ژئوپارک در لغت «پارک زمین‌شناسی» و در معنا عبارت است از منطقه‌ای با وسعت کافی که مرزهای آن به وضوح مشخص شده و چندین پدیده بارز زمین‌شناسی (میراث زمین‌شناسی) در محدوده آن قرار گرفته باشد. این محدوده باید بتواند در توسعه اقتصادی جامعه محلی نقش مؤثری ایفا نماید. ژئوپارک‌ها زیر نظر یونسکو به […]
ژئوپارک در لغت «پارک زمین‌شناسی» و در معنا عبارت است از منطقه‌ای با وسعت کافی که مرزهای آن به وضوح مشخص شده و چندین پدیده بارز زمین‌شناسی (میراث زمین‌شناسی) در محدوده آن قرار گرفته باشد. این محدوده باید بتواند در توسعه اقتصادی جامعه محلی نقش مؤثری ایفا نماید. ژئوپارک‌ها زیر نظر یونسکو به مراکزی کارآمد برای آموزش محیط‌زیست، پژوهش و کارورزی در زمینه‌های مختلف علوم زمین تبدیل می‌شوند. در واقع ژئوپارک‌ها به وجود آمده‌اند تا میراث زمین‌شناسی جامعه بشری را حفظ و علاوه بر استفاده نسل حاضر، آنها را برای نسل‌های آینده، بکر و قابل بهره‌برداری مجدد باقی بگذارند. بنابراین بدون حضور جامعه انسانی و مردم نمی‌توان ژئوپارک‌ها را کامل دانست. هر یک از میراث بشری اعم از فرهنگی، تاریخی، طبیعی، زمین‌شناسی و یا به هر شکل دیگری زمانی مفهوم و کاربرد پیدا می‌کند که مایه پیشرفت بشریت و به خصوص مردم جامعه پیرامون خود شود.
مشاور ارشد ژئوپارک قشم با بیان این‌که مهم‌ترین نکته قبل از ثبت ژئوپارک‌ها عملکرد آن‌هاست، گفت: نتایج تمام ارزیابی‌‌‌ها و بازرسیها، مهر ماه سال جاری اعلام می‌شود.
به گزارش مهر، ژئوپارک قشم تنها ژئوپارک خاورمیانه است که مدت‌‌‌ها با تغییر مدیریت، دچار افت‌وخیزهای متعددی در شبکه جهانی ژئوپارک‌ها شد. حتی آسیب‌های ناشی از اجرای برنامه‌های نیمه‌کاره توسط مدیرانی که تنها چند صباحی مسؤولیت این سایت طبیعی را داشتند، منجر به گرفتن کارت قرمز شد اما اکنون علیرضا امری کاظمی، رییس گروه میراث زمین شناختی و ژئوتوریسم در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور به سرنوشت ژئوپارک خوش‌بین است و می‌گوید با روندی که مدیران ژئوپارک در پیش گرفته‌اند، سال دیگر این ژئوپارک به شبکه جهانی وارد شود و نتایج تمام ارزیابی‌‌‌ها و بازرسیها هم مهر ماه سال جاری اعلام می‌شود.
امری کاظمی که در زمینه تهیه پرونده‌های ژئوپارک به مسؤولان کشور مشورت و راهنمایی داده و مسؤولیت‌هایی را نیز بر عهده داشته در چند دوره همراه بازرسان شبکه ژئوپارک‌های جهان بوده است مانند سال ۸۹ یا ۲۰۱۰ و سال ۹۱ یا ۲۰۱۲ که به درخواست بازرسان شبکه جهانی با آنان همراه شد تا آنها از ژئوپارک قشم بازدید کنند. آن زمان مک‌کیور که اکنون بالا‌‌ترین مقام شبکه جهانی ژئوپارک‌ها است به همراه پروفسور شفیعا از مالزی دو ارزیاب و بازرسی بودند که به ایران آمدند.
