اخذ مالیات از خانه‌های خالی؛ سراب یا واقعیت

اخذ مالیات از خانه‌های خالی؛ سراب یا واقعیت گروه راه و شهرسازی- باز هم قصه خانه‌های خالی و باز هم سودای اخذ مالیات از آنها. حالا دیگر دولت و مجلس عزم جدی‌تری برای کسب مالیات دارند اما آیا این کار شدنی است و اگر شدنی است چرا تاکنون موفقیتی به‌دست نیاورده است؟ از سویی به […]

اخذ مالیات از خانه‌های خالی؛ سراب یا واقعیت

گروه راه و شهرسازی- باز هم قصه خانه‌های خالی و باز هم سودای اخذ مالیات از آنها. حالا دیگر دولت و مجلس عزم جدی‌تری برای کسب مالیات دارند اما آیا این کار شدنی است و اگر شدنی است چرا تاکنون موفقیتی به‌دست نیاورده است؟ از سویی به فاصله چند روز پس از آن‌که وزیر راه و شهرسازی با مکاتبه با معاون اول ریاست جمهوری با هدف کنترل سوداگری در بازار زمین، خواستار وضع ابزارهای مالیاتی شده، همزمان مجلس نیز دست به‌ کار شده است و یکی از نمایندگان مجلس از طرحی دو فوریتی خبر داده است که در صورت تصویب، از فروش مکرر مسکن، مالیات۲۰ درصدی اخذ خواهد شد.

۶۵ درصد از منازلی که ساخته می‌شوند، جنبه سودآوری دارد

۶۵ درصد از منازلی که ساخته می‌شوند، جنبه سودآوری دارد که در طرح دو فوریتی که در مجلس مطرح است، قیمت هر ملک مسکونی‌ که به ‌فروش می‌رسد در سند فروش قید می‌شود و در مرحله فروش بعدی ۲۰ درصد مالیات تعلق می‌گیرد. به‌عنوان مثال از ۲۵ میلیون و ۴۰۰ هزار خانه مسکن مهر، دو میلیون و ۶۰۰ هزار خانه خالی از سکنه است، این نشان می‌دهد بسیاری از مسکن‌‌ها به ‌قصد سودآوری و افزایش قیمت ساخته می‌شود. به گفته وی مجلس با افزایش مالیات بر عایدات مسکن سعی بر گرایش به مصرف‌گرایی در ساخت‌وساز‌ها دارد. در این طرح دوفوریتی بعد از دریافت پایان کار برای ۵ سال از پرداخت مالیات معاف است و اگر مسکن شخصی باشد برای دو سال مالیات تعلق نمی‌گیرد. موضع‌گیری‌ها درباره اخذ مالیات از بازار مسکن طی این سال‌ها به دو صورت متفاوت بوده است، گروهی از تحلیلگران بر این باورند که در شرایط کنونی که بازار مسکن در رکود به سر می‌برد و نامعادله عرضه و تقاضای مسکن سبب شده است که خانه‌دارشدن برای دهک‌های پایین و متوسط درآمدی به یک مشکل لاینحل تبدیل شود، دولت باید تمام راهبردهای خود را بر مبنای سیاست‌های تشویقی متمرکز کند و از هر نوع تدابیر تنبیهی که سبب خروج سرمایه‌ها و بی‌رغبتی سازندگان از این بازار می‌شود، دوری کند. به عنوان مثال سیاست مالیاتی اخذ مالیات از خانه‌های خالی از جمله مواردی است که بسیاری عملیاتی کردن آن را شدیداً برای بازار مسکن مضر می‌دانند و بر این باورند که اجرایی کردن آن به شدت به رکود بازار مسکن دامن می‌زند، این درحالی است که در برابر این دیدگاه، گروه دیگری شدیداً بر اخذ مالیات از خانه‌های خالی اصرار دارند و بر این باورند کسانی که پس از یک بازه زمانی از عرضه ملک خود به بازار خودداری می‌کنند، افرادی هستند که با هدف سوداگری در این بازار، اقدام به احتکار مسکن می‌کنند و با توجه به این‌که این رویه به گرانی مسکن دامن می‌زند، لازم است که دولت وارد عمل شود و با سیاست‌های بازدارنده و تنبیهی و از جمله ابزارهای مالیاتی مانع از رفتارهای سوداگری در این بخش شود، اما علاوه بر این اخذ مالیات از معاملات مکرر مسکن که مورد توجه مجلس قرارگرفته است از جمله سیاست‌هایی است که عموماً پس از این‌که از سوی دولت مطرح شده است، با موضع‌گیری‌های متفاوتی همراه بوده است. عمده ناظران در این زمینه متفق‌القول هستند و بر این باورند با توجه به این‌که این نوع معاملات مکرر جنبه سودآوری دارد و به التهاب بازار مسکن دامن می‌زند، باید مشمول پرداخت‌های مالیاتی شود. به گفته بسیاری از تحلیلگران حوزه مسکن، این ابزارهای مالیاتی در کشورهای پیشرفته سالیان سال است که اجرا می‌شود، به‌طوری که وضع این نوع مالیات‌ها، سد راه بسیاری از رفتارهای سوداگرایانه در حوزه مسکن شده است. شایان ذکر است ناظران بر این باورند که با توجه به این‌که ۹۰ درصد از ساخت و ساز‌ها در حوزه مسکن توسط بخش خصوصی ساخته می‌شود، بر این اساس می‌توان گفت که دولت باید با سیاست‌گذاری‌های صحیح در بازار مسکن نقش‌آفرینی کند. گفته می‌شود سیاست‌گذاری در حوزه اخذ مالیات از مسکن و نیز نحوه تأمین مالی خرید و ساخت مسکن دو راهبرد مهمی است که از رهگذر آنها، دولت می‌تواند در بازار مسکن کنترل اوضاع را به دست بگیرد. با این شرایط می‌توان گفت که دولت محق است که در این زمینه اقدام به سیاست‌گذاری کند. البته در عین حال بسیاری درباره سیاست‌های مالیاتی چالش‌هایی را مطرح می‌کنند، به عنوان مثال در شرایط رکود مسکن و نیز افزایش قیمت‌ها در این بازار، گفته می‌شود دولت باید نگاهی همه جانبه به تأثیرات سیاست‌های مالیاتی داشته باشد و موضوع دیگر نیز تلاش برای هدایت درآمد حاصل از اخذ مالیات در جهت تأمین مسکن دهک‌های پایین درآمدی است. به هرحال در شرایط فعلی، مجلس و دولت به صورت همزمان برای مالیات‌ستانی از حوزه مسکن گام برداشته‌اند و باید دید که این طرح‌ها و لوایح در نهایت به قانون تبدیل خواهد شد و یا این‌که در حد یک پیشنهاد باقی خواهند ماند.

