پرونده رسوبات رادیو اکتیو در استان گلستان؛ واقعیت یا شایعه؟!

پرونده رسوبات رادیو اکتیو در استان گلستان؛ واقعیت یا شایعه؟!

مسؤولان وجود مواد رادیوم (دارای یون‌های رادیواکتیو) در رسوبات کارخانه ید گلستان را تأیید می‌کنند اما معتقدند برخلاف هشدار کارشناسان فاضلاب «کانسار خزر» خطرزا نیست.

هشدار کارشناسان محیط زیست نسبت به ورود رادیوم به تالاب اینچه

به گزارش مهر، مسؤولان محیط‌زیست گلستان وجود رادیوم (که به گفته کارشناسان ماده‌ای رادیواکتیو است) در رسوبات کانسار خزر را تأیید می‌کنند اما بر بی‌خطر بودن فاضلاب و پساب این کارخانه تأکید دارند؛ موضوعی که کارشناسان محیط‌زیست خلاف آن را بیان می‌کنند و نسبت به اثرات نامطلوب ورود این مواد به تالاب اینچه هشدار می‌دهند.

تهدید تالاب اینچه

بیش از یک دهه از آغاز فعالیت نخستین کارخانه استحصال ید کشور در اراضی شمالی استان گلستان می‌گذرد، فعالیتی که از همان ابتدا با هشدارهای کارشناسان و فعالان محیط زیست مبنی بر وجود آلودگی‌های شدید پسالاب و فجایعی که اکوسیستم تالابی «تالاب اینچه» را تهدید می‌کند، همراه بود.

آغاز دوباره تهدید محیط‌زیستی!

ماه گذشته یک‌بار دیگر وجود مواد شیمیایی و رادیواکتیو در پساب کارخانه کانسار خزر و خطرزا بودن این مواد، در رسانه‌ها و فضای مجازی قوت گرفت.

البته این موضوع بازتاب‌های حاشیه‌ای هم به همراه داشت و شکایت مدیرکل محیط‌زیست گلستان از الهه موسوی، روزنامه‌نگار حوزه محیط‌زیست نخستین حاشیه‌های انتشار گزارش در خصوص کارخانه ید در گلستان بود.

موضع کانسار خزر

مدیرعامل شرکت کانسار خزر درباره حواشی این شرکت در فضای مجازی و مسایلی که پیرامون رادیواکتیو داشتن فاضلاب این کارخانه مطرح می‌شود، گفت: در حق این شرکت کم اجحاف نشده است و در این مدت (بیش از ۱۰ سال فعالیت) با تعویض مدیر کل محیط‌زیست پارامترهای اندازه‌گیری پساب کارخانه ید هم تغییر کرده است.

منصورخواجه افزود: به‌طور قطع و یقین صنعتگر بر مبنای پارامترهای اعلام شده، پساب و تصفیه‌خانه را تنظیم می‌کند و با تغییر در پارامتر‌ها و کمبود زمین، گزینه‌های کنترل کم است و ممکن است ایراداتی وجود داشته باشد.

وی ادامه‌داد: از سال ۱۳۸۳ که فعالیت این کارخانه آغاز شده تمام دغدغه‌های محیط‌زیست، منابع طبیعی و آب منطقه‌ای را رفع کردیم تا خیال همه راحت باشد.

مدیرعامل کانسار خزر با اشاره به این که با هزینه شرکت پساب را به تالاب اینچه هدایت کردیم، تصریح‌کرد: کانسار خزر تنها واحد تولیدکننده ید در کشور است و صنعت استراتژیک محسوب شده و هم‌اکنون مواد‌اولیه کارخانه‌های تولید نمک یددار و ۳ تا ۴ کارخانه پتروشیمی از کانسار خزر تأمین می‌شود. هیچ معدن سبزی در کشور وجود ندارد و بهتر است در این شرایط اقتصادی، اثرات مثبت و منفی تولید ید در کشور در کنار هم دیده شود

خواجه خاطرنشان‌کرد: هم‌اکنون هیچ معدن سبزی در کشور وجود ندارد و بهتر است در این شرایط اقتصادی، اثرات مثبت و منفی تولید ید در کشور در کنار هم دیده شود.

