جنگ، توسعه پایدار و محیط‌زیست را ویران می‌کند

جنگ، توسعه پایدار و محیط‌زیست را ویران می‌کند آثار زیانبار جنگ‌ها و حملات نظامی بر تمام زوایای زندگی مردم و یک کشور به حدی گسترده است که محیط‌زیست نیز از آن در امان نمی‌ماند، موضوعی که جنگ افروزان به راحتی نادیده می‌گیرند و تأثیر آن در درازمدت باقی می‌ماند. به گزارش ایرنا، محیط‌زیست مقوله‌ای جهانی […]

جنگ، توسعه پایدار و محیط‌زیست را ویران می‌کند

آثار زیانبار جنگ‌ها و حملات نظامی بر تمام زوایای زندگی مردم و یک کشور به حدی گسترده است که محیط‌زیست نیز از آن در امان نمی‌ماند، موضوعی که جنگ افروزان به راحتی نادیده می‌گیرند و تأثیر آن در درازمدت باقی می‌ماند.

به گزارش ایرنا، محیط‌زیست مقوله‌ای جهانی و غیرمحدود به مرزهای جغرافیایی است، به‌طوری که به باور کارشناسان، از هر وضعیت و حرکتی در هر گوشه دنیا، محیط‌زیست در تمام جهان و حتی برای مدت طولانی متأثر می‌شود.

جنگ علاوه بر اثرات مستقیم بر محیط‌زیست، اثرات پنهانی نیز از جمله تخریب منابع دارد که در زمان جنگ خود را نشان نمی‌دهد.

در واقع تأثیرات جنگ بر محیط‌زیست کشور‌ها به حدی زیاد بوده که سازمان ملل برای نخستین بار در سال ۲۰۰۱ با تصویب قطعنامه‌ای روز ششم نوامبر (۱۵‌آبان) را به عنوان روز بین‌المللی پیشگیری از تخریب محیط‌زیست در جنگ‌ها و مناقشات مسلحانه نامگذاری کرده است.

از تازه‌‌ترین موارد نظامی‌گری، حمله آمریکا به سوریه (۲۵ فروردین ۹۷ برابر با ۱۴ آوریل ۲۰۱۸) است که تأثیرات منفی آن علاوه بر سوریه، محیط‌زیست منطقه را هم درگیر می‌کند و مانند سایر موارد در درازمدت خود را نشان خواهد داد.

شینا انصاری، مدیر کل دفتر پایش فراگیر سازمان حفاظت محیط‌زیست در این زمینه گفت: مطابق بررسی یک سازمان بین‌المللی، بخش‌های پهناوری از محیط‌زیست سوریه در اثر جنگ نابود شده و مواد سمی به‌کار رفته در مهمات جنگی و ویرانه‌های ساختمان‌ها و همین طور انبوه زباله‌ها و شیرابه آنها به عمق خاک نفوذ کرده، به‌طوری که آب‌های زیرزمینی این کشور را به شدت آلوده کرده است.

وی افزود: به عبارتی همین حالا هم پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم جنگ مشهود است، با عوارض فعلی جنگ در سوریه حداقل ۳ دهه طول خواهد کشید تا محیط‌زیست این کشور تا اندازه‌ای ترمیم و احیا شود.

انصاری اظهارکرد: اثر جنگ بر محیط‌زیست، از هر عامل دیگر زیانبارتر و نابودکننده‌تر است زیرا زیان‌های آلودگی‌ها در اثر به‌کارگیری ابزارهای جنگی به خصوص استفاده از بمب‌های ویرانگر و احتراق‌زا، استفاده از بمب‌ها و گازهای شیمیایی در جنگ‌ها، محیط زندگی انسان و موجودات زنده را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

وی ادامه داد: به‌کارگیری جنگ‌‌افزارهای کشتار جمعی و پیشرفته که قدرت تخریبی گسترده دارد یا به‌کارگیری سلاح‌‌هایی که دارای مواد آلاینده و خطرناک است، نظیر سلاح‌ها و گازهای شیمیایی خطری جدی برای همه نسل‌ها است.

انصاری افزود: مهمات منفجر نشده در زیر خاک با گذشت زمان تجزیه شده و در اثر فعل و انفعالات شیمیایی مواد سمی حاصل از آن آثار نامطلوبی بر خاک به جای می‌گذارد، همچنین اراضی وسیع سوخته خاصیت زراعتی خویش را از دست می‌دهند.

