مسکن مهر از گذشته تا امروز!

مسکن مهر از گذشته تا امروز! طرح بزرگ عمرانی با اجرای ناقص رامین شاهی – طرح بزرگ مسکن مهر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و پرحاشیه‌‌ترین طرح‌های عمرانی کشور که در زمان دولت نهم و دهم مورد توجه قرار گرفت و به دلیل بروز مشکلات مالی در اواخر دولت دهم و کاهش درآمدهای نفتی اتمام […]

مسکن مهر از گذشته تا امروز!

طرح بزرگ عمرانی با اجرای ناقص

رامین شاهی – طرح بزرگ مسکن مهر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و پرحاشیه‌‌ترین طرح‌های عمرانی کشور که در زمان دولت نهم و دهم مورد توجه قرار گرفت و به دلیل بروز مشکلات مالی در اواخر دولت دهم و کاهش درآمدهای نفتی اتمام آن به دولت بعدی واگذار شد. در واقع طرح مسکن مهر طرحی بود در دولت نهم و دهم برای خانه‌دار کردن قشرهای کم درآمد که طبق آن دولت با واگذاری قطعه زمین رایگان سعی داشت خانه‌سازی را تشویق کند. این طرح پس از افزایش شدید بهای مسکن در ایران شروع شد. دولت برای تأمین مالی این طرح از بانک مرکزی قرض کرد و خانه‌های ساخته شده در این طرح عموماً در حاشیه شهر‌ها بودند و فکری برای امکانات گوناگون نظیر آب و برق و گاز و تلفن آنها نشده بود یا بهتر است گفته شود اعتبارات کافی برای ساخت زیرساخت‌ها وجود نداشت.

آغاز اجرای مسکن مهر از سال ۱۳۸۶

طرح مسکن مهر در ابتدا در قالب بند د تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۸۶ آغاز شد و سپس بر مبنای قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، به صورت پیوسته در دستور کار قرار گرفت. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که این طرح که در حقیقت شامل اجاره بلندمدت زمین برای احداث مسکن است، در طرح جامع مسکن نیز پیشنهاد شده بود. اما حجم پیشنهاد شده در آن طرح بسیار کم‌تر بود که توسط احمدی‌نژاد، رییس‌جمهوری وقت و به صورت غیرکارشناسانه از ۲۰ هزار واحد در سال به ۱٫۵ میلیون واحد در سال افزایش یافت و مبنای اصلی مسکن مهر بر این امر مبتنی است که ارزش زمین، بخش قابل توجهی از هزینه تمام شده مسکن را به خود اختصاص می‌دهد. این سهم در کل کشور در دوره ۳۵ ساله برابر ۴۰ درصد و در دهه اخیر برابر ۴۵ درصد بوده است. همچنین در استان تهران این سهم به حدود ۶۰ درصد بالغ می‌شود؛ بنابراین با حذف یا کاهش ارزش زمین از هزینه تمام شده مسکن، می‌توان تا حدود زیادی هزینه مسکن را کاهش داد؛ بنابراین طرح مسکن مهر بر اجاره بلند مدت زمین جهت احداث مسکن مبتنی است اما نکاتی که در این میان در نظر گرفته نشده است آن است که ارزش زمین در شهرهای مختلف دارای اختلافاتی فاحش است. به عبارت دیگر ارزش زمین در کلان‌شهر‌ها رقم بسیار بالایی است و به همین دلیل مسکن مهر در کلان‌شهر‌ها (در حقیقت شهرهای جدید مجاور کلان‌شهرها) جوابگو خواهد بود و البته این امر خود موجب افزایش تمایل به مهاجرت به این شهر‌ها خواهد شد.

 

 

مصطفی پورمحمدی، وزیر سابق کشور

طرح مسکن مهر مدلی است که ناقص اجرا شده است. در اجرای این طرح به جای این‌که از منابع مردمی استفاده شود به منابع ملی فشار آورده شد و همین باعث تورم و گرانی شد. با این طرح مسکن زیاد شد، اما گران شد. قرار بود با اجرای طرح مسکن مهر قیمت‌ها کاهش پیدا کند اما مسکن گران‌تر شد.

محمدرضا باهنر، نایب رییس سابق مجلس

 پروژه‌های مسکن مهر موجب افزایش قیمت ملک و قیمت رهن و اجاره شده است. در صورت رییس‌جمهور شدنم پروژه‌های نیمه‌کاره مسکن مهر را تمام خواهم کرد اما برای ادامه پروژه‌های جدید نیاز به بازنگری و تدوین برنامه جدید دارم.

 

غلامعلی حداد عادل، رییس سابق مجلس

باید در کنار سرعت در خانه‌سازی و مسکن مهر، این فکر را دنبال کنیم که معماری لباس جامعه است و باید لباس هر ملتی چه لباس فردی و چه جمعی با فرهنگ ملت تناسب داشته باشد.

