بسیاری از قوانین فعلی، راه را برای چالش های بعدی باز می‌کنند

      انتقادات شدید مسؤولان و صاحب نظران از وضعیت نابسامان نظام مدیریت شهری، هشدار رییس‌جمهوری را هم طی روزهای اخیر نسبت به این موضوع برانگیخته است. طبق آمار، در حالی تأمین ۷۹درصد از بودجه کلان‌شهر‌ها از ساخت‌و‌ساز، وضعیت ناپایداری را در نظام مدیریت شهری به ویژه از جنبه نابودی محیط زیست باغات و […]

 

 

 

انتقادات شدید مسؤولان و صاحب نظران از وضعیت نابسامان نظام مدیریت شهری، هشدار رییس‌جمهوری را هم طی روزهای اخیر نسبت به این موضوع برانگیخته است. طبق آمار، در حالی تأمین ۷۹درصد از بودجه کلان‌شهر‌ها از ساخت‌و‌ساز، وضعیت ناپایداری را در نظام مدیریت شهری به ویژه از جنبه نابودی محیط زیست باغات و تراکم‌فروشی به وجود آورده که حسن روحانی خواستار دقت عمیق شورا‌ها و شهرداری‌ها در اعطای مجوزهای ساخت و ساز شده است.

به گزارش صما، رییس‌جمهور با تأکید بر دقت در ساخت‌و‌ساز مسکن و اعطای مجوزهای ساخت، از ارایه دو لایحه تحت عنوان «لایحه مدیریت یکپارچه شهری» و «لایحه درآمد پایدار شهرداری‌ها» به مجلس خبر داده و گفته است: امروز کلان‌شهر‌ها در کشور با مشکلات و معضلات زیادی از جمله آلودگی هوا، تخریب محیط زیست و مشکل کم‌آبی مواجهند که بدون برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و مشارکت مردم نمی‌توان بر این مشکلات فائق آمد و شورا‌ها و شهرداری‌ها باید در ساخت ‌و ساز‌ها و اعطای مجوز‌ها با دقت کامل عمل کنند تا باغ‌ها و طبیعت کشور تبدیل به برج‌‌ها و منازل مسکونی نشود.

براساس این گزارش، تهران که روزی به «باغ‌شهر» معروف بود، امروز به برج شهر تبدیل شده است. این روز‌ها باغ‌های تهران در نابود می‌شوند تا مالکان این باغ‌ها بتوانند مجوز ساخت‌و‌ساز بگیرند و در قبال مرگ این باغ‌ها، هم سود سرشاری نصیب مالکان شود و هم شهرداری‌ها بتوانند با کسب درآمد ناشی از صدور مجوزهای ساخت، از عهده هزینه‌های جاری و حقوق کارکنان خود برآیند.

نبود منابع مالی پایدار برای شهرداری‌ها، علاوه بر تخریب طبیعت و باغات، منجر به فروش فضای شهر و تراکم‌فروشی شده و شهرداری در برخی کلان‌شهر‌ها برای تأمین منابع مالی مورد نیاز، اغلب بدون توجه به مقررات و ضوابط شهرسازی اقدام به صدور مجوزهای غیرقانونی در ساخت ‌و سازهای شهری می‌کند. این موارد گویای این مطلب است که نظام مدیریت شهری همواره درآمد را انتخاب می‌کند.

قوانین ناهمگونی که هر کدام ساز خود را می‌زنند

اما سؤال این است که امروز عملکرد شهرداری‌ها تا چه حد همسو با تأکیدات رییس‌جمهوری است و مدیریت شهری تا چه حد نسبت به صدور مجوزهای ساخت حساسیت نشان می‌دهد؟

در همین رابطه یک کارشناس مسکن به ‌صما‌ گفت: این‌که شهرداری‌ها چقدر در این بخش دقت و وسواس به خرج می‌دهند، باید گفت که شهرداری یک مرکز یکپارچه نیست و در شهرداری هر شهری یک تفکر خاصی حاکم است.

بیت‌ا… ستاریان با بیان این‌که یک بحث در این راستا ایرادات و نقص قوانین‌ و قوانین حاکم بر فضای سبز و طبیعت است که باید رفع شود، افزود: بحث دیگر این است که به‌طور کلی شهرداری‌ها یک نهاد یکپارچه نیستند و حتی اگر شهر تهران را در نظر بگیریم، در هر منطقه از آن نگاه متفاوت و نگرش ویژه‌ای در مجموعه شهرداری حاکم است.

وی در این زمینه اضافه ‌کرد: از همه بدتر ناهماهنگی و ناسازگاری بین قوانین موجود است. مثلاً در حوزه املاک در سازمان ثبت یک نوع قوانین و در حوزه طرح‌های بالادستی شهرداری و… قوانین دیگری داریم. از طرفی در حوزه مسکن‌ و شهرسازی هم قوانین دیگری وجود دارد که بسیاری از این قوانین یکپارچه، یکدست و همگون نشده‌اند و گاهی هر کدام یک‌سازی می‌زنند.

به گفته این مدرس دانشگاه، این ضعف قوانین و نبود صراحت در قوانین موجب می‌شود تا دست افرادی که می‌خواهند سودجویی کنند یا کار کنند، برای فرار از اجرای قوانین باز باشد تا این افراد بتوانند به راحتی قوانین را دور بزنند.