وی به عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت جنگ بر محیط‌زیست اشاره کرد و گفت: زیان‌های ناشی از آلودگی خاک در جنگ‌ها و حملات مسلحانه که محیط‌زیست و از جمله انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد در چند بخش تقسیم می‌شود که تماس مستقیم با این گونه مهمات که از بسیاری از آنها گازهای خطرناک آزاد و باعث آلودگی هوا و آتش‌سوزی می‌شود، یکی از آنها است.

انصاری افزود: آلوده و سمی شدن خاک، آلودگی آب‌های سطحی و زیر زمینی، زیان دیدن گیاهان و تأثیر آن بر سیستم غذایی و زندگی انسان‌ها، انتقال مواد آلوده و سمی بر اثر ریزش برف و باران به آب‌های زیرزمینی و کاهش کیفیت و خاصیت آنها، خطر برای زندگی حیوانات و گیاهانی که در آب زندگی می‌کنند و ایجاد مسمومیت و بیماری در انسان از دیگر موارد تأثیرپذیری محیط‌زیست از جنگ است.

وی تأکید کرد: در یک کلام، جنگ‌ ذاتاً نابودکننده‌ توسعه‌ پایدار است، ۳۹ سال پیش جنگی ناخواسته در طول مرزهای شمال غربی، غرب و جنوب غربی کشورمان از جانب عراق بر میهن ما تحمیل شد و در تمام این مدت محیط‌زیست طبیعی و انسانی کشور در طول ۱۲۰۰ کیلومتر مشترک مورد آماج تخریب و نابودی قرار گرفت.

انصاری گفت: هنوز خوزستان و استان‌های غربی کشورمان از عوارض جنگ تحمیلی و ناآرامی کنونی در عراق متأثر هستند، تشدید پدیده گرد و غبار طی سال‌های اخیر گرچه بخشی ناشی از خشکسالی و کم آبی است اما بخش عمده کانون‌های فرامرزی آن به خصوص در عراق و مرز سوریه و اردن از تبعات جنگ و ناآرامی در منطقه است.

وی افزود: یکی از دغدغه‌های مهم در جنگ‌ها انتشار آلاینده‌های شیمیایی خطرناک و سمی است که می‌توانند در هوا، آب و خاک تجمیع یابند، به عنوان مثال انتشار فلزات سنگین که قابلیت تجمعی و سرطان‌زایی دارند می‌توانند تا سال‌ها محیط‌زیست منطقه را تحت‌الشعاع قرار دهند که پالایش و پاکسازی اراضی آلوده شده به آنها نیز بسیار دشوار و در برخی موارد عملاً غیرممکن است.

مدیر کل دفتر پایش فراگیر سازمان محیط‌زیست گفت: مروری بر وضعیت محیط‌زیست در مناطق جنگی نشان می‌دهد که گرچه در دهه‌های اخیر تلاش‌هایی برای جلوگیری از بروز فجایع زیست‌محیطی در جنگ‌ها از سوی نهادهای بین‌المللی صورت گرفته اما شواهد حاکی از آن است که هر جا منافع قدرت‌های جهانی مطرح است، متأسفانه این اقدامات اغلب با اغماض سازمان‌های بین‌المللی روبه‌رو است.

وی اظهارکرد: جنگ‌ها همچون شمشیر دولبه عمل می‌کنند، از یک سو منازعات و ناامنی‌های حاصل از آن موجب ایجاد صدمات جدی به محیط‌زیست را فراهم می‌کنند و از سوی دیگر تغییرات آب و هوایی، افزایش دما و بروز خشکسالی‌ها خود عاملی برای بروز و تشدید جنگ‌های داخلی و منطقه‌ای می‌شوند، در حال حاضر در قاره آفریقا جنگ‌های داخلی ناشی از خشکسالی‌ به مراتب بیش از گرسنگی و بیماری‌های واگیردار در این سرزمین تلفات داده است.

وی تأکیدکرد: دغدغه اصلی از حیث آلودگی محیط‌زیست در حملات نظامی، آلاینده‌های خاص شیمیایی است که در وهله نخست مناطق و شعاع اثرگذار را با شدت بیش‌تری تحت تأثیر قرار می‌دهد، مثلاً رودخانه‌ها، تالاب‌ها و زیستگاه‌های حساس و آب، خاک و هوا و در مرحله بعد بسته به پایداری آن، آلاینده‌ها احتمال انتقال توسط عوامل جوی را پیدا می‌کند که بالطبع با توجه به فاصله از منبع انتشار آلاینده‌ها از شدت آن کاسته می‌شود.