رگ‌های حیات طبیعت نیازمند توجه بیش‌تر رودخانه‌ها شریان‌های حیاتی زمین هستند اما عواملی همچون تخلیه فاضلاب، سدسازی، ورود زهاب‌های سموم کشاورزی و تخلیه مخفیانه و شبانه فاضلاب برخی واحدهای صنعتی و خدماتی حیات این حوضه‌های آبی را تهدید می‌کند. به گزارش ایرنا، تصرف حریم رودخانه‌ها، بهره‌برداری از مصالح شن و ماسه از حریم و بستر […]
رگ‌های حیات طبیعت نیازمند توجه بیش‌تر
رودخانه‌ها شریان‌های حیاتی زمین هستند اما عواملی همچون تخلیه فاضلاب، سدسازی، ورود زهاب‌های سموم کشاورزی و تخلیه مخفیانه و شبانه فاضلاب برخی واحدهای صنعتی و خدماتی حیات این حوضه‌های آبی را تهدید می‌کند.
به گزارش ایرنا، تصرف حریم رودخانه‌ها، بهره‌برداری از مصالح شن و ماسه از حریم و بستر رودخانه‌ها، تأمین نشدن حقابه زیست‌محیطی، سوانح نفتی مانند واژگونی تانکرهای حامل مواد نفتی، نشت از خطوط انتقال فرآورده‌های نفتی، مصرف زیاد از حد سموم و هدایت زهاب کشاورزی حاوی سموم و کودهای شیمیایی به رودخانه‌ها و نشت چاه‌های فاضلاب بهداشتی و صنعتی از دیگر عوامل تهدید رگ‌های زمین به شمار می‌روند که نفس این حوضه‌های آبی را به شماره انداخت‌هاند.
حاشیه رودخانه‌ها خاستگاه بزرگ‌‌ترین تمدن‌‌ها بوده بنابراین به حق مایه زندگی و حیات است، رودخانه‌ها منبع تأمین غذا، انرژی، توسعه حمل و نقل، رونق کشاورزی، آب آشامیدنی و سرسبزی هستند.
رود‌‌ها نقش بسیار مهمی در چرخه آب دارند، برای آب‌های سطحی مانند کانال عمل می‌کنند و تقریباً از ۷۵درصد سطح خشکی‌های زمین آب را عبور می‌دهند اما چند سالی است این شریان‌های حیاتی با خطر خشک شدن، آلودگی و نابودی مواجه شده‌اند و نفس بسیاری از آنها به شماره افتاده است.
بر این اساس در راستای حمایت از رودخانه‌ها در سال۱۹۹۷ به وسیله شرکت‌کنندگان اولین نشست بین‌المللی قربانیان سدسازی در کوریتیبای برزیل روز بین‌المللی «اقدام برای حمایت از رودخانه‌ها و مقابله با سدسازی» به تصویب رسید.
پس از آن ۱۴ مارس (۲۳ اسفند) روز جهانی «اقدام برای رودخانه‌ها» نام گرفت و هزاران نفر از مردم در سراسر دنیا این روز را برای یادآوری اهمیت رودخانه‌ها گرامی می‌دارند.
ایران نیز به دلیل قرارگرفتن در کمربند خشک جهان، بارندگی و منابع آبی چندان غنی ندارد؛ از این رو حفاظت از داشته‌ها در عرصه‌های آبی از اهمیت زیادی برخوردار است این در حالی است که در بسیاری موارد شاهد نابودی رودخانه‌ها در کشور هستیم در حالی که به اعتقاد کارشناسان، آسایش و راحتی بشر در صورتی امکان‌پذیر خواهد بود که رابطه متعادلی میان تمام اعضای نظام زیستی برقرار باشد که همان توسعه پایدار است که به آن تأکید می‌شود.
رودخانه‌های سپیدرود، کارون، قزل‌اوزن، زاینده‌رود، آبشارهای لردگان، سیمره، آب گرم منطقه سرعین و چشمه‌های آب گرم واقع در مناطق شمال غرب کشور از مهم‌ترین جاذبه‌های آبی ایران هستند.
