«زیمنس» رفت؛ توان داخلی مانده است!

«زیمنس» رفت؛ توان داخلی مانده است! رامین شاهی – اروپایی‌ها از دست ترامپ عصبانی هستند و می‌خواهند در مقابل قانون‌شکنی‌های کابوی تک چشم اعاده حیثیت کنند اما در اقتصاد آزاد قاره سبز نمی‌توانند در مقابل خروج شرکت‌های خصوصی خودشان مقاومت کنند. حالا زیمنس آلمان رفته است و حتماً تعدادی دیگر از شرکت‌های اروپایی هم می‌روند […]

«زیمنس» رفت؛ توان داخلی مانده است!

رامین شاهی – اروپایی‌ها از دست ترامپ عصبانی هستند و می‌خواهند در مقابل قانون‌شکنی‌های کابوی تک چشم اعاده حیثیت کنند اما در اقتصاد آزاد قاره سبز نمی‌توانند در مقابل خروج شرکت‌های خصوصی خودشان مقاومت کنند. حالا زیمنس آلمان رفته است و حتماً تعدادی دیگر از شرکت‌های اروپایی هم می‌روند اما اقتصاد ایران با همه ظرفیت‌های بزرگ علمی و انسانی خود باقی مانده تا زودتر به ایده اقتصاد مقاومتی برسیم و به یاد داشته باشیم که باید روی پای خود بایستیم به‌خصوص این‌که در صنعت ریلی مزیت نسبی خوبی داریم و در گذشته و در ساخت انواع واگن و حتی لوکوموتیو گام‌های بلندی برداشته بودیم در واقع باید گفت حمل‌ونقل ریلی ایران با آن‌که در سال‌های اوج‌گیری تحریم‌ها توانسته بود، بخش درخور توجهی از نیازهای خود را با استفاده از تولیدات داخلی و بازارهای منطقه‌ای پوشش دهد، اولویت‌های جامانده‌ای مانند نوسازی ناوگان قدیمی، واردکردن واگن‌های نوساز، خرید ریل و ورود فناوری نوین مسایلی بودند که لغو تحریم‌ها بار دیگر پیش روی ایران قرارداد تا راه‌آهن و شرکت‌های ریلی ایرانی بتوانند برای بهبود شرایط خود با شرکت‌های بزرگ اروپایی قراردادهایی جدید امضا کنند اما این صنعت بدون اتکا به شرکت‌های خارجی هم می‌تواند راه خود را ادامه دهد به‌خصوص آن‌که شرکت‌های شرقی هم هستند و می‌توان نیاز‌ها را کنترل شده تر از طریق آنها تأمین کرد.

 

«زیمنس» رفت؛ «اشتادلر سوئیس» مانده است

بعد از اجرایی شدن برجام، قرارداد‌ها و توافقنامه‌های مختلفی میان شرکت‌های ایران و طرف‌های اروپایی به امضا رسید، قطعاً حضور شرکت آلمانی زیمنس در ایران یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی بود که پس از اجرای برجام صنعت حمل‌ونقل ایران به خود دید. در زمستان ۱۳۹۴، تیم مذاکره‌کننده زیمنس به ایران آمد و توافقی با راه‌آهن ایران منعقد کرد که نتیجه اجرایی آن ورود جدید‌ترین فناوری ریلی به مسیرهای جدید کشور بود. برقی‌کردن خط ریلی تهران‌-‌مشهد (شامل سیگنالینگ، تجهیزات برقی، لوکوموتیو برقی، واگن مسافری و سرویس و نگهداری کامل)، خط پرسرعت تهران‌-‌اصفهان (ارایه پیشنهاد سیگنالینگ و قطار مسافری سریع‌السیر) و توسعه و روزآمدکردن سیستم‌های راه‌آهن ایران (مانند توسعه سسیستم‌های راه‌آهن ایران، سیگنالینگ، برقی‌کردن، ناوگان، مخابرات شامل انتقال فناوری و نگهداری) بخشی از این قرارداد مهم را به وجود می‌آورد و در جریان آن دو طرف متعهد شدند که در کوتاه‌‌ترین زمان ممکن مقدمات اجرایی این قرارداد را به وجود آورند. با گذشت کم‌تر از ۳ سال از امضای این قرارداد، حالا خروج آمریکا پای زیمنس را در ایران شل کرده است. تحریم‌های جدید آمریکا یکطرفه است و اتحادیه اروپا اعلام کرده در برجام باقی خواهد ماند، اما مدیرعامل شرکت زیمنس پیش‌دستی کرد و از خود تحریمی جدید این شرکت در ایران سخن گفت این در حالی است که این اقدام زیمنس در حالی است که جدی‌‌ترین رقیبش یعنی اشتادلر سوئیس، نه ‌تنها حرفی از رفتن به میان نیاورده بلکه در سال‌هایی که تحریم‌های سراسری ایران را محاصره کرده بودند؛ اعلام کرد کشورش بی‌طرف است و به تبع آن، این شرکت نیز حضورش در ایران را حفظ خواهد کرد. البته این در حالی است که حضور گسترده شرکت‌های چینی در این سال‌ها با واگن‌های بی‌کیفیت و طبیعتاً ارزان‌تر، مانع از انعقاد قرارداد خرید و انتقال تکنولوژی اشتادلر سوئیس به ایران شده است.

