چالش‌های نقدینگی ؛هیولایی چند سر!

چالش‌های نقدینگی ؛هیولایی چند سر!   گروه اقتصاد کلان- نقدینگی و رشد آن در اقتصاد ایران به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اقتصادی منجر شده است. هر سال با رشد فزاینده‌ای شاهد افزایش حجم پول و شبه پول در اقتصاد ایران هستیم، به گونه‌ای که این امر تبدیل به هیولایی چند سر شده است که به […]

چالش‌های نقدینگی ؛هیولایی چند سر!

 

گروه اقتصاد کلان- نقدینگی و رشد آن در اقتصاد ایران به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اقتصادی منجر شده است. هر سال با رشد فزاینده‌ای شاهد افزایش حجم پول و شبه پول در اقتصاد ایران هستیم، به گونه‌ای که این امر تبدیل به هیولایی چند سر شده است که به هر بخشی از اقتصاد که حمله می‌کند فاجعه خلق می‌شود. حال بازار ارز و سکه باشد یا مسکن و یا هر چیز دیگری و این در حالی است که تولید جذابیت‌های لازم برای جذب این همه نقدینگی سرگردان را ندارد. از سوی دیگر باید گفت رشد نقدینگی به صورت طبیعی به تورم می‌انجامد، زیرا یک رابطه مستقیم و معنی‌دار بین رشد نقدینگی و تورم در اقتصاد ایران برقرار است. از همین رو با افزایش حجم پول و رشد نقدینگی شاهد افزایش نرخ تورم در اقتصاد ایران هستیم لذا دولت و تیم اقتصادی در حال تغییر آن باید فکری عاجل برای حل مشکلات نقدینگی موجود انجام دهد.

رشد نقدینگی بزرگ‌ترین‌ چالش اقتصاد کشور

یک کارشناس اقتصادی با بیان این‌که در شرایط فعلی چالش اصلی و بزرگ بانک مرکزی و اقتصاد کشور رشد نقدینگی است، گفت: مهم‌ترین اقدامی که در شرایط فعلی باید انجام شود مدیریت نقدینگی و سروسامان دادن به وضعیت نظام بانکی و نحوه فعالیت بانک‌ها است. تیمور رحمانی، استاد دانشگاه تهران با تأکید بر این‌که نقدینگی طی سال‌های گذشته به صورت فزاینده رشد کرده و تبعات آن در آینده بزرگ‌ترین چالش است، به مدیریت وضعیت ارزی کشور نیز اشاره کرد و گفت: در بخش ارزی با توجه به تأثیر رشد نقدینگی و همچنین عوامل بیرونی شرایط دشوار است و می‌توان گفت با شرایط موجود هر کسی حاضر نبود که مدیریت بانک مرکزی را قبول کند. این کارشناس اقتصادی با بیان این‌که می‌توان به مدیریت دکتر همتی به عنوان یکی از مدیران با سابقه بانکی با توجه به توانمندیشان امیدوار بود، اضافه کرد: البته نباید توقع جامعه بالا باشد، چرا که تصمیمات نادرستی در گذشته اتخاذ شده و اکنون زمان بروز آثار آنها فرا رسیده است. به عنوان مثال اگر شاهد افزایش تورم باشیم باید بدانیم که تأثیر رشد نقدینگی موجب جهش تورم شده است. رحمانی با اشاره به این‌که مهم‌ترین اقدامی که در شرایط فعلی باید انجام شود مدیریت نقدینگی و سروسامان دادن به وضعیت نظام بانکی و نحوه فعالیت بانک‌ها است، تأکیدکرد: در این راستا باید دید که از چه ابزار‌ها و سیاست‌های پولی جدیدی می‌توان استفاده کرد تا رابطه بانک مرکزی با بانک‌ها، رابطه دولت و بانک‌ها و دولت با بانک مرکزی به صورت درست تنظیم شود. او ادامه داد: مسأله اصلی این است که باید جلوی رقابت ریسک‌آمیز بانک‌ها گرفته شود، بانک‌ها گرفتار بازی نرخ‌ سود شده‌اند. منابع بانکی در پروژه‌هایی گیر کرده که عایدی نداشته و در نتیجه وارد فعالیت‌های پرریسک شده است. این اقتصاددان با تأکید بر این‌که باید با یک برنامه میان‌مدت از رشد نقدینگی جلوگیری کرد، تصریح‌کرد: در واقع دولت باید به اقداماتی متوسل شود که فشار به بانک مرکزی برای تزریق منابع به درون اقتصاد کاهش یابد. به گفته رحمانی به یکسال زمان نیاز داریم تا آثار اتفاقاتی را که در زمینه رشد نقدینگی رخ داده کاهش دهیم و آرامش را به اقتصاد برگردانیم. وی اضافه کرد: مهم‌ترین عاملی که موجب شده مشکلات فعلی رخ دهد این بود که اجازه دادیم نقدینگی رشد کند، به عبارت دیگر نسبت به رشد نقدینگی و آثار آن بی‌خیال بودیم. این کارشناس اقتصادی با اشاره به این‌که پیش فروش سکه نیز سیاست نادرستی بود، گفت: ثبات نرخ ارز هم روش مطلوبی نبود چرا که ارز ۴۲۰۰ تومانی با عوامل بنیادین اقتصاد همخوانی ندارد، باید دقت کنیم که آنچه در بازار ارز و سکه هم رخ داده ناشی از رشد نقدینگی است و تا نتوانیم نقدینگی را مدیریت کنیم نمی‌توانیم منابع ارزی را نیز مدیریت کنیم. رحمانی با اشاره به این‌که کشور در شرایط تحریم قرار خواهد گرفت و به همین دلیل باید در تخصیص منابع ارزی ظرافت و دقت داشته باشیم، تأکیدکرد: باید جلوی هدررفت منابع ارزی را بگیریم.