شینا انصاری، مدیر دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با ایرنا، رودخانه‌ها را به عنوان یکی از اکوسیستم‌های آبی معرفی کرد که از لحاظ تنوع زیستی، موجوداتی که در آنها زندگی می‌کنند و نیز به دلیل تأمین منابع آب شرب، اهمیت دارند.
وی افزود: از این رو هم شناخت و هم بررسی کمی و کیفی این منابع و پایش آلاینده‌ها بسیار حایز اهمیت است به همین دلیل امروزه رویکرد پایش زیستی در ارزیابی کیفیت آب‌های سطحی، زیرزمینی و آب شرب جایگاه ویژه‌ای دارد.
وی گفت: تخلیه فاضلاب، تصرف حریم رودخانه‌ها، سدسازی، بهره‌برداری از مصالح شن و ماسه از حریم و بستر رودخانه‌ها، تأمین نشدن حقابه زیست‌محیطی، سوانح نفتی مانند واژگونی تانکرهای حامل مواد نفتی، نشت از خطوط انتقال فراورده‌های نفتی، مصرف زیاد از حد سموم و هدایت زهاب کشاورزی حاوی سموم و کودهای شیمیایی به رودخانه‌ها، برخی از عوامل تهدید رودخانه‌ها است.
انصاری افزود: در کشور ما یکی از مشکلات مهم کاهش دِبی و حجم رودخانه‌ها به دلیل خشکسالی است که طبیعتاً میزان خودپالایی رودخانه‌ها و بار آلودگی آنها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، در واقع بار آلودگی رودخانه‌ها حاصل ضرب غلظت در دبی است یعنی میزان حجم آب جاری در رودخانه‌ها بسیار مهم است.
وی اظهار کرد: کاهش دبی می‌تواند در خودپالایی طبیعی رودخانه و افزایش بار آلودگی در حالی که منابع انتشار همچنان آلودگی تولید می‌کنند؛ تأثیرگذار باشد.
انصاری گفت: عوامل آلاینده رودخانه‌ها در مناطق مختلف کشور متفاوت است؛ به عنوان مثال در رودخانه کرج، آلودگی ناشی از مراکز خدماتی مانند رستوران‌ها و آلودگی پسماند مهم است اما در استان‌های شمالی علاوه بر پسماند و فاضلاب‌ها، رواناب‌های کشاورزی که می‌توانند حاوی سموم باشند نیز حایز اهمیت هستند.
مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط‌زیست، ادامه داد: بنابراین با توجه به منابع انتشار نوع آلودگی در مناطق مختلف نحوه پایش و حفاظت متفاوت است.
وی تأکید کرد: تخلیه مخفیانه و شبانه فاضلاب برخی واحدهای صنعتی و خدماتی و نشت چاه‌های فاضلاب بهداشتی و صنعتی نیز از دیگر عوامل تهدید رودخانه‌ها هستند.
انصاری با اشاره به این‌که در حوزه پایش آلاینده‌ها برخی اکوسیستم‌های حساس وجود دارد، اظهار کرد: رودخانه‌های حفاظت شده شامل جاجرود در استان تهران، هراز در مازندران، چالوس سرد آبسرد در البرز و تمام رودخانه‌هایی که به خزر منتهی می‌شوند، به عنوان اکوسیستم‌های حساس برای پایش آلاینده‌ها در اولویت قرار دارند که مرتب پایش می‌شوند.
مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به این‌که پایش رودخانه‌ها در دو محور اصلی بررسی می‌شود، گفت: یکی پایش دوره‌ای رودخانه‌ها است که در ایستگاه‌های مشخص شده نمونه‌برداری انجام می‌شود و عمدتاً پارامترهای فیزیکی و شیمیایی مانند کدورت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، دما، سختی و مقدار اکسیژن محلول سنجش می‌شوند.
