تعداد زیادی از جانوران به خصوص در میان پستانداران، پرندگان و ماهی‌ها برای خودشان قلمرو دارند. به عبارتی محدوده‌ای را برای خودشان معین می‌کنند و در مرکز این محدوده مستقر می‌شوند و بعد از حدود آن دفاع می‌کنند. روش‌های تعیین قلمرو در بین جانوران یک جانور یا گروهی از جانوران با به‌کار گرفتن روش‌هایی […]
تعداد زیادی از جانوران به خصوص در میان پستانداران، پرندگان و ماهی‌ها برای خودشان قلمرو دارند. به عبارتی محدوده‌ای را برای خودشان معین می‌کنند و در مرکز این محدوده مستقر می‌شوند و بعد از حدود آن دفاع می‌کنند.
روش‌های تعیین قلمرو در بین جانوران
یک جانور یا گروهی از جانوران با به‌کار گرفتن روش‌هایی از قلمرو خود در مقابل تهاجم سایرین محافظت می‌کنند. این روش‌ها عبارتند از این که جانوران مرزهای قلمرو خود را با صدا (مثل آواز در پرندگان) یا بو (مثل ترشح فرومون از غدد پوستی بسیاری از پستانداران) نشانه‌گذاری می‌کنند. اگر چنین اعلان‌هایی مهاجمان را دلسرد نکند، روش تعقیب و مبارزه را دنبال می‌کنند.
سگ‌‌ها اغلب مقابل دیوار‌‌ها و یا اتومبیلی که باید مواظب آن باشند، پیشاب می‌کنند. به این ترتیب سگ دیگر از بوی پیشاب احتمال زد و خورد را حس کند.
همچنین صاحب قلمرو در برابر جانوری که وارد قلمرو او شده قیافه تهدیدآمیز می‌گیرد. معمولاً این حالت برای فراری دادن جانور دیگر کافی است. این وضع حتی در ماهی‌ها هم دیده می‌شود. در ماهی‌ها ایجاد قلمرو اغلب با تولید مثل آن‌‌ها ارتباط مستقیم دارد. با ایجاد قلمرو، تخم‌‌ها می‌توانند تا پایان دوره باروری در یک منطقه باقی بمانند.
تعیین قلمرو در ماهی‌ها از یکی از آن‌‌ها شروع می‌شود. این ماهی از همنوعانش جدا می‌شود و بزرگ‌‌‌ترین قلمرو ممکن که می‌تواند حتی کل مساحت حوضچه باشد را تصاحب می‌کند. سپس دومین و سومین ماهی به قلمرو او تجاوز می‌کنند و قسمت‌هایی از قلمرو اولی را به خود اختصاص می‌دهند. به محض این که اولی پس از جنگ‌های پی در پی به آن‌‌ها اجازه اقامت در قلمروش را می‌دهد دوتای دیگر سعی می‌کنند قلمروشان را توسعه دهند. بعد قلمرو اولی کم می‌شود و به حداقل می‌رسد.
تعیین قلمرو به جانور اجازه می‌دهد پیوسته جفت‌گیری کند یا بچه‌هایش را در جایی پرورش دهد که در آن رقابت کمی برای تأمین غذا وجود دارد. همچنین تعیین قلمرو مانع از بیش از حد شدن جمعیت می‌شود. چرا که اعضای یک جمعیت فاصله لازم را بین خود حفظ می‌کنند.
قلمرو‌‌ها ممکن است فصلی باشند. در بسیاری از پرندگان آوازه‌خوان، جفت‌‌ها تا زمانی که بچه‌هایشان به اندازه کافی رشد کنند، از لانه و محدوده تغذیه شان دفاع می‌کنند.
در فصل بهار ماهی اپینوس نر وقتی که در قلمرو خودش با ماهی نر همنوعش مواجه می‌شود به او حمله ور می‌شود ولی اگر خودش به قلمرو اپینوس دیگری وارد شود و با او مواجه شود فرار می‌کند.
تعیین قلمرو به جانور اجازه می‌دهد پیوسته جفت‌گیری کند
در برخی موارد، نر پرخاشگرتر است و حدود قلمرو را تعیین می‌کند و ماده را هم به داخل قلمروش می‌کشاند. گاهی اوقات ماده قلمرو را تعیین می‌کند و در موارد دیگر نر و ماده به اتفاق هم این کار را انجام می‌دهند. در برخی موارد هم جانور ماده اصلاً کاری به حفظ قلمرو ندارد و فقط نر حدود قلمرو را می‌شناسد و از آن دفاع می‌کند.
گله‌های گرگ‌‌ها هم از قلمرویی که در آن شکار می‌کنند و زندگی می‌کنند، محافظت می‌کنند. آن‌‌ها به شکل تهاجمی از قلمروشان در مقابل افراد خارج از گله دفاع می‌کنند.
یوزپلنگ نر آمریکایی قلمرو بزرگی دارد. قلمرو او می‌تواند با قلمروهای چندین ماده مشترک باشد اما وی از قلمرو خود در مقابل نرهای دیگر دفاع می‌کند. ساکنان محدوده‌هایی که قلمروشان با هم تداخل پیدا می‌کند در پاسخ به علامت بو که هر یک به جا می‌گذارند از یکدیگر دوری می‌کنند و تنها برای تولید مثل به یکدیگر نزدیک می‌شوند.
بسته به نوع استفاده از قلمرو می‌توانیم ۵ نوع قلمرو را تعیین می‌کنیم:
۱- قلمرو جفت گیری، لانه‌سازی و جستجوی غذا برای بچه‌ها و والدین در طول فصل تولید مثل.
۲- قلمرو جفت‌گیری و لانه‌سازی بدون این که این قلمرو نقشی در تدارک غذا بازی کند.
۳- فقط قلمرو جفت‌گیری
۴- فقط قلمرو لانه‌سازی
۵- قلمرو پناهگاه زمستانی یا خوابگاه که هیچ نقشی در تولید مثل ندارد.
حفظ قلمرو مانع از این نمی‌شود که جانور رفتار اجتماعی داشته باشد. در نوعی پرنده آوازه خوان، در طول زمان تولید مثل نر‌‌ها و ماده‌ها از گروه جدا شده به قلمرو مخصوص خود می‌روند. اما در عین حال به هم می‌پیوندند تا دسته زمستانی مشترکی تشکیل دهند.
انواع زیادی از پرندگان هستند که پهلوی هم لانه‌سازی می‌کنند و دسته‌های عظیمی را تشکیل می‌دهند. البته اطراف هر لانه قلمرویی معین می‌کنند که از ده‌ها سانتی‌متر تجاوز می‌کند و به شدت از قلمرو خود در مقابل مهاجمان دفاع می‌کنند.
منبع: www.020.ir
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.