تسویه و پایاپای: سیر تکاملی و دستاوردهای آینده – قسمت آخر

 

نویسنده: چیپ دمسی

چیپ دمسی، از مشاوران صنعتی مجرب که در گذشته معاون ارشد شرکت پایاپای بوده است می‌پرسد کدام بازار‌ها بیش‌ترین سرمایه را در اختیار دارند، و پایاپای در توسعه کسب و کار آن‌ها چه نقشی ایفا کرده است

عضو اتاق پایاپای که حداقل شرایط عضویت را دارد، برای دسترسی به خط اعتباری در اتاق پایاپای همان هزینه پایاپای یک بانک درجه اول را می‌پردازد. این مسأله منطقی نیست زیرا ریسک نکول شرکتی که از اعتبار بیش‌تری برخوردار است (ریسکی که اتاق‌های پایاپای برای بیمه کردن آن طراحی شده‌اند) پایین‌تر است.

شرکت‌های پایاپای از پیچیدگی شیوه محاسبه هزینه‌های خدمات گلایه دارند، اما معلوم نیست حاضر باشند شیوه ساده‌تری را جایگزین شیوه کنونی کنند که آنان را به پرداخت هزینه‌های بیش‌تر وادار کند. شاید هیجان‌انگیز‌ترین تحول در تجاری‌سازی اتاق‌های پایاپای، تبدیل اتاق پایاپای به درگاهی برای ورود به شبکه آن‌هاست.

هِج استریت یک بازار قرارداد طراحی شده اینترنتی در سیلیکون ولی است که تحت نظارت کمیسیون معاملات آتی کالا فعالیت می‌کند. به نظر بنیانگذاران هج استریت که به تأثیرات روزافزون بازارهای نقدشونده مبتنی بر فن‌آوری باور دارند، نقش اجرایی واسطه‌ها به تدریج رنگ می‌بازد و جای خود را به برنامه‌های دسترسی مستقیم می‌دهد. با وجود این، هِج‌استریت از هر دو مدل دسترسی با واسطه و بی‌واسطه (دسترسی مستقیم به مشتری) استفاده می‌کند. راسلاندرسون، از بنیانگذاران هج‌استریت این راهبرد را این‌گونه توضیح می‌دهد:

«تفاوت واقعی در محصول، توزیع و اعتبار است. در خرده فروشی، آن‌چه اهمیت دارد برخورداری از محصولات ساده و قابل درک، و فرایند بسیار ساده ثبت معاملات است که امکان آغاز سریع معامله را برای مشتریان جدید فراهم می‌سازد. بسیاری از این مشتریان، برای نخستین بار وارد بازار شده‌اند و از قبل ارتباطی با کارگزاران معاملات آتی ندارند و بنابراین، آسان‌‌ترین راهکار برای آغاز معامله آن‌ها مراجعه مستقیم به بورسی است که از طریق شبکه اینترنت فعالیت می‌کند. علاوه بر این، این محصولات کاملاً تضمین شده‌اند و در نتیجه نیازی به واسطه اعتباری نیست.»

حمایت از سرمایه‌گذاران

یکی از برداشت‌های نادرست در زمینه پایاپای این است که سرمایه‌گذاران در چنین بازارهایی از حمایت‌هایی برخوردارند. آن دسته از اعضای اتاق پایاپای که تعهدات خود را به انجام می‌رسانند (بر اساس وجوه صندوق تضمین خود) از حمایت برخوردارند و به نوبه خود می‌توانند خسارت حساب‌های مشتریان خود را جبران کنند. ولی سرمایه‌گذاری که نزد عضوی از اتاق پایاپای که به تعهدات خود عمل نکرده است حساب دارد از امنیت برخوردار نیست و باید برای برخورداری از حمایت، به همراه سایر اعتباردهندگان به دادگاه ورشکستگی مراجعه کند. در واقع، سرمایه‌گذاران، ریسک اعتباری عضو اتاق پایاپای و سایر سرمایه‌گذاران عضو همان اتاق را (در صورت عدم اجرای تعهدات) می‌پذیرند. بازار اوراق بهادار این مشکل را حل کرده است: کنگره در سال ۱۹۷۰ به منظور احیای وجوه سرمایه‌گذارانی که در شرکت‌های کارگزاری ورشکسته یا دارای مشکلات مالی دارایی‌هایی دارند، شرکت حمایت از سرمایه‌گذاران را تأسیس کرد. معاملات آتی کالا از شمول حمایت «شرکت حمایت از سرمایه‌گذاران» خارج شده‌اند. برای مثال، مدل تضمین کامل بدون واسطه «هِج‌استریت» تنها برای بخش کوچکی از حساب‌های خرده‌فروشی جذابیت دارد.

صنعت معاملات آتی ممکن است برای حفظ توان رقابت خود مجبور شود حمایت‌های مشابهی را به صنعت معاملات آتی ارایه کند.

