ویروسی به نام فرار مالیاتی!

ویروسی به نام فرار مالیاتی! گروه اقتصاد کلان- فرار‌های مالیاتی راهکاری است که در تمام کشورهای جهان برای پرداخت کم‌تر مالیات توسط اشخاص حقیقی و حقوقی صورت می‌پذیرد و دولت‌ها از جمله در کشورها سعی می‌کنند با راهکارهای مخلتف و حتی قهرآمیز در برابر این قانون‌شکنان ایستادگی می‌کنند. در واقع باید گفت فرار مالیاتی هر […]

ویروسی به نام فرار مالیاتی!

گروه اقتصاد کلان- فرار‌های مالیاتی راهکاری است که در تمام کشورهای جهان برای پرداخت کم‌تر مالیات توسط اشخاص حقیقی و حقوقی صورت می‌پذیرد و دولت‌ها از جمله در کشورها سعی می‌کنند با راهکارهای مخلتف و حتی قهرآمیز در برابر این قانون‌شکنان ایستادگی می‌کنند.

در واقع باید گفت فرار مالیاتی هر گونه تلاش قانونی یا غیرقانونی یک شرکت به منظور طفره رفتن از پرداخت مالیات یا کم‌تر پرداخت نمودن آن، به هر شیوه که انجام شود، فرار مالیاتی گفته می‌شود. اصطلاح فرار مالیاتی در رابطه با ترتیبات غیرقانونی اتخاذ شده جهت اختفا درآمد یا نادیده گرفتن بدهی مالیاتی به‌کار می‌رود و به این معنی است که مؤدی کم‌تر از میزانی که قانوناً موظف است پرداخت نماید. عمده‌‌ترین زمینه پیدایش فرار مالیاتی در بسیاری از کشور‌ها یکسان و مشترک بوده و معمولاً مالیات‌هایی که با هدف توزیع درآمد وضع می‌شوند دارای پایه‌های کم‌تر و نرخ‌های بالاتری هستند، اینگونه مالیات‌ها قابلیت فرار فراوانی در خود نهفته دارند. افزایش نرخ‌های مالیاتی ضمن آن‌که انگیزه‌های سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد، زمینه لازم برای اجتناب از پرداخت مالیات و فرار مالیاتی را نیز فراهم می‌آورد.

جرم فرار مالیاتی

قانونگذار ایران پس از اصلاحات مکرر قوانین مالیاتی، در ماده ۲۰۱ قانون مالیات‌های مستقیم ۱۳۸۰ و در ماده ۲۷۴ اصلاحیه قانون مزبور مصوب ۱۳۹۴ این پدیده اقتصادی را جرم‌انگاری و کیفر حبس برای آن پیش‌بینی نموده است. قانونگذار سعی نموده است تعریفی از فرار مالیاتی در قانون مالیات‌های مستقیم ارایه کند. بر این اساس در ماده ۲۰۱ همین قانون مقرر داشته: «هرگاه مؤدی به قصد فرار از مالیات از روی علم و عمد به ترازنامه و حساب سود و زیان یا به دفاتر و اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات ملاک عمل می‌باشد و برخلاف حقیقت تهیه و تنظیم شده است استناد نماید یا برای ۳ سال متوالی از تسلیم اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و حساب سود و زیان خودداری کند…» تعریف مذکور تعریف جامعی از جرم فرار مالیاتی نیست و برخی از افعال منجر به عدم پرداخت مالیات را پوشش نمی‌دهد. مثلاً هرگاه مؤدیان با جعل اسناد و مدارکی که ملاک تشخیص مالیات نیست، فعالیت‌های شغلی خود را از موارد معافیت مالیاتی قلمداد نماید؛ مشمول ماده ۲۰۱ نخواهد بود. در تعریف فرار مالیاتی مناسب آن است که بیان شود «ارتکاب هر فعل یا ترک فعل مؤدی که به قصد فرار مالیاتی صورت گیرد و منجر به پرداخت ناقص یا نپرداختن مالیات شود»

افشای شیوه‌های جدید فرار مالیاتی

علی عسگری، رییس سابق سازمان امور مالیاتی، اخیراً در مورد سازوکار دریافت مالیات به نکات عجیبی اشاره کرده است که از نقص سیستم مالیاتی کشور، فرارهای مالیاتی گسترده و اجرای گزینشی قانون در این بخش حکایت دارد. وی گفته است: «پرونده یک مؤدی، ۵ سال دست یک ممیز است؛ اصلاً بعضی‌ها خانه‌زاد هستند، با هم رفت و آمد خانوادگی پیدا کرده‌اند؛ با هم پیک‌نیک می‌روند و به این ترتیب از پرداخت مالیات دقیق فرار می‌کنند.» از سوی دیگر تعداد زیادی از مؤدیان نسبت به اخذ مالیات‌های نامتناسب و بیش‌تر از سطح درآمدی خود در مقایسه با سایرین اعتراض دارند و با اشاره به رکود حاکم بر اقتصاد کشور از فشار‌ها برای دریافت مالیات از خود انتقاد می‌کنند هرچند پرداخت مالیات در کشور ما هنوز جا نیفتاده است و در ذهن بسیاری از مؤدیان مالیات به عنوان پول زور تلقی می‌شود.

