سردرگمی صادرات در پی دستورالعمل‌های ارزی

سردرگمی صادرات در پی دستورالعمل‌های ارزی

گروه تجارت- مجتبی قدیری

ارز ۴۲۰۰ به سود واردات به زیان صادرات

زمانی که ارزش دلار بالا می‌رود قطعاً باید صادرات رشد پیدا کند ولی در شرایط کنونی به جای صادرات واردات ما جهش داشته است. تعیین نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی به نفع واردات است و صادرکنندگان هیچ نفعی از این افزایش قیمت نمی‌برند به‌طوری که رویه اخیر در تعیین نرخ ارز هجوم واردکنندگان را به این سمت بیش‌تر کرده که این برخلاف شعار سال است. صادرکنندگان در حال حاضر معتقدند که صادرات با شرایط کنونی و دستورالعمل تعیین شده است از سوی دولت سودی برای آنها ندارد و بیش‌تر زیان است.

انتقادات تجار به دستور‌العمل ارزی

در حالی بانک مرکزی و دولت با صدور دستورالعملی ۴ شیوه برای بازگشت ارز حاصل از صادرات تعیین و اعلام کرده است که اگر تاجران و فعالان اقتصادی به این دستورالعمل پایبند نباشند و ارز خود را به کشور بازنگردانند مشمول جریمه و مالیات خواهند شد که فعالان اقتصادی و صادرکنندگان معتقدند قیمت تمام شده کالای صادراتی از ایران در حال حاضر با ارز آزاد قیمت‌گذاری می‌شود و نه قیمت ارز ۴۲۰۰ تومانی که دولت اعلام کرده است و همین موضوع باعث شده است که صادرکنندگان و تجار نتوانند به دستورالعمل ارزی و ۴ شیوه‌ای که دولت اعلام کرده است، پایبند باشند.

زیان صادرکنندگان در پی دستورالعمل‌های ارزی

در واقع صادرکنندگان در حال حاضر معتقدند که صادرات با شرایط کنونی و دستورالعمل تعیین شده است از سوی دولت سودی برای آنها ندارد و بیش‌تر زیان است؛ البته این نکته در شرایطی از سوی صادرکنندگان بیان می‌شود که پیش از این تصور بر این بود که افزایش قیمت ارز می‌تواند اثرات مثبتی روی صادرات بگذارد ولی به نظر می‌رسد که دخالت‌های دولتی باعث شده است که در شرایط افزایش قیمت ارز حتی صادرات هم سودی به دست نیارود.

فروش ارز در بازار آزاد خواسته تجار

صادرکنندگان و فعالان اقتصادی می‌گویند دولت باید اجازه دهد که آنها بتوانند ارز حاصل از صادرات را به صورت آزادانه و در بازار به فروش برسانند. نکته‌ای برخلاف دستورالعمل صادر شده است؛ براساس شیوه‌نامه جدید سازمان توسعه تجارت، صادرکنندگان بخش خصوصی یا باید ارز خود را به قیمت ۴۲۰۰ تومان از طریق بانک‌ها یا صرافی‌های مجاز به نظام بانکی کشور بازگردانند یا از آن برای بازپرداخت بدهی ارزی خود به دولت استفاده کنند. همچنین صادرکنندگان می‌توانند معادل میزان صادرات مندرج در پروانه صادراتیشان واردات داشته باشند یا کد اظهارنامه صادراتی خود را در اختیار واردکننده دیگری قرار دهند تا از این طریق ارز حاصل از صادرات آنها برای واردات صرف شده و در سامانه ثبت شود.

ضرورت خرید و فروش توافقی ارز

اما این شیوه‌نامه در شرایطی صادر شده است که مسعود خوانساری رییس اتاق تهران در آخرین جلسه هیأت نمایندگان اتاق تهران درخواست مهم صادرکنندگان از دولت و مسؤولان را مطرح‌ کرد و گفت: درخواست ما این است که ارزهای صادراتی به قیمت توافقی بین خریدار و فروشنده بتواند مبادله شود و داخل صرافی‌‌ها این کار صورت گیرد. ما هم اعتقاد داریم میزان ارز به صورت شفاف ثبت شود ولی قیمت آن توافقی باشد تا هم صادرات رشد پیدا کند و هم مواردی که پیش‌بینی نشده است از این طریق بتواند تأمین شود. این راه‌حلی خواهد بود که فاصله قیمت ارز رسمی را با قیمت ارزی که الان در بازار هست کاهش می‌دهد و به قیمت واقعی نزدیک می‌شود. در حال حاضر دولت اعلام می‌کند ارز تک‌نرخی و قیمت آن ۴۲۰۰ تومان است ولی باید قبول کنیم که بازار ثانویه هم راه افتاده که قطعاً قیمت‌هایش واقعی نیست و حباب در آن زیاد است چون ارز به عنوان یک کالای قاچاق محسوب می‌شود و اگر صرافی‌‌ها را آزاد بگذارند و صرافی‌‌ها با شفافیت عمل کنند قطعاً قیمت‌ها می‌تواند کاهش پیدا کند.