وی افزود: در مواردی که گزارش از ورود آلودگی خاصی به رودخانه باشد یا احتمال آلودگی‌هایی مانند فلزات سنگین و یا سموم وجود داشته باشد، این پارامتر‌‌ها اندازه‌گیری می‌شوند، برخی مواقع نیز به واسطه رخداد سوانح و حوادث مانند واژگونی تانکرهای حامل مواد نفتی برای ارزیابی و برآورد خسارت ضروری است که غلظت هیدروکربن‌های نفتی در رودخانه‌ها آنالیز شود.
انصاری اظهار کرد: نکته مهم در پایش آلودگی رودخانه‌ها این است که اطلاعات پایش‌‌ها مبنای پیش آگاهی، تصمیم‌گیری مدیریتی و اطلاع‌رسانی به هنگام قرار گیرد؛ بنابراین صحت و دقت پایش‌‌ها در تمام مراحل اعم از حضور فرد پایشگر در عرصه، مکان‌یابی درست محل نمونه‌برداری، آماده‌سازی نمونه، نحوه انتقال نمونه به آزمایشگاه و در نهایت آنالیز بسیار مهم است.
وی افزود: علاوه بر این پایش‌های دوره‌ای، برای تعدادی از پارامترهای رودخانه‌ها امکان پایش آنلاین و برخط وجود دارد که اکنون ۵۱ایستگاه پایش آنلاین در کشور در رودخانه‌هایی که به لحاظ اکوسیستمی حساس هستند، نصب شده است.
انصاری محور دوم مرتبط با پایش رودخانه‌ها، پایش منابع بالقوه انتشار آلودگی به رودخانه‌ها دانست و گفت: این منابع می‌توانند شامل منابع صنعتی، کشاورزی، معدنی و شهری باشند و عمدتاً پساب یا فاضلاب و همچنین پسماند‌‌ها را دربرمی‌گیرند.
مدیرکل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط‌زیست افزود: در مورد پساب واحدهای صنعتی و خدماتی پایش‌‌ها یا در قالب خوداظهاری صنایع براساس شیوه‌نامه خوداظهاری در پایش انجام می‌شود یا از سوی ادارات کل استان‌ها پایش‌های نظارتی و ویژه انجام می‌گیرد.
وی ادامه داد: در صورتی که پارامترهای پساب واحد صنعتی بالاتر از حدود مجاز محیط‌زیست به منابع پذیرنده مانند رودخانه‌ها و آب‌های سطحی باشد، اقدامات مطابق قوانین مانند قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست یا ماده۶۸۸ قانون مجازات اسلامی موضوع تهدید علیه بهداشت عمومی از طریق مراجع قضایی به عمل می‌آید.
انصاری افزود: ضمن این‌که اسامی واحدهای آلاینده در صورت عدم رفع آلودگی در فهرست صنایع آلاینده کشور قرار گرفته و به سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شوند که باید یک درصد از فروش خود را تحت عنوان عوارض آلایندگی پرداخت کنند، در سال گذشته ۳هزارو۱۷۰ واحد صنعتی در فهرست صنایع آلاینده قرار گرفت که بیش از ۶۰درصد آنها به دلیل پساب آلوده کننده در این فهرست قرار داشته‌اند.
وی اظهار کرد: رودخانه‌ها با توجه به این‌که در کنار چه منبع آلاینده‌ای قرار دارند نیز پایش می‌شوند؛ به عنوان نمونه اگر در حاشیه فعالیت‌های کشاورزی واقع شده باشند، از لحاظ سموم فسفره پایش می‌شوند.
انصاری با تأکید بر این‌که تعداد ایستگاه‌های پایش آنلاین رودخانه‌ای در کشور کم است و باید افزایش یابد، گفت: با توجه به محدودیت‌های اعتباری، در سال۱۳۹۳ برای ۱۶استان ۲۹دستگاه پایش رودخانه‌ای خریداری شد و یک سال بعد نیز یک ایستگاه جداگانه برای پایش رودخانه ارس در استان اردبیل تهیه و نصب شد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.