راهبرد غلط انتقال نقدینگی از تولید به بانک‌ها

معاون صنایع کوچک شرکت شهرک صنعتی استان قزوین گفت: به جهت سیاست‌ها و راهبردهای اشتباه بانکی در سال‌های گذشته نقدینگی از تولید به بانک‌ها انتقال پیدا کرد و به جای گردش نقدینگی در چرخه تولید، در بانک‌ها با انباشت سرمایه مواجه شدیم که این سیاست‌های آزمون و خطای مسؤولین وقت خسارات جبران‌ناپذیری به اقتصاد کشور وارد کرد. شهریار کشاورز افزود: خوشبختانه در سال‌های اخیر سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان اقتصادی کشور به اهمیت «sme»‌ها بیش‌تر واقف شده‌اند و نسبت به سنوات اولیه انقلاب که بیش‌تر حمایت از صنایع بزرگ و سنگین را از وظایف خود می‌دانستند؛ تغییر رویکرد اساسی در حمایت از صنایع کوچک و متوسط در برنامه‌های مسؤولین قرار گرفت که امیدواریم این سیاست‌های حمایتی از sme‌ها پایدار بوده و توسعه یابد تا به امید خدا با توجه به ویژگی‌های بی‌نظیر این صنایع در عدم وابستگی به بیرون مرز‌ها در شرایط تحریم بتوانیم از این بحران گذر کنیم.

گردش سخت نقدینگی برای کارفرمایان

همچنین رییس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ابوالفضل فتح اللهی گفته است: در هفته‌های اخیر به دلیل شرایط حاکم بر اقتصاد و نوسانات نرخ ارز موجب بروز مشکلات زیادی شده است و نیز باید گفت در شرایط فعلی اقتصاد به‌کارفرمایان باید حق داد که از وضعیت بد اقتصادی گله کنند، چون قیمت بسیاری از مواد‌اولیه افزایش یافته و گردش نقدینگی به مشکل خورده است و آنها از شرایط نقدینگی موجود در سختی قرار گرفته‌اند.

حال کل نقدینگی کشور از ۱۶۰۰ هزار میلیارد تومان گذشته است و طبق براساس آمار‌ها این یعنی رشد ۴ برابری نسبت به دولت دهم. همچنین وقتی درآمد نفتی افزایش می‌یابد خالص دارایی‌های بانک مرکزی که یک منبع مهم پایه پولی است، به تبع آن افزایش می‌یابد. در چنین شرایطی دولت اگر بخواهد جلوی رشد نقدینگی و تورم را بگیرد، باید کاری کند که واردات افزایش یابد به این علت که واردکنندگان اعم از بخش خصوصی و دولتی نیازمند این هستند که ارز را از بانک مرکزی خریده و با استفاده از این منابع، واردات را تأمین مالی کنند. طبیعتاً با خرید ارز توسط واردکنندگان از بانک مرکزی پایه پولی کاهش یافته و اثر کاهنده بر نقدینگی دارد. برای خنثی کردن اثر تزریق درآمدهای نفتی در بودجه، دولت لاجرم باید واردات را توسعه بدهد؛ اتفاقی که در دولت نهم و دهم به صورت معنی‌دار و گسترده صورت گرفت.