استفاده از کارخانه صوری برای فرار مالیاتی

بعضاً دیده می‌شود تولید‌کننده‌ها از قانون معافیت مالیاتی مناطق محروم سوء‌استفاده کرده است و با راه‌اندازی یک سوله به صورت صوری در یکی از شهرک‌های صنعتی استان که از معافیت مالیاتی برخوردار است، به عنوان پوشش برای کارخانه اصلی استفاده می‌کند. در این کارخانه صوری هیچ ماشین‌آلات مرتبطی برای تولید محصول نهایی وجود ندارد در حالی که تمام محصولات با برند این کارخانه در دفاتر مالیاتی ثبت می‌شود و به این ترتیب برای گردش‌های چند صد میلیونی بدون این‌که شغلی در منطقه محروم ایجاد شده باشد مالیاتی ‌پرداخت ‌نمی‌شود لذا به قول                      یکی از فعالان اقتصادی، هر چه کارخانه شما بزرگ‌تر باشد، توانمندی شما در برابر فرار مالیاتی بیش‌تر است و به اصطلاح مزیت رقابتی کارخانه‌های بزرگ بیش‌تر از کارخانه‌های کوچک است در نتیجه کارخانه‌ای که ضعیف‌تر است و این توانمندی را ندارد که فرار مالیاتی انجام دهد نمی‌تواند با آن شرکت که می‌تواند فرار مالیاتی کند رقابت داشته باشد و به این ترتیب از چرخه رقابت حذف می‌شود. اینها به دو شکل اداره دارایی را دور می‌زنند، به صورت کثیف با رشوه یا تمیز که با سوء‌استفاده از عدم شفافیت انجام می‌شود.

عددسازی در فرار مالیاتی عادی شده است

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس می‌گوید برای مقابله با فرار مالیاتی خلأ قانونی نداریم؛ اما فرار مالیاتی به فرهنگی در کشور تبدیل شده است. غلامرضا حیدری با اشاره به فرار مالیاتی در کشور، اظهارداشت: متأسفانه عدد‌سازی وجود دارد، عموماً شرکت‌ها در حساب‌های مالیاتی عدد‌سازی می‌کنند؛ اما خبری در رابطه با عددسازی بانک‌ها ندارم.

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با تأکید بر این‌که دور زدن قانون اتفاق جدیدی نیست، ادامه‌داد: در حال حاضر همه به دنبال آن هستند که پولی به خزانه واریز نکنند به همین دلیل می‌گویم دور زدن قانون در زمینه پرداخت مالیات اتفاق جدیدی نیست.

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در خصوص فرار مالیاتی شرکت‌های دولت گفت: شرکت‌های دولتی در قانون مجوزهای معافیتی دریافت می‌کنند و همه کارهای خود را از طریق شرکت معاف از مالیات پیش می‌برند و برای سالیان درازی حساب و کتاب در کشور را مختل می‌کنند. وی تأکیدکرد: بسیار از شرکت‌ها شعار می‌دهند که تا می‌توان از خزانه پول گرفت ولی پولی به خزانه واریز نکرد، این اتفاق اخیراً شدت پیدا کرده است. حیدری با بیان این‌که بسیاری فرار مالیاتی را با توجیه حلال بودن انجام می‌دهند، بیان‌داشت: در حال حاضر در حوزه ارز ۴۲۰۰ و سکه کلاهبرداری‌های بسیاری از اموال عمومی شده است و متأسفانه فرار مالیاتی جنبه فرهنگی پیدا کرده است که به قبل از انقلاب بر می‌گردد. این نماینده مجلس با اشاره به فرار مالیاتی در اقتصاد زیرزمینی، ادامه داد: در حال حاضر با پدیده اقتصاد زیرزمینی مواجه هستیم که حساب و کتاب خود را جایی ثبت نمی‌کنند که بخواهند مالیات دهند، برخی میزان فرار مالیاتی را تا ۵۰ درصد اعلام می‌کنند که در قاچاق کالا نیز می‌توان رد آن را گرفت. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با بیان این‌که در زمینه دریافت مالیات خلأ قانونی نداریم، گفت: عده‌ای فرار مالیاتی دارند از سوی دیگر به نظر می‌رسد عده‌ای در سازمان مالیاتی و ممیزی‌ها صادق و پاک‌دست نیستند.