امری کاظمی، مسایلی را درباره ژئوپارک‌های ایران به ویژه قشم مطرح می‌کند. چرا که جدی‌‌‌ترین پرونده ایران در بحث ژئوپارک‌ها، متعلق به قشم است. او همچنین از سفرهای تحقیقاتی‌‌اش به ژئوپارک‌های مختلف جهان سخن گفت. امری کاظمی اکنون به عنوان مشاور ارشد با مدیران ژئوپارک قشم همکاری دارد.
آسیبی که تغییر مدیریت‌ها به ژئوپارک زد
کاظمی درباره این‌که تغییر مدیریت در سازمان منطقه آزاد قشم به روند پیشرفت ژئوپارک آسیب می‌زند، گفت: در سال ۲۰۰۷ مسؤولان ژئوپارک‌های جهان به من گفته بودند که ژئوپارک قشم در وضعیت خوبی قرار ندارد و یک عضو خواب‌آلوده است، اما به دلیل تغییرات پی‌درپی در سیستم مدیریت کلان جزیره و ژئوپارک، کاری انجام نمی‌شد و اگر مدیری می‌خواست متمرکز شود و اوضاع روبه بهبود برود، دوباره مدیریت تغییر می‌کرد. این تغییرات آسیب زیادی به ژئوپارک زد. بازدید دوم بازرسان در سال ۹۱ انجام شد. پروفسور کمو و یک نفر از ژاپن در تابستان ۲۰۱۲ به ایران آمدند که من هم همراهشان بودم. پس از آن بازدید ژئوپارک قشم کارت قرمز گرفت.
امری کاظمی معتقد است یکی از شانس‌هایی که اکنون جزیره قشم دارد و اگر از آن استفاده نکند، ضرر خواهد کرد، وجود مدیرعاملی است که صددرصد پشتیبان ژئوپارک است و دیدگاه مثبتی نسبت به آن دارد. درصورتی که مدیران مناطق دیگر هنوز اعتقادی به ژئوپارک ندارند.
وی ادامه می‌دهد: کم پیش می‌آید که رویکرد در مناطق آزاد به جای صددرصد اقتصادی و تجاری، توسعه کلان و پایدار باشد. باید بحث حفاظت از محیط‌زیست و ژئوپارک‌ها و توسعه پایدار و همچنین جامعه محلی برای یک مدیرعامل جدی باشد و روی آن تأکید کند. من در صحبت‌های مدیرعامل قشم متوجه شدم چنین رویکردی دارد. این یک فرصت برای ژئوپارک است. در دوره‌های قبل مدیران خوبی نیز حضور داشتند شاید یکی از بهترین مدیرعامل‌های قبلی سازمان در زمینه توجه به ژئوپارک، حیدری‌پور بود، اما زمانی به قشم رسید که ژئوپارک در حال گرفتن کارت قرمز بود.
کار‌‌ها به صورت زیربنایی انجام می‌شود
وی در پاسخ به این انتقاد که اکنون با گذشت سال‌ها هنوز تغییری در ژئوپارک قشم به صورت محسوس دیده نمی‌شود، گفت: چون کار‌‌ها به صورت زیربنایی در حال انجام است شاید حرکت فیزیکی مشاهده نشود، اما این اقدامات یک‌باره بروز می‌کند. به عنوان مثال مطالعه دقیق فرسایش و رسوب‌شناسی جزیره را انجام دادیم. زمین‌شناسی ۱۱ رشته تخصصی اصلی دارد من متخصص رسوب‌شناسی و چند متخصص دیگر را برای همکاری با ژئوپارک معرفی کردم. آنها مطالعاتی انجام دادند. حتی یک ماکت‌ساز معروف را به قشم معرفی کردیم و قرار است ماکت کل ژئوپارک را در ابعاد بزرگ بسازد و به عنوان یکی از ابزارهای تفسیری و تبیین سایت‌ها و ژئوسایت‌ها معرفی کند. این‌‌ها مسایلی هستند که به زودی نمی‌توان آنها را محسوس دید.
