تسویه و پایاپای: سیر تکاملی و دستاوردهای آینده

  نویسنده: چیپ دمسی چیپ دمسی، از مشاوران صنعتی مجرب که در گذشته معاون ارشد شرکت پایاپای بوده است، می‌پرسد کدام بازار‌ها بیش‌ترین سرمایه را در اختیار دارند، و پایاپای در توسعه کسب و کار آن‌ها چه نقشی ایفا کرده است؟ اشاره: سال گذشته در کنفرانس سالانه تحلیلگران مالی، مدیران اجرایی بزرگ‌ترین بازارهای جهان نشان […]

 

نویسنده: چیپ دمسی

چیپ دمسی، از مشاوران صنعتی مجرب که در گذشته معاون ارشد شرکت پایاپای بوده است، می‌پرسد کدام بازار‌ها بیش‌ترین سرمایه را در اختیار دارند، و پایاپای در توسعه کسب و کار آن‌ها چه نقشی ایفا کرده است؟

اشاره: سال گذشته در کنفرانس سالانه تحلیلگران مالی، مدیران اجرایی بزرگ‌ترین بازارهای جهان نشان دادند که چگونه تمرکز مستمر بر نوآوری، امکان رشد از طریق نقاط قوت ۳گانه یک شرکت (گستره بازارها، پرداخت‌ها و ارتباطات) به عنوان کسب و کاری مستقل، مشارکت در بازارهای بزرگ‌تر و ایجاد بازارهای جدید را فراهم می‌آورد.

بورس کالای شیکاگو که به‌واسطه رشد محصولات پذیرفته شده خود معروف است و مبتکر چندین خط محصول جدید می‌باشد، سال گذشته از مرز یک میلیارد معامله عبور کرد. بخش پایاپای این بورس که خدمات نهاده‌ای خارج از بورس به بورس کالای شیکاگو را تأمین می‌کرد، در بنیان‌های آن سهم به‌سزایی دارد. بورس کالای نیویورک استفاده از سیستم الکترونیکی گلوبکس را آغاز کرده است. بورس کالای شیکاگو اعلام کرده است که قصد دارد با خرید شرکت «پایاپای» و «سوآپ استریم» حضور گسترده‌تری در بازارهای فرابورس داشته باشد، این در حالی است که اف.ایکس‌مارکت‌اسپیس (که یک سرمایه‌گذاری مشترک با رویترز است) نشانه ایجاد بازاری جدید است. یورونکست چندین بازار اوراق بهادار و ابزارهای مشتقه را اداره می‌کند و مالکیت بخش عمده‌ای از شبکه کلیرنت اتاق پایاپای لندن و قالب‌های معاملاتی بازار آتوس یورونکست در عرصه‌های فن‌آوری و ارتباطات بورس را در اختیار دارد.

بورس آلمان نیز مالکیت بورس سهام فرانکفورت را در اختیار دارد و در بورس اروپا، اتاق پایاپای بورس اروپا، کلیر‌استریم و بورس فن‌آوری اطلاعات آلمان سهامدار است. در واقع، توصیف یک متصدی موفق بازار، شرکت کنترل پرداخت‌ها و تأمین کننده خدمات ارتباطاتی که به دنبال گسترش حوزه فعالیت‌های خود در بازارهای بزرگ‌تر است، درباره بسیاری از شرکت‌های صنعت خدمات مالی صادق است.

پس از بررسی بورس‌های فوق می‌توان به پرسشی که در ابتدای این مقاله مطرح شد، پاسخ داد: ایی‌بی! این شرکتی است که سرمایه‌ای بالغ بر ۳۸٫۵میلیارد دلار دارد و ۳ نقطه قوت آن گستره بازار (eBay)، پرداخت‌ها(PayPal) و ارتباطات (Skype) است. ایی‌بی‌ گام‌هایی در جهت حمایت از مشتریان در برابر زیان ناشی از عدم تحویل یا تقلب برداشته و با گسترش برنامه‌های ایجاد اعتبار، سطح اعتماد را افزایش می‌دهد. حتی برخورداری از جایگاه بهترین فروشنده نیز (۹۸ درصد نظرات مثبت کاربران ایی‌بِی) نمی‌تواند شرکتی را به جایگاه یک انجمن بین‌المللی ابزارهای مشتقه و سوآپ برساند، ولی همان‌طور که ایی‌بِی نشان می‌دهد، بنیان‌های کسب و کار بورس متحول گردیده و نقش پایاپای در این کسب و کار نیز دستخوش تغییراتی شده است.

 

تکامل پایاپای در کسب و کار بورس‌ها

«پایاپای» یعنی مدیریت موقعیت‌های اعتباری پس از معامله و قبل از تسویه به منظور اطمینان از این‌که حتی در صورت ورشکستگی خریدار یا فروشنده پیش از زمان تسویه، معاملات بر اساس قوانین بازار تسویه می‌شود. این همان چیزی است که در سال ۱۸۸۸ و در هنگام تشکیل اتاق پایاپای لندن (شبکه کلیرنِت اتاق پایاپای لندن اسبق) توسط بانک‌های بازرگانی و معامله‌گران قهوه و کاکائو، مطرح بود. درحالی که برای کلیه کاربران ایی‌بی ‌اقداماتی که برای ضمانت اجرایی معاملات انجام می‌شوند (قرارداد تعهد به اجرا و تهدید به اخراج) اعمال می‌گردد، هیأت تجاری شرکت پایاپای (که اکنون شرکت پایاپای نام دارد) یکی از نخستین واسطه‌های اعتباری با یک طرف معامله واقعاً مرکزی است. امروزه همان مدل پایاپای از طریق طرف معامله مرکزی است که به مدل پذیرفته شده بازار ابزارهای مشتقه و اوراق بهادار نقدی تبدیل شده است.

 

در آستانه خصوصی سازی، مشخص گردید که بورس‌ها و اتاق‌های پایاپای با وجود این‌که مسلماً مکمل یکدیگر هستند، وظایف متمایز و جداگانه‌ای را بر عهده دارند و از مدل‌های سود متفاوتی بهره‌مند می‌شوند. یک اتاق پایاپای که در مالکیت بورس اصلی است و تحت ساختار مدیریتی شرکت‌های سهامی عام به نفع این بورس فعالیت می‌کند، برای سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های غیرمرتبط با نیازهای بورس انگیزه چندانی ندارد و از این مسأله پشتیبانی نمی‌کند. یک بورس سهامی عام انتفاعی )و حتی عمومی( با مسأله جدید و متفاوتی روبروست، آیا پایاپای محرک کسب و کار و سودآوری ماست؟