انواع قرارداد‌ها ی حمل و نقل دریایی-۱

انواع قرارداد‌ها ی حمل و نقل دریایی-۱

منبع: http: //hasanilaw.blogfa.com

گردآورندگان

رضاباقری- عادل بشیری – علی مبلغی –  حسین اردمه

قرارداد حمل دریایی به قرارداد منعقده بین صادرکننده کالا و مالک کشتی گفته می‌شود.

۱- قرارداد اجاره کشتی

۲- بارنامه

۳- قراردادهای خاص

اگر مقدار بار صادراتی آنقدر باشد که اجاره یک کشتی کامل را ایجاب کند شرایط قرارداد حمل‌ونقل در سند قرارداد کشتی گنجانده می‌شود، ولی اگر کالای صادر‌کننده فقط بخشی از محموله کشتی را تشکیل دهد در این موقع شرایط حمل در سندی به نام بارنامه نمایان می‌شود.

قرارداد اجاره کشتی (چارترپارتر) مابین مالک کشتی و مستأجر می‌باشد و این قرارداد ممکن است سفری باشد یعنی اجاره کشتی برای یک یا چند سفر معینی، و یا زمانی باشد یعنی کشتی برای یک مدت معینی اجاره داده شود و یا این‌که چارترپارتر زمانی به شرط تملیک باشد یعنی اجاره کشتی به صورت خالی، که طی آن مالکیت کشتی موقتاً برای مدت زمان معینی به مستأجر انتقال پیدا می‌کند.

تفاوت چارترپارتر سفری و زمانی با چارترپلرتر زمانی به شرط تملیک

در چارترپارتر سفری و زمانی صاحب کشتی، متعهد حمل کالای مستأجر به نقاط تعیین شده می‌باشد و اداره کشتی از هر نظر هم به عهده صاحب کشتی است، ولی در چارترپارتر زمانی به شرط تملیکمستأجر کشتی را به صورت خالی تحویل می‌گیرد و فرمانده و خدمه را خود استخدام می‌کند و آنها را رهبری می‌نماید.در چارترپارتر زمانی به شرط تملیک مالک کشتی هیچ‌گونه مسؤولیتی در قبال حمل کالا ندارد.

تعریف بارنامه: بارنامه سندی است که توسط حمل‌کننده یا نماینده او امضا می‌شود و مبنی این است که کالاهای ی که نوع، کمیت و شرایط آن ذکر شده است برای حمل دریافت شده‌اند و یا بر روی کشتی که لازم مقصد مشخصی است بار‌گیری شده‌اند. بارنامه رسید کالا می‌باشد و بیانگر شرایط و مفادی است که تحت آن کالا حمل می‌شود (مثلاً پرداخت کرایه معینی جهت حمل)

تاریخچه بارنامه

در ابتدا مرسوم بود که صاحب کالا نماینده خود را همراه کالا می‌فرستاد تا کالا را در بندر مقصد تحویل دهد ولی به تدریج با افزایش حجم کالا‌ها و تعداد فرستندگان، انجام چنین روشی غیرعملی شد.

روش دیگری که مورد عمل قرار گرفت به این صورت بود که صاحب کشتی در مقابل دریافت کالا، رسیدی به فرستنده کالا تسلیم می‌کرد و خود نیز در پایان سفر و زمان تحویل کالا رسیدی از گیرنده دریافت می‌کرد. این روش به مرور به روش فعلی صدور از بارنامه تبدیل شد. استفاده از بارنامه به شکل امروزی تقریباً از نیمه دوم قرن ۱۶ متداول شد. از قرن ۱۹ کشورهای فعال در امور دریایی اقدام به تدوین مقررات مربوط به حمل دریایی نمودند و به تدریج شرایط و مقررات بارنامه را تعیین و تکمیل کردند.

سال ۱۸۳۰ مقرراتی تحت عنوان Rules of common law carrier را داریم که این مقررات بر گرفته از روش کشتی رانی رومی‌ها و انگلیسی‌ها بود و اکثر کشورهای اروپایی از آن پیروی می‌کردند

مقررات Harter act 1893 تصویب شده توسط کنگره ایلات متحده آمریکا که شامل کلیه مقررات کشتی رانی در آمریکا بود.