امری کاظمی به محصولات ژئوپارک نیز اشاره کرد و گفت: ژئوپروداکتها محصولاتی هستند که توسط جامعه محلی تولید می‌شوند و در داخل آنها المانی از زمین‌شناسی و اقلیم منطقه دیده شده است گروه دوم ژئوپروداکتها در داخل منطقه تولید نمی‌شود، اما نوعی ترویج و تبلیغ برای پدیده‌های آن منطقه است. مانند صنایع دستی که از نشانه‌های معروف قشم الهام گرفته شده است.
وی گفت: ژئوپارک قشم بحث آموزش همگانی علوم زمین را به صورت جدی دنبال می‌کند و هدف آن در رده اول دانش‌آموزان هستند، بعد معلمان و پس از آن عموم مردم جزو جامعه هدف قرار دارند. در حین آموزش، مفاهیم ژئوتوریسم و ژئوپارک برای مردم تشریح می‌شود.
امری کاظمی تصریح کرد: حدود ۱۱ ژئوپارک را در دنیا دیده‌ام و با مدیران و مردم آن‌جا نیز صحبت کرده‌ام. در اغلب ژئوپارک‌ها سرمایه‌گذاری زیادی انجام می‌شود تا جامعه محلی را به سمت خودشان بکشاند و از آنها بخواهند که همراه ژئوپارک شوند و خانه‌هایشان را در اختیار گردشگران قرار دهند. برخی موفق هستند و برخی کمتر موفق می‌شوند. در حقیقت تلاش‌ها، بیش‌تر از سمت ژئوپارک به سمت جذب جامعه محلی است، اما در قشم، جامعه محلی به سمت ژئوپارک سوق پیدا می‌کند. به عنوان مثال در داخل ژئوپارک قشم تعدادی از روستاییان محل پذیرایی محلی ساخته‌اند بدون این‌که مدیران به آنها پولی بابت این کار داده باشند. حتی راهنمایان محلی، تور‌‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی در قشم به‌صورت خودجوش فعال شده‌اند.
تهیه پنل‌های عمومی و تخصصی برای معرفی جذابیت‌های ژئوپارک
این کارشناس از تهیه تابلو‌‌ها و پنل‌هایی خبر داد که زمین‌شناسی آن منطقه را برای مردم تشریح می‌کند، آن هم در دو سطح عمومی و تخصصی. یعنی اگر گردشگری به یکی از سایت‌های ژئوپارک می‌رود که علاقه‌ای به مباحث زمین‌شناسی ندارد، حداقل جذابیت‌های ظاهری و توصیفی ژئوپارک برایش شرح داده شود در کنار آن، پنل تخصصی هم وجود خواهد داشت که اگر یک کارشناس یا متخصص به آن مراجعه کرد، ساختار ژئوسایت برایش توضیح داده شود. این مهم‌ترین اصل در تمام ژئوسایت‌های دنیا است. این‌که ژئوپارک باید در جای دیگری تبلیغ شود، نیز مهم است. در فرودگاه قشم بخش عمده‌ای از قسمت سالن مسافران ورودی اختصاص به اطلاعاتی درباره ژئوپارک داده شده و عکس و اطلاعات کاملی در مورد ژئوپارک ارایه می‌شود. همچنین یک دستگاه وب‌کیوسک هم برای علاقمندان به اطلاعات دقیق‌تر در مورد ژئوپارک در این سالن نصب شده است. این یکی از نواقص ژئوپارک بود که باید تمام مبادی ورودی مجهز به سیستم‌های اطلاع‌رسانی می‌شد. البته اسکله اصلی قشم نیز چنین کاری انجام شده است.
وی گفت: تا اجرایی شدن برنامه‌های توسعه ژئوپارک و آمدن بازرسان حدود ۳ ماه زمان داریم. درحال حاضر بهترین واژه برای طرح‌های ژئوپارک این است که در حقیقت ژئوپارک آتش زیر خاکستر است و حرکت‌های زیادی انجام می‌شود که یک‌باره بروز پیدا می‌کند. نکته این است که وقتی بازرسان به ایران می‌آیند، انتظار ندارند حتماً بسیاری از طرح‌های ذکر شده در پرونده، اجرا شده باشد اما همین که ببینند در حال انجام کار هستیم، برایشان قابل قبول است؛ بنابراین حتماً نباید طرح‌ها صددرصد کامل اجرا شده باشد البته امیدواریم که مدیرعامل فعلی قشم با همین رویکرد باقی بماند و حمایت‌هایش از ژئوپارک را ادامه دهد.
