رویکرد نفتی ثروتمند‌ترین صندوق ذخیره دنیا

رویکرد نفتی ثروتمند‌ترین صندوق ذخیره دنیا

رضا پاکدامن؛ کارشناس توافقات بین‌المللی- صندوق جهانی بازنشستگی دولت نروژ Government Pension Fund Global ثروتمند‌ترین صندوق ذخیره و بازنشستگی دنیا محسوب می‌شود. ارزش روز دارایی این صندوق، بیش از یک تریلیون دلار اعلام شده است.

این صندوق در سال ۱۹۹۰ به‌منظور حفظ ارزش ثروت مردم نروژ از طریق سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنعتی و تجاری تأسیس شد.

بمنظور پرهیز از تأثیرگذاری درآمدهای نفتی بر اقتصاد ملی، صندوق مزبور صرفاً خارج از نروژ سرمایه‌گذاری می‌کند. بخشی از درآمدهای نفتی نروژ به‌طور مستمر به این صندوق تخصیص می‌شود.

۲/۶% از سرمایه‌گذاری‌های این صندوق در صنعت نفت و گاز صورت گرفته است، که ارزش فعلی این سرمایه‌گذاری‌ها بالغ بر ۴۱ میلیارد دلار رسیده است.

صندوق مزبور، در حال‌حاضر چند میلیارد دلار سهام در شرکت‌های بین‌المللی نفتی از جمله شل (بالغ بر ۶ میلیارد دلار)، بی‌پی، شورون، اکسون موبیل و توتال می‌باشد.

همچنین این شرکت به میزان کم‌تر در شرکت‌های انی، کونکو فیلیپس و شلمبرجر سهام دارد. کشور نروژ به دقت عملکرد این صندوق را برای صیانت از ثروت عمومی رصد کرده و سال گذشته بانک مرکزی این کشور در گزارشی با توجه به کاهش قیمت نفت، پیشنهاد خروج صندوق از سرمایه‌گذاری‌ها در بخش نفت و گاز را ارایه کرده بود.

براین اساس، دولت نروژ، کمیسیونی کارشناسی برای ارزیابی توجیه اقتصادی استمرار حضور صندوق مزبور در بخش نفت و گاز را تشکیل داد. روز جمعه ۲۴ آگوست نتایج بررسی‌های کمیسیون مزبور اعلام شد. طبق اعلام رییس این کمیسیون آقای Thøgersen که یک اقتصاددان است، استراتژی فعلی سرمایه‌گذاری صندوق در بخش نفت و گاز «ساده، به‌خوبی نهادینه شده و به‌نفع صندوق» ارزیابی شده و در صورت خروج سرمایه‌گذاری‌ها از این بخش، تبعات منفی بر درآمدهای صندوق خواهد داشت.

متعاقب این اعلام نظر کمیسیون مزبور، وزیر اقتصاد نروژ اعلام کرد که دولت با در نظر گرفتن گزارش بانک‌مرکزی، کمیسیون مزبور و نظرخواهی عمومی، تصمیم نهایی را اعلام خواهد داشت.

کشور نروژ در صنعت نفت بسیار جوان بوده ولی با سیاستگذاری‌های مدبرانه، ضمن پیشرفت چشمگیر در این صنعت از درآمدهای نفتی، صندوق ذخیره‌ای ارزشمند برای نسل‌های آتی این کشور مهیا شده است.

مدیریت یک تریلیون دلار سرمایه در شرکت‌ها و بخش‌های بسیار متنوع در نقاط مختلف جهان، حاکی از مدیریت بسیار قوی و تخصصی است.

در کشور ما اگرچه ارزش دارایی صندوق‌های بازنشستگی غیرقابل قیاس با صندوق‌های مشابه با سایر کشور‌ها مانند، نروژ، عربستان، امارات و… نمی‌باشد، لیکن نوعی هرج‌ومرج در نظام مدیریت این صندوق‌ها مشاهده می‌شود، به‌طوری که بسیاری از این صندوق‌ها در آستانه ورشکستگی بوده که با ابزارهای مختلف در مقابل این واکنش طبیعی مقاومت می‌گردد، که در صورت انفجار بحرانی اجتماعی در کشور فراگیر خواهد شد.

لذا ضرورت دارد ضمن بازنگری اساسی در نظام مدیریتی این صندوق‌ها در مورد سرمایه‌گذاری‌های آنها در بخش‌های مختلف از جمله صنعت نفت و گاز و پتروشیمی، حسب مورد با نظر دقیق کارشناسی صورت گیرد تا حقوق ذی‌نفعان اصلی که هیچ‌گونه اختیار و نظری در اداره صندوق‌ها ندارند، صیانت شود.

 این صندوق از جنبه‌های سیاست، مدیریت و نظارت باید به مفهوم واقعی یک «دانشگاه علمی و کاربردی» برای اشخاص ذی‌ربط با صندوق‌های توسعه ملی و بازنشستگی در کشور ما باشد.