«از نظر ابعاد و وجوه نهادی و ساختاری، کالا‌ها از پیچیدگی بیش‌تری برخوردارند. نیاز شدید به توزیع از طریق واسطه‌ها به منظور کمک به آموزش، معرفی و فروش این کالا‌ها افزایش یافته است. علاوه بر این، اکثر مشتریان نهادی از قبل دارای روابط تجاری هستند و بنابراین ساده‌‌ترین راه برای توزیع محصولات، از طریق کارگزارانِ موجود است. در نهایت، بازار نهادی و ساختارمند از ودیعه استفاده می‌کند و بنابراین با توجه به ساختارهای کنونی پایاپای، مسلماً استفاده از کارگزاران پایاپای که به عنوان واسطه‌های اعتباری عمل می‌کنند، ضروری است».

برای هِج استریت، اتاق پایاپای به عنوان مجرایی برای توزیع کالا در میان مشتریان مورد نظر، اهمیت به‌سزایی دارد. بورس کالای شیکاگو اخیراً اعلام کرد که صندوق‌های پوشش ریسک را به عضویت می‌پذیرد. شاید این نشانه‌ای از تمایل بورس‌ها به گسترش شبکه اعضای خود و آغاز ارتباطی مستقیم باشد.

پیوندهای پایاپای: ایجاد ارزش از طریق شبکه شبکه‌های درونی

یکی از بارز‌ترین کاربردهای اتاق پایاپای به عنوان یک درگاه توزیع، با ایجاد و شکل‌گیری پیوندهای پایاپای معنی می‌یابد. شرکت پایاپای «وان شیکاگو» به اعضای معامله‌گر اجازه می‌دهد که با افتتاح حساب در یک اتاق پایاپای، از خدمات شرکت پایاپای معاملات اختیار و بورس کالای شیکاگو بهره‌مند شوند. شرکت پایاپای معاملات اختیار که اتاق پایاپای سابقه داری است، با بخش پایاپای بورس کالای شیکاگو موافقتنامه‌ای را امضا کرده است که به موجب آن، بورس کالای شیکاگو اتاق پایاپای همکار شرکت پایاپای معاملات اختیار است و مسؤولیت مالی موقعیت‌های معاملاتی اعضای بخش پایاپای خود در شرکت پایاپای معاملات اختیار را بر عهده دارد. بین شرکت پایاپای و اتاق پایاپای بورس یورکس نیز ارتباط مشابهی وجود دارد. در نمودار ون اعضای پایاپای اتاق پایاپای یورکس و یا بورس کالای شیکاگو و شرکت پایاپای معاملات اختیار همپوشانی زیادی دارند و بنابراین توزیع در یک شبکه جدید، فرصت‌ها را محدود کرده است. ولی این مسأله در مورد جدید‌ترین پیوندهایی که قرار است اعلام شود صادق نیست. بورس کالای شیکاگو و سیستم تجاری بورس خارجی چین و مرکز ملی تأمین اعتبار بین بانکی موافقت نمودند تا با شیوه‌ای که مرکز ملّی تأمین اعتبار بین بانکی را به یک عضو برتر بخش پایاپای بورس کالای شیکاگو تبدیل می‌کند، امکان دسترسی سرمایه‌گذاران سرزمین اصلی چین را به قراردادهای نرخ بهره و ارز خارجی بورس کالای شیکاگو فراهم آورند. اگر کسی بگوید مرزهای بین اتاق‌های پایاپای و اعضای جهانی پایاپای به تدریج محو می‌شود ملامتی بر وی نیست. آن‌چه مسلم است این است که اتاق‌های پایاپای مرتبط با یکدیگر که به عنوان درگاه ارتباطی اعضای یک اتاق پایاپای و بورس اتاق پایاپای دیگری عمل می‌کند، فرصتی هیجان انگیز برای تجاری‌سازی اتاق پایاپای است.

قانون نوسازی معاملات آتی کالا، کمیسیون معاملات آتی کالا را ملزم می‌سازد که «به منظور تسویه هماهنگ معاملات پایاپای شده، ارتباط یا هماهنگی سازمان‌های پایاپای معاملات ابزارهای مشتقه و سایر مؤسسه‌های پایاپای که تحت نظارت نهادهای ناظر بازار فعالیت می‌کنند را تسهیل نماید». از سوی دیگر، چارلی مک کریوی، مدیر بازارهای داخلی پارلمان اروپا، خواستار «تضمین حق دسترسی مؤثر، عادلانه، شفاف و عاری از تبعیض شده است که شرایط مساعدی را برای فعالیت متقابل بورس‌ها و اتاق‌های پایاپای» فراهم می‌آورد. بدین ترتیب به نظر می‌رسد اکنون از نظر تنظیم بازار، شرایط مساعدی ایجاد شده است. از آن‌جا که میزان سپرده شرکت‌های پایاپای در اتاق‌های پایاپای بیهوده افزایش یافته است، قبل از افزایش سرمایه مورد نیاز بر اساس الزامات کفایت سرمایه بازل ، استفاده از پیوندهای اتاق‌های پایاپای برای فعالیت پیوندهای درون شبکه‌ای در شبکه‌ها، ایده‌ای است که ممکن است زمان آن فرا رسیده باشد. دست کم این راهبردی است که سرمایه‌گذاران در e-Bay از آن استقبال می‌کنند.