شهرسازی و چالشی به نام گسل گروه معدن و زمین، گسلها شکستگی‌هایی در پوسته زمین هستند که در طول آنها تغییر شکل‌های قابل توجهی ایجاد شده است. انرژی آزادشده به هنگام حرکت سریع گسل‌های فعال، عامل وقوع اغلب زمین‌لرزه‌ها است. به گزارش مناقصه‌مزایده، تقسیم‌بندی گسلها فقط براساس هندسه و برای جابه‌جایی نسبی ایجاد شده در […]
شهرسازی و چالشی به نام گسل
گروه معدن و زمین، گسلها شکستگی‌هایی در پوسته زمین هستند که در طول آنها تغییر شکل‌های قابل توجهی ایجاد شده است. انرژی آزادشده به هنگام حرکت سریع گسل‌های فعال، عامل وقوع اغلب زمین‌لرزه‌ها است.
به گزارش مناقصه‌مزایده، تقسیم‌بندی گسلها فقط براساس هندسه و برای جابه‌جایی نسبی ایجاد شده در آنها صورت می‌پذیرد. گسل‌های راستا‌لغز و گسل‌های شیب‌لغز دو تقسیم‌بندی کلی گسلها هستند.
از آنجا که ایران کشوری لرزه‌خیز است. به‌طورکلی گسل‌های کشور در منطقه البرز، خاور ایران و منطقه زاگرس به ویژه زاگرس مرتفع گسترش یافته است، از این رو در این مناطق شاهد زمین‌لرزه‌های بزرگ‌تر و بیش‌تری هستیم. در ایران مرکزی تعداد گسلها کم‌تر و دوره‌های بازگشت آنها طولانی‌تر است.
گسلها از اولویت‌های مهم مورد مطالعه محققان این حوزه، در شهرهای بزرگ است. وقتی گسلها وارد حریم شهر‌ها می‌شوند به دلیل تراکم بیش‌تر جمعیت و وجود سازه‌های مهم، خطرات بیش‌تری را به دنبال دارند و موجب ویرانی‌های گسترده‌ای در شهر‌ها می‌شوند به همین دلیل قانونی به نام منع ساخت‌وساز در حریم گسلها موجود است.
با گذشت ۳۵ سال از تهیه اولین نقشه گسل‌های شهر تهران توسط سازمان زمین‌شناسی ولی متأسفانه در این مدت کم‌تر به خطرات گسلها و مفاهیم و کاربردهای این نقشه‌ها توجه شده است.
مصوبه قانونی جهت رعایت حریم گسلها
نقشه گسل‌های تجمیع شده به تصویب شورایعالی شهرسازی و معماری رسیده است و به عنوان یک قانون مصوب، در شهرهای بزرگی که در محدوده گسل‌های فعال قرار می‌گیرند، شهرسازی باید براساس قوانین خاصی صورت گیرد.
براساس این قانون اجازه ساخت سازه‌های حیاتی و مهم در مجاورت گسل‌هایی که در درون شهر‌ها هستند، داده نمی‌شود.
گفتنی است که به گفته وزیر راه تا یک ماه آینده باید دستورالعمل اجرایی نقشه‌های گسلی شهر تهران تهیه و برای تصویب به هیأت وزیران ارسال شود.
وجود موانع برای اجرای قانون منع ساخت و ساز در حریم گسلها
هنوز موانعی برای اجرایی شدن قانون منع ساخت و ساز در حریم گسلها در شهرهای بزرگ وجود دارد.
برای این‌که حریم گسلها با دقت بیش‌تری تعیین و توان لرزه‌زایی آنها مشخص شود، باید داده‌های لازم در خصوص دوره‌های بازگشت زمین‌لرزه‌های مرتبط با این گسلها را در اختیار داشته باشیم
چالش اصلی مطالعه دقیق زمین‌لرزه‌های ایجاد شده از طریق گسلها و میزان خطر آنها که به سازمان زمین‌شناسی واگذار شده، تأمین اعتبارات است که نهاد تأمین‌کننده اعتبارات مشخص نشده و در لایحه بودجه ۹۷ بنا به دلایلی این اعتبارات از قانون بودجه حذف شد.
۲۰ شهر در لیست شهرهای در معرض خطر گسلها
خطر زلزله خاص کلان‌شهر تهران نیست، در مصوبه اولیه حریم گسلها تنها ۵ شهر تهران، مشهد، تبریز، کرمان و کرج به عنوان شهرهای در معرض خطر زلزله مطرح شده بودند، ولی در سال گذشته با بررسی‌های انجام شده شهرهای دیگری نیز در معرض خطر لرزه‌ای بالا قرار دارند، از این رو براساس میزان جمعیت و خطر لرزه‌زایی، ۲۰ شهر در لیست شهرهای در معرض خطر اولویت‌دار قرار گرفتند.
حریم گسلها را منطقه «گسیختگی» و «جابه‌جایی» می‌نامند
حریم گسلها را باید منطقه «گسیختگی» و «جابه‌جایی» دانست که در صورت رخداد زمین‌لرزه، زمین شکاف برمی‌دارد و سازه‌هایی که بر روی آن ساخته شده است، برش می‌خورد و از این رو خطر زمین لرزه در این مناطق به سختی قابل کنترل است.
جلوگیری از ساخت‌وسازهای مهم، حیاتی و بلند مرتبه تنها راه کاهش خطرات زمین لرزه در حریم گسلها است.
چگونگی تعیین توان لرزه‌زایی گسلها
تعیین توان لرزه‌زایی گسلها در گرو مطالعات زمین‌شناختی است که برای این منظور نیاز به مطالعات زمین‌شناسی و نمونه‌برداری از روی گسلها است که پس از تعیین سن نمونه‌ها در آزمایشگاه، براساس رابطه لایه‌هایی که جابه‌جا شده‌اند، با هندسه گسل و «سنی» که به دست می‌آید، در مرحله پیشرفته‌تر، حفاری‌هایی بر روی گسل انجام می‌شود، این حفاری، محققان را در یافتن فعالیت گذشته گسلها یاری خواهد رساند، به گونه‌ای که به آنها کمک می‌کند که رفتار گسل را در بازه زمانی تا چند صد هزار سال گذشته مورد مطالعه قرار دهند و این‌که چند بار و در چه زمان‌هایی جنبش داشته و چه زمین لرزه‌هایی را ایجاد کرده است را تعیین کند.
خطر «گسیختگی» با خطر «زلزله»
خطر «گسیختگی» با خطر «زلزله» با یکدیگر متفاوت است، خطر زلزله در همه جای تهران وجود دارد، یعنی حتی اگر زلزله در منطقه‌ای دور از تهران رخ دهد، ساختمان‌ها تحت تأثیر شتاب حرکت زمین قرار خواهند گرفت و اگر سازه‌ها مقاومت لازم را نداشته باشند، می‌توانند تخریب شوند.
ولی خطر گسیختگی از این فراتر است، به گونه‌ای که گسیختگی در جاهایی است که گسل، نیروی خود را به سازه وارد می‌کند. از این رو خطر گسیختگی محدود به جاهای خاصی است و «حریم گسل» در این مناطق مطرح می‌شود.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.