کج‌فهمی دولت در شناسایی خانه‌های خالی

در همین راستا یک کارشناس اقتصاد مسکن با بیان این‌که دولت به دنبال ایجاد یک برنامه غلط برای یک فرض غلط در خصوص مالیات مسکن است، گفت: متأسفانه آمارهایی که در خصوص تعداد خانه‌های خالی ارایه ‌شده بسیار ناصحیح است و به‌طور حتم در کشور دومیلیون و ۵۰۰ خانه خالی از سکنه وجود ندارد. بیت‌ا… ستاریان با بیان مطلب فوق افزود: در بهترین حالت تعداد املاک خالی از سکنه در کل کشور بیش از ۵۰ هزار واحد نیست. وی در خصوص چرایی این استدلال گفت: در اقتصاد مسکن، ضریبی داریم به اسم خانه‌های خالی که در شهر‌ها حدود ۴ درصد و در پایتخت‌ها ۵ درصد است و این ضریب البته در شهرهای توریستی و تجاری به ۸ درصد می‌رسد. هر واحد مسکونی ۵ درصد از عمرش را خالی است و به‌ این ‌ترتیب ۵ درصد از خانه‌های هر شهر همیشه خالی است. این ضریب در تمام شهرهای دنیا وجود دارد و ممکن است در شهرهایی مثل تهران کمی بیش‌تر باشد. ستاریان با بیان این‌که ضریب خانه‌های خالی در تمام شهرهای دنیا ثابت و غیرقابل تغییر است، گفت: این ضریب در تهران در سال ۹۴ افزایش پیدا کرد به این دلیل که سازندگان به‌ جای شروع پروژه‌های تازه، پروژه‌هایی را که ۷۰ تا ۸۰ درصد آن انجام ‌شده تکمیل کردند و در حال حاضر منتظر فروش این واحد‌ها هستند و متأسفانه این پروژه‌های تکمیل ‌شده نیز در بین سرشماری خانه‌های خالی قرار گرفت. ستاریان در نهایت گفت: مقرر شده سامانه طرح دریافت مالیات از خانه‌های خالی از سکنه به‌زودی به مرحله اجرایی برسد و بدون تردید سازمان مالیات برای اجرایی شدن این طرح با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهد شد؛ و حتی اگر عملیاتی شود با موفقیت چندانی روبه‌رو نخواهد شد. زیرا در شناسایی خانه‌های خالی دچار کج فهمی بزرگی شده‌ایم.

اقتصاد آزاد مسکن را رشد می‌دهد

همچنین عضو هیأت ‌مدیره انجمن انبوه‌سازان تهران با بیان این‌که اخذ مالیات از خانه‌های خالی مانع بزرگی برای امر تولی است، گفت: اگر قرار باشد هر انبوه‌ساز برای فرار از مالیات مسکن خود را به‌صورت اجاره عرضه کند. دیگر انبوه‌سازی مایل به تولید مسکن نخواهد بود. حسن محتشم با بیان مطلب فوق افزود: اگر دولت بخواهد می‌تواند مالیات بر خانه‌های خالی اعمال کند اما با مالیات دستوری و اقتصاد فرمایشی حال مسکن خوب نمی‌شود. وی با بیان این‌که با اعمال مالیات بر خانه‌های خالی معاملات مسکن به‌صورت جزیی رشد خواهد کرد، گفت: اما به‌ طور حتم این مورد عدد بزرگی نخواهد بود. محتشم گفت: با اقتصاد آزاد می‌توان به توسعه و پیشرفت در تمامی رشته‌ها دست پیدا کرد و به‌طور حتم مسکن به‌واسطه تأثیرپذیری از اقتصاد آزاد می‌تواند رشد و نمو بیش‌تری داشته باشد. این عضو هیأت‌مدیره انجمن انبوه‌سازان در نهایت گفت: اگرچه اخذ مالیات از خانههای خالی در نگاه اول کاری مثبت است، اما تا اندازه‌ای برای بازار مفید است که از احتکار مسکن جلوگیری شود، در غیر این صورت طرحی نشدنی و نامناسب خواهد بود.