مقررات لاهه (Hague rules) که در کنوانسیون ۱۹۲۴ بروکسل جهت ایجاد یکپارچگی در حقوق و وظایف مالکین کشتی و مالکین کالا تدوین شد و توسط کلیه کشورهای دریایی عمده جهان این مقررات که مربوط به بارنامه است امضاءشد. برخی از کشور‌های دریایی با تغییراتی در مقررات لاهه آن را به عنوان قانون دریایی ملی خود قراردادند.

مقررات لاهه به وسیله پروتکل ۱۹۶۸ اصلاح شد به لحاظ کمبودهایی که در ارتباط با مسؤولیت در قبال شخص ثالث داشت. این پروشکل در بر گیرنده مجموعه مقرراتی موسوم به مقررات ویزبی می‌باشد. که بعد‌ها به مقررات Hague Uisby Rules khldni an نامیده شد.

کنوانسیون Hague – visbyبه نفع مالک کشتی بود و این عدم تعادل مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه بیش‌تر نمایان بود این مقررات به وسیله کنوانسیون ۱۹۷۸ ملل متحد در خصوص حمل دریایی کالا مورد تجدید نظر اساسی قرار گرفت. کنوانسیون ۱۹۷۸ ملل متحد مقررات هامبورگ (Hamburg Rules) را پذیرفت.

ویژگی‌ها و مشخصات بارنامه معتبر و قابل قبول در تجارت بین‌الملل

در تجارت بین‌الملل اسناد حمل باید دارای ویژیگی‌هایی باشند تا از نظر پرداخت وجه(اعم از وجه کالا یا کرایه حمل) تأخیر و اشکالی پیش نیاید. صدور بارنامه در نسخ کامل یعنی ۳ نسخه (البته قانون دریایی ایران گفته ۴ نسخه) و ارایه آن به بانک جهت جلو‌گیری از سوءاستفاده‌های احتمالی.

به علت صدور بارنامه در چند نسخه اصلی آن بوده که در صورت مفقود شدن یکی از نسخه، صاحب کالا بتواند با ارایه نسخه دیگر، کالای خود را از شرکت کشتیرانی دریافت و بانک معامله‌کننده اسناد، معمولاً اسناد را در دو مجموعه جدا از هم پست می‌نماید تا در صورتی که یک مجموعه از اسناد در بین راه مفقود گردد مجموعه دوم به بانک گشایش‌کننده رسیده و آن بانک بتواند اسناد را بررسی و جهت دریافت کالا به خریدار ارایه دهد.

بارنامه بدون قید و شرط باشد 

بارنامه بدون قید و شرط بارنامه‌ای است که بر روی آن هیچ‌گونه یادداشت و عبارتی دال بر معیوب بودن کالا یا بسته بندی آن باشد درج نشده.اصدوربارنامه بدون قید دلیل بر صحیح و سالم بودن کالا در موقع تحویل به حمل‌کننده است. در این بارنامه فروشنده متعهد است کالا را در شرایط و بسته بندی مناسب تحویل حمل‌کننده دهد.

براساس ماده ۳۴ مقررات متحدالشکل اعتبارات اسنادی، برو شور ۴۰۰ اتاق بازرگانی بین‌المللی، بارنامه مشروط برای خریداری که کالا را براساس قراردادcif (تمام شده کالا در مرکز کشور متعهد +هزینه بسته بندی و کرایه حمل و هزینه بیمه تا مقصد)

میز (یا بانکی که موافقت کرده قیمت کالا را در برابر دریافت اسناد به فروشنده بپردازد قابل قبول نمی‌باشد).

بارنامه باید ON BOARD صادر گردد یعنی حاکی از بارگیری کالا بر روی وسایل حمل باشد در انبار کشتی که اگر ON DECK (حمل روی عرشه) صادر شده باشد در امتیازات اسنادی بانک معامله‌کننده اسناد مجاز به قبول چنین بارنامه‌ای نمی‌باشد.

البته برخی از کالا‌ها بایستی روی عرشه حمل گردند که بیمه‌نامه بایستی ریسک کالا روی عرشه کشتی را در بر گیرد.

ذی‌نفع بارنامه و حواله کردن آن

بارنامه دریایی به یکی از صورت‌های زیر صادر می‌گردد

-بارنامه دریایی ممکن است حواله کردن شخص معینی صادر شده باشد حالت ظهرنویسی قابل انتقال به دیگری است.

– بارنامه ممکن است حامل باشد که ارایه مالک کالا شناخته می‌شود و جهت انتقال به غیر ظهرنویسی ندارد.

