مالیات مستقیم نمکی تازه به زخم بازار مسکن

  با ابلاغ اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم، صاحبان خانه‌های خالی باید از این پس یکی از این دو راه را انتخاب کنند؛ یا آن‌‌‌ها را اجاره دهند و بفروشند و یا مالیات تصاعدی آن‌‌‌ها را پرداخت کنند. به گزارش صما بر این اساس، قرار بود از ابتدای سال ۹۵ خانه‌های خالی مشمول مالیات شوند که […]

 

با ابلاغ اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم، صاحبان خانه‌های خالی باید از این پس یکی از این دو راه را انتخاب کنند؛ یا آن‌‌‌ها را اجاره دهند و بفروشند و یا مالیات تصاعدی آن‌‌‌ها را پرداخت کنند.

به گزارش صما بر این اساس، قرار بود از ابتدای سال ۹۵ خانه‌های خالی مشمول مالیات شوند که البته طبق تبصره ۷ ماده ۱۶۹ قانون، ابتدا باید «سامانه ملی املاک و اسکان کشور» از سوی وزارت راه‌ و شهرسازی راه‌اندازی شود و این وزارتخانه موظف است امکان دسترسی برخط به سامانه مذکور را برای سازمان امور مالیاتی کشور ایجاد کند.

این سامانه باید به گونه‌ای طراحی شود که در هر زمان امکان شناسایی برخط مالکان و ساکنان یا کاربران واحدهای مسکونی، تجاری، خدماتی و اداری و پیگیری نقل ‌و انتقال املاک و مستغلات به صورت رسمی، عادی، وکالتی و غیره را در کلیه نقاط کشور فراهم سازد که به گفته مسؤولان، این وزارتخانه در حال طراحی این سامانه است که به زودی آماده می‌شود.

تهدیدات ادامه دارد

با این حال در آستانه اجرای این قانون، همچنان موجی از مخالفت‌‌‌ها و انتقادات به سوی این قانون روان است. منتقدان اجرای مالیات بر خانه‌های خالی را در شرایط فعلی تورم و رکود اقتصادی، موجب عمیق‌تر شدن رکود و کاهش تولید مسکن در کشور تلقی می‌کنند و بر این باورند که اجرای آن علاوه بر تهدید بازار سرمایه‌گذاری، منجر به ایجاد فساد می‌شود و مالکان به سمت تهیه اجاره‌نامه‌های صوری و یا پر کردن خانه‌های خالی خود با استفاده از اسباب بلااستفاده اقدام می‌کنند.

در این میان انبوه‌سازان به عنوان مخاطبان مستقیم اجرای قانون اخذ مالیات از خانه‌های مسکونی هستند، ضمن انتقاد شدید از این سیاست، در شرایط فعلی رکود و خواب سرمایه، آن را اجحاف در حق تولیدکنندگان مسکن و تهدیدی برای افزایش قیمت مسکن می‌دانند؛ با این توجیه که درنهایت سازنده هزینه ناشی از پرداخت مالیات را در هنگام فروش مسکن، به قیمت آن اضافه خواهد کرد و بالاخره این خریدار است که باید سنگینی این بار را متحمل شود.

اما از این تهدیدات انبوه‌سازان که بگذریم، برخی کارشناسان مسکن نیز از تبعات اجرای این قانون تصویر روشنی در ذهن ندارند.

در همین رابطه یک کارشناس بازار مسکن گفت: هرچند گفته می‌شود که گرفتن مالیات از خانه‌های خالی باعث می‌شود تا انبوه‌سازان، سازندگان و مالکان نسبت به فروش و عرضه واحدهای مسکونی خود تشویق و ترغیب شوند و یا آن‌‌‌ها را به مرحله مصرف بگذارند. اما واقعیت این است که باید دید در چه نوع بازار و دوره‌ای برای اجرای این سیاست قرار داریم.

باقر میلانی در گفت‌وگو با ‌صما با طرح این پرسش که در شرایط فعلی رکود مسکن که خانه‌های ساخته شده انبوه‌سازان روی دستشان مانده و به بانک‌ها بدهکارند، آیا با دریافت مالیات از آن‌‌‌ها به بهبود وضعیت کمک کرده‌ایم، افزود: دریافت این مالیات یک حالت درون‌جوش برای رونق اقتصاد نیست.

وی با اشاره به اثرات راهگشای دریافت مالیات از واحدهای مسکونی در شرایط عادی و معمولی تأکید ‌کرد: اما باید ببینیم که در شرایط کنونی، وضعیت خانه‌های خالی به چه نحوی است. وقتی در بازار متقاضی وجود ندارد و از آن طرف سازندگان به بانک بدهکارند و یا هزینه‌های صرف شده را باید برگردانند، اما از عهده آن برنمی‌آیند، پس این سیاست در شرایط کنونی به نفع بازار نیست.

میلانی با بیان این‌که حتی اگر این خانه‌ها از سال دوم مشمول مالیات شوند، تفاوتی در اصل موضوع ندارد، افزود: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که باید واقعیت‌ها را در نظر بگیریم و صرفاً با تئوری نمی‌توانیم زندگی کنیم. هم اکنون انبوه‌سازان بدهی زیادی دارند و قیمت مسکن نیز در پی آن بیماری هلندی ناشی از افزایش قیمت نفت در دولت قبلی و تزریق نقدینگی به کشور، به شدت افزایش یافت و با وجود این مشکلات، مالیات بر خانه‌های خالی نمکی بر زخم است و شرایط برای اجرای آن مساعد نیست.