وی یکی از ایرادهای ۵ گانه‌ای که از ژئوپارک قشم هنگام ارایه کارت قرمز گرفته بودند را در این دانست که ژئوسایت‌ها هیچ‌کدام توسعه داده نشده بودند یعنی این‌که تابلو و ابزار اطلاع‌رسانی نداشتند. ۴ سال پیش تابلوهایی ساخته بودند که با محیط سازگار نبود و یا جنس و کیفیت خوبی نداشت بنابراین از بین رفت. اما اکنون در دره ستاره‌ها علاوه بر نصب تابلو مسیری ویژه برای بازدید تدارک دیده‌اند که به ژئوتریل معروف است. این حرکت یک نوع توسعه صحیح در ژئوسایت به حساب می‌آید.
تأیید پرونده ژئوپارک منوط به بازدید بازرسان است
وی در پاسخ به این سئوال که چقدر امیدوار است تا دوباره ژئوپارک قشم در شبکه ژئوپارک‌های جهان ثبت شود، گفت: رسیدن پرونده به مرحله تأیید و پس از آن بازرسی، پیچیده نیست چون این پرونده در حد گزارش و اعلام ادعاهای ماست. ما می‌گوییم که چنین کارهایی را انجام داده و یا می‌خواهیم انجام دهیم. موقعی ژئوپارک تأیید می‌شود که بازرس از ژئوپارک بازدید کرده باشد. آنها حرف ما را به تنهایی ملاک قرار نمی‌دهند؛ اما با توجه به اسناد و مدارکی که فرستاده‌ایم، تصمیم می‌گیرند که اصلاً بازرس اعزام کنند یا نه، چون به برخی از ژئوپارک‌ها در همان مرحله اول اعلام می‌کنند که بازرس نمی‌فرستند و وقتی برای آن نمی‌گذارند. به عنوان مثال اتفاقی که برای ژئوپارک ارس به وجود آمد، این بود که پرونده آن نسبتاً خوب تهیه شده بود، اما زمانی که بازرس‌‌‌ها آمدند، متوجه شدند در عمل فاصله زیادی با استاندارد‌‌ها و چارچوب‌های شبکه جهانی وجود دارد. نکته مهم عملکرد ژئوپارک‌هاست نه این‌که در شبکه ثبت شده باشد. چندی پیش مدیر ژئوپارک قشم گفته بود که خودمان را برای ثبت جهانی نمی‌کشیم. من با او موافقم. منظور این است که ژئوپارک باید در مسیر صحیح خودش قرار بگیرد و مردم را درگیر کند تا مردم خودشان از آن حفاظت کنند. حال اگر این پرونده جهانی شد که چه بهتر و یک برچسب جهانی هم گرفته است، اما اگر به این برچسب دسترسی پیدا نکرد، چیزی را از دست نداده‌ایم.
امری کاظمی ایران را دارای پتانسیل برای ایجاد ژئوپارک‌های متعدد دیگری دانست که احتیاج دارند روی آنها کار شود تا بتوان به عنوان یک ژئوپارک آنها را در سطح جهان معرفی کرد. او گفت: در چندین استان دیگر بحث ژئوپارک را با جدیت پیش می‌بریم. در استان لرستان سه منطقه را به عنوان پتانسیل ژئوپارک پیشنهاد کرده‌ایم که فعلا مسؤولان استان روی دره شیرز متمرکز شده‌اند. مناطق دیگر «پل دختر و دره اشتران کوه» است. ژئوپارک‌ها در هر منطقه باید توسط بالا‌‌ترین مقام حکومتی آن اجرایی شود.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.