محمد سعیدی‌کیا، وزیر سابق مسکن

مسکن مهر باید با اصلاحاتی ادامه پیدا کند و از مردم پول گرفته شده است و به همین دلیل دولت جمهوری اسلامی با هر رییس‌جمهوری باید قول خود را اجرا کند. مسکن مهر تنها ۳۰ درصد مسأله مسکن کشور بوده و سایر مسایل را نیز باید توجه داشت.

 

علی لاریجانی، رییس مجلس

 حجم انبوهی از تسهیلات به مسکن مهر داده می‌شود، در حالی که این موضوع به تولید کمکی نمی‌کند؛ بنابراین حتماً اولویت اشتباهی است. ۵۴ درصد تسهیلات در سال گذشته به مسکن مهر اختصاص یافته است، مسکن مهر موضوع مهمی است ولی اگر کشوری متوازن حرکت نکند، در اقتصاد مشکلاتی به وجود می‌آید.

 

 

 

مزیت‌های مسکن مهر در نگاه موافقان طرح

از مزیت‌های طرح مسکن مهر می‌توان به ساخت مسکن در تیراژ بالا، پایین آمدن سهم هزینه‌های ثابت در متر مربع (از قبیل: نقشه‌کشی، نظارت، نیروی انسانی و…)، ارزان‌سازی در عین رعایت حداقل استانداردهای لازم، حذف قیمت زمین از قیمت تمام شده مسکن، پرهیز از تجمل‌گرایی، افزایش امید به خانه‌دار شدن در اقشار کم درآمد جامعه، عدم مالکیت دائمی زمین، امتیاز استفاده از تسهیلات ارزان قیمت با بوروکراسی بسیار کم‌تر نسبت به گذشته اشاره کرد.

دولت احمدی نژاد با شعار‌هایی همچون نهضت ِمسکن سازی، سعی در آن داشت تا بیش از آن‌که جلسه و همایش دست و پاگیر برگزار کند، آستین را در حوزه «آزمون و خطا» بالا بزند و در عمل چاره‌ای بجوید. ساخت ۴ میلیون و ۴۰۰هزار واحد مسکونی در مدت ۵ سال، پاسخی مناسب به منتقدینی خواهد داد که در عمل راهکاری جز بحث و جلسه و همایش نداشتند

در نهایت در پاسخ منتقدین به کیفیت واحدهای مسکن مهر خوب است نیم نگاهی به هرم مازلو و نیازهای زندگی انداخته شود، به اعتقاد مازلو کیفیت زندگی بعد از شکل‌گیری کمیت ِ آن جای بروز پیدا می‌کنند و به نظر می‌رسد نیاز به مسکن یک نیاز کمی است. از دیگر سو در تمام ساخت و سازهایی که در ایران در حال انجام است، در خوشبینانه‌‌ترین حالت معماران در ۵ درصد از آنها نقش دارند. پس صحبت از کیفیت ایده‌آل در ساخت مسکن مهر چندان مستند نیست. بعد از برطرف شدن نیازهای اساسی زندگی همچون خوراک و پوشاک و سرپناه است که می‌توان از مباحث کیفی سخن به میان آورد. اضافه بر آن مسکن مهر بخش کوچکی از کارهایی بود که باید انجام می‌شد تا قیمت مسکن اصلاح شود، این‌که سازوکار‌ها نتوانستند جلوی سوداگری مسکن را بگیرند مسأله دیگری است که نمی‌توان به گناه آن سر ِ مسکن مهر را زد.

تخصیص ۱۴۰۰ میلیارد اعتبار برای تکمیل زیرساخت‌های مسکن مهر

احمد اصغری مهرآبادی، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در طرح مسکن مهر

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در طرح مسکن مهر از تخصیص ۱۴۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل زیرساخت‌های ۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر کشور در سال ۱۳۹۷ خبر داده و گفته است از مجموع دو میلیون و ۲۰۰ هزار واحد مسکن مهر که از سال ۱۳۸۶ در سطح کشور در حال ساخت هستند، تقریباً کار احداث آنها تمام شده و فقط بخش کوچکی از این واحد‌ها مانده که تا پایان سال ۱۳۹۷ حتماً احداث آنها نیز به اتمام خواهد رسید و برای تکمیل تمام واحدهای مسکن مهر در کشور طبق برآورد کارگروهی در نهاد ریاست جمهوری مبلغی بالغ بر ۱۱ هزار میلیارد تومان برای تکمیل خدمات زیرساختی و ایجاد مسجد و مدرسه و کلانتری و مراکز درمانی در این مساکن مهر نیاز داریم که با پیشنهادات ارایه شده و تصویب این کارگروه در ریاست جمهوری، مقرر شده مبلغ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۷ برای تکمیل ۳۰۰ هزار واحد مسکن مهر آماده شده فاقد امکانات زیرساختی و زیربنایی پرداخت شود تا بتوانیم این تعداد واحد مسکونی را آماده و تحویل مردم دهیم.