پس از سال‌ها خرید تضمینی محصولات کشاورزان از سوی دولت، که با بودجه و هزینه‌های سنگین همراه بوده و نوع قیمت‌گذاری، عملاً باعث زیان کشاورزان، دولت، کاهش کیفیت، واسطه‌گری و مصرف غیربهینه شده بود، از سال گذشته طرحی با استفاده از ظرفیت‌های بورس کالا کلید خورد تا یک روش جدید و کارآمد جایگزین […]
پس از سال‌ها خرید تضمینی محصولات کشاورزان از سوی دولت، که با بودجه و هزینه‌های سنگین همراه بوده و نوع قیمت‌گذاری، عملاً باعث زیان کشاورزان، دولت، کاهش کیفیت، واسطه‌گری و مصرف غیربهینه شده بود، از سال گذشته طرحی با استفاده از ظرفیت‌های بورس کالا کلید خورد تا یک روش جدید و کارآمد جایگزین خرید تضمینی شود.
به گفته کارشناسان حوزه کشاورزی، طی سالیان گذشته که خرید تضمینی محصولات کشاورزی در جریان بوده، مواردی همچون کاهش منافع و عدم تشویق کشاورزان، مصرف بی‌رویه و غیربهینه، کاهش تولید، کیفیت و منافع در اقتصاد ملی و هزینه‌های سنگین برای دولت مشاهده شده است، لذا بخش کشاورزی باید به سمتی برود تا سیستم عرضه و تقاضا، امکان قیمت مناسب، افزایش سود و منافع کشاورزان و رشد اقتصاد ملی و کاهش هزینه‌های دولت را به همراه داشته باشد.
در این بین بررسی روند توسعه بازار و صنعت کشاورزی در برخی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نشان می‌دهد که آن‌ها برای عبور از دادوستد و شیوه‌های سنتی، مسیر بورس‌های کالایی را برای بهبود بخش کشاورزی انتخاب کرده‌اند. در واقع این کشور‌ها به این نتیجه رسیده‌اند، نظام قیمت‌گذاری بورس که بر مبنای عرضه و تقاضا و مکانیزم بازار عمل می‌کند، بهتر از قیمت‌گذاری دولتی است، زیرا ممکن است که قیمت‌های اعلامی دولت فاصله معناداری با قیمت بازار داشته باشد و سود و درآمد کشاورز را کم کند و باعث کاهش تولید کشاورزی در سال‌های بعد شود.
اما وقتی قیمت محصولات در بورس تعیین شود، نزدیک‌ترین قیمت به واقعیت بازار کشف خواهد شد و کشاورزان نگران ارزان‌فروشی محصولات خود نخواهند بود و تولید کشاورزی نیز تشویق خواهد شد و عرضه و تقاضا و تعادل نسبی در تولید و بازار مصرف ایجاد می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهد از جمله کشورهایی که توانسته‌اند بخش کشاورزی خود را از طریق بورس‌های کالایی احیا کنند می‌توان به هند و برزیل اشاره کرد. هند به عنوان یک کشور در حال توسعه با کشاورزی کاملاً سنتی توانسته بورس کالایی تشکیل دهد که کالاهای متعددی در این نهادهای مالی به فروش می‌رسند. این کشور توانسته از طریق توسعه فعالیت‌های بورس کالا در مسیر یکپارچه‌سازی بازارهای فیزیکی و ناکارآمد، تولیدات هدفمند با قابلیت رقابت در بازارهای جهانی، ایجاد امنیت غذایی برای جمعیت در حال رشد و تقویت و تجاری‌سازی بخش تولیدکنندگان خرد قرار گیرد. همچنین در برزیل نیز پس از تأسیس بورس کالا، معاملات کاغذی محصولات کشاورزی و همچنین قراردادهای آتی محصولات کشاورزی شکل گرفت به‌طوری که بورس کالا و معاملات آتی برزیل، امروز نقش مهمی به عنوان واسطه میان بازار فیزیکی، بازار اوراق بهادار تجارت محصولات کشاورزی و بازار قراردادهای آتی ایفا می‌کند به‌طوری که نقدشوندگی اوراق بهادار محصولات تجارت کشاورزی به نهادهای سرمایه‌گذار امکان می‌دهد تا در بازار فیزیکی محصولات کشاورزی مشارکت داشته باشند، محصولات را با هزینه کم‌تری حمل کنند و بدین ترتیب با تثبیت قیمت‌های قراردادهای آتی، معامله این اوراق را به معاملاتی با نرخ ثابت تبدیل کنند. با این تفاسیر بورس کالا و معاملات آتی برزیل، پلی را برای تأمین مالی بخش کشاورزی برزیل ایجاد کرده و به نوسازی سیستم کشاورزی برزیل، به ویژه تأمین منابع مالی و تجاری‌سازی این بخش کمک کرده است. علاوه بر این، این بورس سیستم کنترل اوراق بهادار تجارت محصولات کشاورزی مخصوص خود را ایجاد کرده که به نهاد‌ها اجازه می‌دهد اوراق بهادار خود را در بازار جانبی به صورت الکترونیکی ثبت و معامله کنند.
با همه این تفاسیر در کشور ما نیز از سال گذشته طرح قیمت تضمینی محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران با حمایت دولت و وزارت جهادکشاورزی کلید خورده که با توجه به موفقیت معاملات گواهی سپرده ذرت خوزستان و جو کرمانشاه در سال ۹۴، امسال شاهد عرضه و معامله کل جو و ذرت کشور در بورس کالا خواهیم بود که این اتفاق نوید روزهای روشنی را در راستای اصلاح ساختارهای بخش کشاورزی می‌دهد.
سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی
سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی به ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی مربوط می‌شود. براساس این قانون، تولیدکنندگان محصولات کشاورزی می‌توانند محصولات خود را در بورس کالای ایران عرضه نمایند و در صورت کاهش قیمت بورس نسبت به قیمت تضمینی اعلام شده از سوی دولت، مابه‌التفاوت آن توسط دولت به تولیدکنندگان پرداخت می‌گردد.
کارشناسان چندین مزیت را برای اجرای سیاست قیمت تضمینی به جای خرید تضمینی عنوان می‌کنند که «پرداخت حدود ۷۰ درصد پول به کشاورزان ظرف دو روز از سوی بورس»، «شفافیت در روند معاملات و حذف دلالان»، «افزایش استاندارد و کیفیت محصولات»، «فروش کالا‌ها با قیمتی واقعی»، «کاهش قابل توجه هزینه‌های دولت» و «افزایش انگیزه کشاورزان به منظور تولید بیش‌تر با کیفیت بهتر» از جمله این مزیت‌ها به شمار می‌رود.
در پایان این‌که اصلاح ساختارهای بخش کشاورزی و عبور از مبادلات سنتی به مدرن و همچنین باتوجه به ملی بودن طرح قیمت تضمینی محصولات کشاورزی، اجرای صحیح و موفقیت‌آمیز این طرح به همکاری و هماهنگی تمام دستگاه‌ها ذی‌ربط مرتبط است تا رفته‌رفته طی سال‌های آینده کلیه دست‌اندرکاران بخش کشاورزی و کشاورزان با معاملات گواهی سپرده کالایی یا همان قبض انبار و مزایای عرضه محصولات در بورس کالا آشنا شوند.
مرتضی مشایخی، کارشناس حوزه کشاورزی
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.