۴تهدید در کمین محیط‌زیست ایران

۴تهدید در کمین محیط‌زیست ایران

بهره‌مندی از منابع طبیعی سرشار و تنوع بالای گونه‌های گیاهی و جانوری اگرچه محیط‌زیست ایران را منحصربه‌فرد ساخته اما غلبه مدیریت نادرست در دوره‌های مختلف و کم‌توجهی به این ظرفیت‌ها، کشور را در معرض تهدیدات بزرگ زیست‌محیطی قرارداده است.

 به گزارش ایرنا، تا چند سال پیش طرح مسایل زیست‌محیطی در مباحث عمومی و مدیریت کلان و خرد کشور جایگاهی نداشت اما بحرانی شدن وضعیت زیست‌بوم‌‌ها و تغییر آب و هوای برخی مناطق ایران، زنگ خطر برای محیط‌زیست را به صدا درآورد و مردم و دولتمردان را به این موضوع حساس کرد.

کم آبی و خشکسالی، ریزگردها، آلودگی هوای کلان‌شهرها، بالا بودن مصرف انرژی، خشک شدن تالاب‌ها، فرسایش و فرونشست زمین از عمده‌‌‌ترین مشکلات گریبانگیر محیط‌زیست ایران است که افزون بر به خطر انداختن جان انسان‌ها، محیط‌زیست ایران را به سوی شرایط بحرانی سوق داده است.

عمده‌‌‌ترین چالش‌‌ها در ۴ بخش قابل بررسی است:

۱- قریب به یک دهه است که ریزگرد‌‌ها نفس از کف شهروندان جنوبی و غربی کشور بریده‌اند. براساس آنچه مسؤولان اعلام کرده‌اند، حدود ۸۰درصد ریزگردهای این مناطق از کانون‌های داخلی منشأ می‌گیرند.

مسؤولان محیط‌زیست حل معضل ریزگرد‌‌ها را تنها در گرو بازگشت یا بازپس‌گیری حقابه تالاب‌های جنوبی و مرکزی کشور می‌دانند.

همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای، حل مسأله حقابه‌ها رود‌‌ها و تالاب‌های ایران، ایجاد بارش‌های مصنوعی و بارورسازی ابرها، رواج کشاورزی در مناطق با امکان کشت، مالچ‌پاشی، استفاده از پوشش‌های سنگی در مناطقی که امکان کاشت پوشش گیاهی وجود ندارد و رایزنی با همسایگان ایران که کانون‌های خارجی تولید گردوغبار به شمار می‌روند از جمله راهکارهای پیشنهادی کارشناسان محیط‌زیست است.

۲- معضل نام آشنای کلان‌شهرهای ایران آلودگی هوا است که در برخی شهر‌‌ها مرحله بحران را پشت سر گذاشته و به شرایط اضطرار رسیده است.

تعطیلات زمستانی، اجرای طرح‌های زوج و فرد، ایجاد محدوده طرح‌های ترافیک، افزایش اختیارات سازمان محیط‌زیست، نوسازی ۲۰۰هزار خودروی فرسوده، واردات خودروهای برقی، افزایش کیفیت سوخت و خودروهای داخلی، تهیه سند راهبردی آب و تغییرات اقلیمی و تصویب قانون هوای پاک از جمله راهکارهای کوتاه مدت و بلند مدت به‌کار برده در کاهش آلودگی هوا بوده‌اند.

۳- نابودی تدریجی و خشکسالی چند سالی است که بر سر تالاب‌‌ها و دریاچه‌های ایران سایه افکنده است؛ غافل از این‌که این زیست‌بوم‌‌ها از درجه بالای اهمیت برای محیط‌زیست و ساکنان اطراف خود برخوردارند. خشک شدن تالاب‌‌ها در بسیاری موارد دارای پیامدهای جبران‌ناپذیری چون به خطر افتادن معیشت ساکنان اطراف تالاب‌ها، مشکلات اقتصادی، از بین رفتن فرهنگ بومی و مهاجرت است.

۴- خشکسالی و هدررفت منابع آبی کشور نیز یک سر مشکلات زیست‌محیطی کشور را تشکیل می‌دهد. تغییرات اقلیمی منجر به تغییر الگوی بارش‌‌ها در بسیاری از مناطق ایران شده است. از سوی دیگر مدیریت نادرست منابع آبی، برداشت بی‌رویه و خارج از ظرفیت آب‌های زیرزمینی در دهه‌های گذشته را سبب شده است. کاهش بیش از ۱۰۰ متری آب‌های زیرزمینی، فرونشست دشت‌‌ها و فروچاله‌ها را پدیدار ساخته است. بیش از ۸۰درصد از منابع آبی کشور در بخش کشاورزی صرف می‌شود که هنوز به شیوه‌ای سنتی و کم بازده در حال انجام است.

به همه چالش‌های اشاره شده، از بین رفتن جنگل‌ها، بیابان‌زایی، فرسایش خاک، آلودگی دریاها، انقراض گونه‌های جانوری بومی، شکار غیرقانونی، از بین رفتن تنوع زیستی، بالا بودن مصرف انرژی و سرانه تولید دی‌اکسیدکربن را باید افزود.