خواجه هر چند با انتقاد از اداره کل حفاظت محیط‌زیست گلستان توپ مشکلات موجود در خصوص فاضلاب و پساب کارخانه را در زمین این اداره کل انداخت اما امیرعبدوس تلاش دارد تا به همگان بقبولاند که پساب کانسار خزر خطر رادیواکتیوی ندارد.

نظارت بر رسوبات و فاضلاب تنها کارخانه فرآوری ید خاورمیانه!

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گلستان گفت: ۱۰ سال از فعالیت اولین واحد فرآوری ید در گلستان می‌گذرد و در سال‌های اولیه در مقاطعی آلودگی‌‌ها با حجم بالا از این کارخانه وارد محیط‌زیست می‌شد و به عنوان صنعت آلاینده محسوب می‌شد.

امیرعبدوس با یادآوری این‌که این واحد تولیدی گاهی در فهرست واحدهای آلاینده استان قرار داشته و گاهی حذف شده، افزود: در سال ۱۳۹۵ «شورابه ید» هم که در مالکیت کانسار خزر است مجوز استقرار و بهره‌برداری از معدن گرفته است و هم‌اکنون آماده بهره‌برداری است.

وی ادامه‌داد: به دلیل برخی از مشکلات تاکنون اجازه شروع به‌کار به شورابه ید نداده‌ایم و واحد فعال فعلی مهلت خواسته تا مشکلات مربوط به فاضلاب را حل کند.

وی اضافه‌کرد: از سال ۸۷ تا نیمه دوم سال گذشته فقط ۴ پارامتر رنگ، کدورت، موادجامد معلق و ph (این معرف علاوه بر نشان دادن محیط اسیدی یا خنثی و یا بازی، میزان بازی و اسیدی شدن محیط را هم نشان می‌دهد) پسآب کارخانه ید اندازه‌گیری می‌شد.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گلستان تصریح‌کرد: سال گذشته اعلام کردیم این پارامتر‌ها کافی نیست و آزمایش‌های مجددی انجام شد و مشخص شد دو پارامتر آمونیوم و باریوم در فاضلاب کارخانه از حد استاندارد خارج است اما این دو پارامتر خطرزا نیست.

تناقض نظرات!

هر چند عبدوس بر بی‌خطر بودن باریوم و آمونیوم موجود در فاضلاب تأکید دارد و تأیید می‌کند رادیوم هم فقط در رسوبات کانسار خزر دیده می‌شود اما یک کارشناس بهداشت محیط خلاف نظر مدیرکل محیط‌زیست را بیان می‌کند.

زهرا زنگانه، کارشناس محیط‌زیست می‌گوید: کانسار خزر تنها کارخانه ید در خاورمیانه است و شاید به همین دلیل در چنین شرایط اقتصادی، مسؤولان روی ضررهای این کارخانه چشم‌پوشی می‌کنند.

این دانشجوی کارشناسی ارشد بهداشت محیط در آلودگی‌‌ها افزود: در عکس‌های هوایی به‌طور کامل مشهود است رنگ آن قسمت از تالاب که پساب به آن وارد می‌شود با بقیه نقاط متفاوت است و این امر نشان می‌دهد فاضلاب بدون تصفیه کامل وارد تالاب می‌شود.

نتیجه‌گیری

در آخر باید گفت که با وجود تأکید مدیرکل محیط‌زیست گلستان و مشاهده مکاتبات سازمان انرژی اتمی مبنی بر این‌که گلستان نگرانی رادیواکتیوی ندارد اما دغدغه محیط‌زیستی در خصوص ورود پساب کارخانه ید با وجود باریوم و آمونیوم خارج از حد استاندارد در تالاب اینچه همچنان به قوت خود باقی است و امیدواریم امکان رفع آن ظرف یک ماه آینده (پایان مهلت ۳ ماهه دوم اداره کل محیط‌زیست گلستان به کانسار خزر برای رفع آلایندگی) مهیا شود.