ایران می‌تواند نیازهای خود را از طریق کشورهای غیراروپایی برطرف کند

سیدحسن‌موسوی‌نژاد، مدیرعامل سابق شرکت رجا

شرایط امروز در حمل‌ونقل ریلی این‌طور نیست که انحصار در اختیار اروپایی‌‌ها باشد و در حال‌ حاضر ایران می‌تواند بسیاری از نیازهای خود را از طریق کشورهای غیراروپایی برطرف کند و با توجه به رشد چشمگیر کشورهایی مانند روسیه، چین و هندوستان در عرصه ریلی، اظهارکرد: «در سال‌های قبل نیز طرف‌های ایرانی قراردادهای مهمی با این کشور به امضا رسانده‌اند و می‌توان حتی در صورت خروج اروپایی‌‌ها از اقتصاد ایران به نیازهای کشور به‌طور کامل پاسخ گفت. در سال‌های گذشته هر قراردادی که در ایران با اروپایی‌‌ها به امضا رسیده است، رقیبانی از کشورهای آسیایی نیز در کنار آنها حضور داشته که از نظر کیفیت و حتی قیمت تفاوت چندانی با طرف اروپایی نداشته‌اند و از این پس نیز می‌توان روی آنها حساب کرد.» کشورهای اروپایی که بار‌ها اعلام کرده‌اند در برجام باقی خواهند ماند، نیاز به آن دارند که توانایی خود در استقلال سیاسی و اقتصادیشان را ثابت کنند. آمریکا تلاش دارد با قلدربازی دیگر کشور‌ها را نیز با خود همراه کند و حالا زمان آن است که کشورهای اروپایی نشان دهند تا چه میزان می‌توانند روی تصمیم خود برای باقی‌ماندن در ایران پایبند بمانند از سوی دیگر فضای امروز تحریم‌ها قیاس‌پذیر با گذشته نیست و ایران در سال‌های اوج‌گیری تحریم‌ها توانست به حرکت خود ادامه دهد و امروز شرایط به‌گونه‌ای است که اروپا در کنار ما قرار گرفته است و آمریکا به ‌تنهایی عمل می‌کند. ما می‌توانیم از همین فرصت استفاده و نیاز خود را برطرف کنیم. همچنین باید گفت صنعت ریلی ایران در سال‌های گذشته خیز بلندی برای توسعه برداشته و از ثبت رکورد ریل‌گذاری سالانه گرفته تا افزایش تعداد واگن‌های نوساز و برنامه‌ریزی برای فرهنگسازی در استفاده از قطار بخشی از این طرح‌های کلان را در بر می‌گیرد.