– ممکن است بارنامه به حواله کردن فروشنده کالا یا صاحب کشتی صادر گردد. چنین حالتی فروشنده کالا یا صاحب کشتی می‌با یستبارنامه را به صورت سفید یا به عهده خریدار ظهرنویس نماید تا مالکیت کالا به خریدار منتقل گردد.اگر نامه خریدار در ظهرنویسی توسط فروشنده یا مالک کشتی ذکر شده باشد و چنان‌چه خریدار بخواهد کالای موضوع بارنامه را به دیگری منتقل کند بایستی خریدار بارنامه را ظهرنویسی کند در حالی که ظهرنویسی بارنامه به صورت سفید نیازی به ظهرنویسی مجدد ندارد.

در صورت معامله اعتباری بارنامه‌ها را به حواله کرد بانک که یک طرف معامله است صادر می‌نماید و این بانک است که گیرنده کالا بوده و اختیار ظهرنویسی بار نامه را در ازای انجام عملیات بانکی خواهد داشت.

نحوه پرداخت کرایه حمل : به صورت پیش پرداخت یا پسکرایه می‌باشد و طبق شرایط قرارداد ما بین خریدار و فروشنده در بارنامه درج می‌گردد.

تاریخ صدور بارنامه 

اصولاً تاریخ صدور بارنامه و دیگر اسناد حمل بایستی پس از تاریخ گشایش و ابلاغ اعتبار و یا تاریخ ثبت سفارش باشد مگر آنکه توافق دیگری بین طرفین (خریدار و فروشنده) صورت گرفته باشد. یعنی خریدار باید ابتدا مقررات ورود کالا را رعایت و مجوزهای لازم را اخذ و مشخصات کالا را در بانک ثبت کند، سفارش به ثبت برساند سپس در مورد حمل کالا و صدور بارنامه و دیگر اسناد حمل اقدام کند.

دلایل اهمیت تاریخ صدور بارنامه

–  اگر در معامله اعتبار اسنادی مهلت حمل تعیین شده باشد تاریخ صدور بارنامه نشان می‌دهد که آن کالا به موقع حمل شده یا نه.

–  در تجارت بین‌الملل به بارنامه‌ای که پس از یک روز از تاریخ حمل به بانک ارایه شده باشد بارنامه کهنه می‌گویند و این بارنامه از درجه اعتبار ساقط می‌شود مگر این‌که بانک باز‌کننده اعتبار، پرداخت وجه کالا را در قبال ارایه بارنامه کهنه بلامانع تشخیص دهد.

علت عدم قبول چنین بارنامه‌ای در اعتبارات اسنادی این است که اسناد حمل باید زودتر از کالا به دست خریدار رسیده باشد تا بتواند پس از طی تشریفات بانکی و گمرکی نسبت به ترخیص کالا در زمان معین از گمرک اقدام نماید و بنابراین اگر به عللی فروشنده در ارسال اسناد حمل دیرتر از مدت مقرر مبادرت ورزد این موضوع ممکن است باعث معطل شدن کالا در گمرک مقصد و در نتیجه فاسد شدن آن و یا خسارت دیدن آن شود، به علاوه هزینه ی انبارداری گمرک هم به آن اضافه می‌گردد. تخلف از درج برخی مندرجات باعث بطلان بارنامه یا بطلان قرارداد حمل و نقل دریایی کالا نیست چون شرط تکوینی قرارداد محسوب نمی‌گردد بلکه فقط شرط اثباتی آن است. البته تخلف نسبت به برخی مندرجات باعث کم شدن ارزش بارنامه به عنوان دلیل اثباتی می‌شود زیرا غالباً اثبات آنچه که در بارنامه قید نشده مشکل می‌باشد ولی موجب بطلان آن نمی‌گردد.

صدور مسؤولیت‌های متصدی حمل

–  صدور و امضای بارنامه و دادن رسید تحویل کالا به فروشنده (صاحب کالا)

–  مسؤولیت تحویل کالا به گیرنده

–  مسؤولیت هر گونه کم و زیادی در بار (کسر تحویل یا اضافه تخلیه)

–  مسؤولیت تأخیر در تحویل کالا

 

–  مسؤولیت جبران خسارت وارده (کلی، جزیی و تأخیر) مگر این‌که در قرارداد حمل شرطی خلاف آن پیش‌بینی شده باشد.