ستاریان در عین حال با انتقاد از نبود قوانین تعریف شده‌ای که حد و مرز‌ها را روشن کند، گفت: خیلی از مشکلات ما ناشی از قوانین است. چراکه بسیاری از قوانین فعلی، راه را برای چالش بعدی باز می‌کنند و حتی وقتی یک مسأله و چالشی دادگاهی می‌شود، درنهایت این حکم صادر می‌شود که طبق قانون مشخص، این اقدام فاقد اشکال است.

ضوابط شهرسازی زیر پا می‌ماند

علاوه بر این، دبیر انجمن انبوه‌سازان استان اصفهان مدیریت شهری نیز در خصوص حساسیت و دقت شهرداری‌ها در صدور مجوزهای ساخت گفت: از زمانی که شهرداری‌ها بیش‌تر خودکفا شده‌اند، طبیعی است که به دنبال جذب منابع مالی بیش‌تری هستند و برخی از ضوابط شهرسازی را به اجبار یا بنابر سلیقه زیر پا می‌گذارند.

احمد تولا در گفت‌و‌گو با ‌صما‌ با تأکید بر این‌که شهرداری‌ها باید در این زمینه با دقت بیش‌تری فعالیت کنند و سیما و منظر شهری و مبلمان شهری از نظر آن‌‌ها محفوظ بماند و آسیبی به این بخش وارد نشود، افزود: سال‌هاست که در این زمینه هشدار‌ها و توصیه‌های بسیاری مطرح می‌شود؛ اما گاهی اوقات شهرداری‌ها از آن تخطی کرده‌اند.

وی با بیان این‌که اقتدار شهرداری‌ها در شهرهای مختلف فرق می‌کند و در برخی از شهر‌ها شهرداری‌ها اقتدار بیش‌تر دارند و ضوابط شهرسازی را بیش‌تر لحاظ می‌کنند و با اقتدار مسایل را حل می‌کنند، ادامه ‌داد: اما برخی از شهرداری‌ها متأسفانه از اقتدار کم‌تری برخوردارند و نازیبایی شهر و ضعف‌های شهرسازی آن‌‌ها گویای این موضوع است.

این کارشناس حوزه مسکن با اشاره به این‌که هر شهری شرایط خاص خود را دارد و مدیریت شهری در تهران به‌طور کامل موفق نبوده است، گفت: در اصفهان وضعیت تاحدودی بهتر است و در برخی دیگر از شهر‌ها از جمله شهرهای شمالی اقتدار شهرداری‌ها کم‌تر است و نازیبایی‌های متعددی را در شهر‌ها می‌بینیم.

نظام مهندسی؛ سیستم فروش امضا!

اما این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که در نخستین روزهای سال‌جاری، شهرداری تهران برای حل مشکلات و پیچیدگی‌های موجود در مسیر ساخت‌وساز نظیر طولانی بودن زمان دریافت جواز ساخت، ارجاع نظارت و حق انتخاب مستقیم ناظران را به مالکان واگذار و این موضوع را اختیاری اعلام کرد که البته با واکنش شدید و مخالفت‌های سازمان نظام مهندسی تهران مواجه شد.

حال سؤال اینجاست که آیا این عملکرد شهرداری، تأکیدات رییس‌جمهوری در دقت نظر شهرداری برای صدور مجوز ساخت را نقض می‌کند؟

تولا ضمن رد این موضوع معتقد است: این اولین بار نیست که چنین اتفاقی می‌افتد، در اسفند سال ۹۳ نیز شهرداری اصفهان نظام مهندسی را از ورود به سیستم‌های معرفی ناظر خلع و اعلام کرد که خود مالکان می‌توانند مستقیماً ناظران خود را انتخاب کنند. با این ابلاغیه درگیری‌هایی ایجاد شد که البته به دلیل برخورداری نظام مهندسی از قدرت قابل توجه، این موضوع چندان دوام نیاورد و پس از یک‌سری تعاملات، درنهایت موضوع منتفی شد.

وی با بیان این‌که امسال این موضوع برای دومین بار در تهران اتفاق افتاد و البته بعید است به ثمر بنشیند، تصریح ‌کرد: امروز این مسأله به عنوان یک معضل در سیستم نظام مهندسی کشور یعنی به‌طور کلی در طراحی‌‌ها و نظارت‌‌ها وجود دارد و به یکی از مشکلات ساختار نظام مهندسی تبدیل شده است.

تولا با اعتقاد به این‌که در حال حاضر سازمان نظام مهندسی کم‌تر به وظیفه اصلی خود عمل می‌کند و بیش‌تر به دنبال جذب منابع مالی و بعضی مسایل دیگر است که نتیجه مفیدی از آن حاصل نمی‌شود، گفت: متأسفانه سازمان نظام مهندسی امروز به یک سیستم فروش امضا تبدیل شده و آن‌چه امروز اتفاق می‌افتد، چیزی نیست که از سازمان نظام مهندسی انتظار می‌رود.

 

وی همچنین در پاسخ به این‌که آیا این موضوع ناشی از ضعف سازمان نظام مهندسی است که شهرداری نسبت به لغو ارجاع نظارت کرده و این سیاست را در پیش گرفته است، گفت: این موضوع ناشی از ضعف نظام مهندسی نیست، بلکه ناشی از انحراف این سازمان است. نظام مهندسی قدرت خود را دارد، ولی چون مسیر خود را به انحراف رفته، باعث شده تا شهرداری اقدام به این کار کند.