امکان جهش راه‌آهن در برنامه ششم

نگاهی کوتاه به وضعیت حمل‌و‌نقل ریلی در ایران و نقشه راه‌آهن کشور نشان می‌دهد که برنامه‌های «نیمه تمام» زیادی در ۱۰ ساله گذشته در این بخش وجود دارد؛ وضعیتی که نه تنها منجر به کاهش ارتباط ترانزیتی ایران با کشورهای منطقه و دنیا می‌شود، بلکه موجب می‌شود ایران به تدریج موقعیت استراتژیک خود را در منطقه از دست بدهد و کشورهای دیگر جایگزین شوند. در این شرایط اگر ایران در چند سال آینده، اقدامی سریع برای توسعه حمل‌و‌نقل ریلی خود(با توجه به سرعت کشورهای منطقه در توسعه حمل‌و‌نقل ریلی به‌عنوان یک حمل‌و‌نقل پاک، ایمن و مقرون‌به‌صرفه) نکند، کشورهای دیگر گوی سبقت را می‌ربایند و با تکمیل حلقه‌های ارتباطی ریلی شرق به غرب و شمال به جنوب و گشودن کریدورهای ریلی آسیا به اروپا توان رقابت ایران را کاهش می‌دهند. بر این اساس، به نظر می‌رسد با توجه به این‌که لایحه برنامه ششم توسعه کشور به‌عنوان نقشه راه ۵ سال آینده، در دولت در حال تدوین است، اکنون فرصت مناسبی است تا با پرداختن به احکام ریلی، مسیر توسعه اقتصادی کشور و تقویت موقعیت استراتژیک ایران در منطقه را طراحی کنیم.

بودجه عمرانی برای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل کفایت می‌کند

حمید آذرمند، پژوهشگر اقتصادی و معاون سابق سازمان ملی بهره‌وری ایران

توسعه حمل‌ونقل ریلی، مزیت‌های فراوانی را برای کشور فراهم می‌کند که یکی دیگر از مزایای حمل‌ونقل ریلی، کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل است. توسعه حمل‌ونقل ریلی می‌تواند، با کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل، مزیتی برای صنایع داخلی ایجاد کند. توسعه حمل‌ونقل ریلی در ضمن می‌تواند در کاهش مصارف سوخت هم‌، در یک مقیاس ملی مؤثر باشد. یک نکته دیگری که در سیاست‌های کلی برنامه ششم هم به آن اشاره شده است، توجه به نقش حمل‌ونقل ریلی در ترانزیت کالا و اتصال به شبکه‌های ریلی منطقه‌ای و بین‌المللی است. این موضوع هم می‌تواند ظرفیتی برای درآمدزایی ایجاد کند. تمامی موارد مطرح شده، دلالت بر ضرورت توسعه حمل‌ونقل ریلی در کشور دارد و در اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و سیاست‌های کلی برنامه ششم، بر توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز ترانزیت و همچنین اولویت دادن به حمل‌ونقل ریلی در نظام جامع حمل‌ونقل، تأکید شده است. تأکید بر حمل‌ونقل ریلی در اسناد مذکور کاملاً به موقع است و بنابراین انتظار می‌رود در لایحه برنامه ششم به این مهم توجه شود.

با توجه به چشم‌انداز و احتمال کاهش درآمدهای نفتی در سال‌های آینده، طبیعتاً منابع مالی محدودی برای سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی خواهیم داشت. از این‌رو، این نکته مهم است که دولت در تخصیص منابع بودجه‌ای برای توسعه زیرساخت‌ها، بخش حمل‌ونقل، به ویژه ریلی را در اولویت خود قرار دهد. اگر دولت در واگذاری طرح‌های عمرانی مربوط به توسعه حمل‌ونقل ریلی، اصل رقابت، شفافیت و کارآیی را در نظر بگیرد، ظرفیت بودجه عمرانی دولت برای توسعه زیرساخت‌های کلیدی حمل‌ونقل کفایت می‌کند. در زمینه تأمین منابع توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی، علاوه بر منابع بودجه‌ای دولت، امکان بهره‌گیری از سازوکار قراردادهای مشارکت عمومی- خصوصی (PPP) و حتی استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذاری خارجی هم وجود دارد.