کاهش صادرات

فعالان اقتصادی می‌گویند دستورالعمل بانک مرکزی تنها باعث کاهش صادرات در کشور خواهد شد زیرا هم‌اکنون قیمت تمام شده کالا‌ها در کشور افزایش یافته است و این منطقی نیست که آنها کالا‌ها را با قیمت بیش‌تر صادر کنند و بعد ارز حاصل از صادرات آن کالا‌ها را با قیمت ارز ۴۲۰۰ تومانی به فروش برسانند. همچنین صادرکنندگان می‌گویند اگر آنها بخواهند به جای درآمد صادراتی کالا وارد ولی بخواهند آن را با قیمت ارز ۴۲۰۰ تومانی قیمت‌گذاری کنند، باز هم زیان خواهند کرد.

صادرات کالا با قیمت گران و فروش ارز با قیمت دولتی

چندی پیش اسدا…عسگراولادی، رییس اتاق ایران ‌و چین و ایران ‌و روسیه که یکی از صادرکنندگان بزرگ خشکبار در کشور است اعلام کرده بود که با سیاست‌های کنونی صادرات آسیب جدی خواهد دید. وی گفت: دولت دلار ۴۲۰۰تومانی در اختیار واردکنندگان می‌‌گذارد و آنها با دل‌‌ و جان برای این دلار ثبت سفارش می‌کنند زیرا وقتی کالا را وارد کشور کردند می‌توانند آن را با نرخی معادل دلار ۶هزارتومانی بفروشند اما صادرکننده برعکس واردکنندگان باید کالای گران داخلی را تهیه و صادر کند اما ارز آن را زیر قیمت به کشور بیاورد. عسگراولادی ادامه‌داد: فعلاً دستمزد افزایش یافته، کرایه حمل‌ونقل گران‌شده، هزینه‌های بندری چند برابر بالا رفته و تمام هزینه‌هایی که در دست دولت است اعم از هزینه آب، برق، ‌گاز و… نیز گران شده و قیمت تمام‌شده کالای صادراتی نیز به همین نسبت بالا رفته اما از صادرکننده می‌خواهند ارز حاصل از صادرات کالایی که با دلار ۵هزارتومانی تولید شده‌ ۴۲۰۰ بفروشد که این کار عملی نیست.

صادرکنندگان حاضر به تبدیل ارز خود به ریال نیستند

هوشنگ شجری، عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان با تأکید بر این‌که مسایل سیاسی یکی از کلیدی‌‌ترین دلایل افزایش نرخ ارز در کشور است، گفت: سیستم بانکی کشور نحیف و شکننده است و متأسفانه ما برای نجات ارز، بانک‌های خود را نحیف‌تر کردیم و در برهه‌ای از زمان با افزایش نرخ سود بانکی، نه تنها نقدینگی مردم وارد بانک‌ها نشد، بلکه مردم حساب‌های قبلی خود را تبدیل کردند. عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان با اشاره به این‌که سیستم تک نرخی ارز بیش از این دوام نخواهد آورد، گفت: به دلیل امنیتی بودن بازار ارز، در ظاهر خریداران از صرافی‌‌ها ارز خریداری نمی‌کنند و به صورت زیرزمینی معاملات انجام می‌شود. وی در خصوص صادرات کالا با ارز ۴۲۰۰ تومان، گفت: با این رقم ارزی صادرکنندگان حاضر به تبدیل ارز خود به ریال نیستند.

صادرات و تصمیمات یک شبه ارزی

اصغری دیگر تولیدکننده و صادرکننده اردبیلی بیان‌کرد: مشکل ما نوسانات ارزی است، به‌طوری‌که قیمت ارز در بخش صادرات هیچ همخوانی با مواد اولیه‌ای که با چندین برابر قیمت خریداری می‌کنیم، ندارد. قضایی از صادرکنندگان سیب‌زمینی نیز تصریح‌کرد: در حالی که بعد از سال‌ها مشکل مالیاتی صادرکنندگان سیب‌زمینی برطرف شده بود تعهدات ارزی و عوارض ۱۲۰ درصدی صادرکنندگان سیب‌زمینی را با چالش روبه‌رو کرده و هرگونه شفافیت در حوزه صادرات از بین رفته است. وی بیان‌کرد: با تصمیمات یک شبه در حوزه ارز واقعاً حوزه صادرات محصولات سیب‌زمینی با مشکل روبه‌رو شده است.