وی با ارایه مثال مشابهی گفت: در جنگ سرد بین آمریکا و شوروی وقت که دولت آمریکا با مشکلات مالی و نبود نقدینگی مواجه بود، طبق تأکیدات مشاوران اقتصادی، مالیات‌ها کاهش یافت تا واحدهای تولیدی بتوانند رشد و درآمد بیش‌تری کسب کنند و درنهایت این سیاست باعث شد که جنگ سرد به‌نفع آمریکا برگشت و ساخت‌وساز هم رونق گرفت.

این کارشناس مسکن درباره راهکار پیشنهادی برای عرضه خانه‌های خالی گفت: امروز این خانه‌ها مشتری خرید ندارند. حالا یا به این دلیل که مردم قدرت خرید ندارند و یا متقاضی مصرفی مؤثر وجود ندارد؛ وگرنه هیچ مالکی دوست ندارد واحدهای مصرفی که با هزار امید ساخته، روی دستش باقی بماند. بنابراین الزاماً با گرفتن مالیات، در این بخش اصلاحی صورت نمی‌گیرد.

ثروت اندوزی یا ناتوانی در فروش؟

اما این در حالی است که رییس انجمن صنفی انبوه‌سازان استان سیستان و بلوچستان در این زمینه نظر متفاوتی دارد.

محمدحسن چمنی در گفت‌وگو با ‌صما ضمن ابراز موافقت با دریافت مالیات بر خانه‌های خالی معتقد است: عده‌ای از سازندگان و مالکان هیچ توجهی به روند اقتصادی و نرخ تورم حاکم بر جامعه ندارند و شرایط نامناسب اقتصادی جوانان را که اغلب فاقد مسکن هستند، مدنظر قرار نمی‌دهند. این عده صرفاً به فکر ثروت اندوزی هستند و اگر مالیات بر خانه‌های خالی بتواند این مسأله را حل کند، سیاست مفید و اثرگذاری است.

وی ادامه‌ داد: بخشی از این خانه‌ها را بساز و بفروش‌ها برای کسب سود بیش‌تر ساخته‌اند و برای این‌که نرخ اجاره بها افت نکند، این خانه‌ها را خالی نگه می‌دارند. با این اوصاف، دریافت مالیات از این خانه‌های خالی موجب می‌شود تا مالکان دیگر تمایلی به خالی گذاشتن آن‌‌‌ها نداشته باشند و برای اجاره دادن آن‌‌‌ها به نسل جوان تشویق شوند.

چمنی اضافه ‌کرد: اما می‌بینیم که فقط این موضوع در مالیات بر خانه‌های خالی به عنوان معیار مطرح نیست و در بسیاری از واحدهای خالی مالکان، سیاست ثروت اندوزی را دنبال نمی‌کنند. بلکه کارفرمایان، پیمانکاران و یا انبوه‌سازانی که این خانه‌ها را به امید فروش ساخته‌اند، نتوانسته‌اند آن‌‌‌ها را به فروش برسانند.

وی در این راستا تشریح‌کرد: به لحاظ این‌که این واحدهای مسکونی دارای وام‌های بانکی هستند، مالکان امکان اجاره دادن آن‌‌‌ها را ندارند و از عهده بازپرداخت اقساط سنگین بانکی نیز برنمی‌آیند. لذا عملاً مجبور شده‌اند تن به خالی ماندن واحدهای مسکونی خود بدهند.

مالیات چه زمانی بلامانع است؟

به گفته این انبوه‌ساز، به دلیل این دوگانگی باید شناسایی کنیم که آیا خانه‌های خالی از نوع حرص ثروت‌اندوزی مالکان و سازندگان آن‌‌‌ها است که این دسته از سودجویان باید متحمل پرداخت مالیات شوند و یا این‌که به خاطر برخی موانع و مسایل قانونی است که مالکان نمی‌توانند آن‌‌‌ها را وارد بازار اجاره کنند؛ در این صورت اخذ مالیات از این افراد منصفانه نیست، چرا که علاوه بر ناتوانی در فروش و تحت فشار بودن به خاطر وام‌های بانکی، باید جور پرداخت مالیات را هم بکشند.

چمنی با بیان این‌که در صورت حل این دوگانگی، گرفتن مالیات از خانه‌های خالی بلامانع است، تصریح ‌کرد: در صورتی که ابتدا درباره نوع خانه‌های خالی تحقیق و شناسایی و سپس در خصوص آن‌‌‌ها اقدام شود، مشکلی در اجرای این قانون وجود ندارد.

 

وی در پایان درباره تأثیرات دریافت مالیات بر خانه‌های خالی بر بازار مسکن گفت: بالطبع اجرای این سیاست موجب کاهش نرخ اجاره بها خواهد شد. چون اگر قرار باشد افراد به ازای خانه‌هایی که اجاره نمی‌دهند، مالیات بپردازند، ترجیح می‌دهند که آن‌‌‌ها را اجاره بدهند و مالیات بپردازند. پس اگر مالیات خانه‌های خالی بیش‌تر از مالیات خانه‌های در اجاره باشد، اقدام مؤثری برای کمک به نسل جوان و اقشار کم درآمد در تأمین ارزان‌تر مسکن مورد نیاز آن‌‌‌ها است.