خلیج گرگان در انتظار سرنوشتی مشابه دریاچه ارومیه خلیج گرگان تنها خلیج دریای خزر در محدوده جغرافیایی ایران و استان گلستان بوده که به دلیل پسروی زیاد آب و ناتوانی در اجرای طرح‌های مناسب و کارشناسی، فاصله چندانی با خشکی کامل ندارد. به گزارش سیناپرس، این خلیج در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و […]
خلیج گرگان در انتظار سرنوشتی مشابه دریاچه ارومیه
خلیج گرگان تنها خلیج دریای خزر در محدوده جغرافیایی ایران و استان گلستان بوده که به دلیل پسروی زیاد آب و ناتوانی در اجرای طرح‌های مناسب و کارشناسی، فاصله چندانی با خشکی کامل ندارد.
به گزارش سیناپرس، این خلیج در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز (درگلستان و مازندران) به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت رسید تا ثابت شود نه فقط این خلیج، بلکه نواحی اطراف آن شامل شبه‌جزیره میانکاله (پناهگاه حیات‌وحش) و تالاب بین‌المللی گُمیشان یک مجموعه ارزشمند زیست‌محیطی است.
خلیج ۴ هزار هکتاری گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای‌خزر نیز است و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگترین دریاچه زمین به اتصال این خلیج با دریا وابسته است؛ خلیجی که حالا با مشکلات متعدد دست و پنجه نرم می‌کند و فعالان و مسؤولان محیطزیست معتقدند که با ادامه روند کنونی تبدیل به نسخه دیگری از دریاچه ارومیه می‌شود.
عمق خلیج گرگان که در برخی نقاط به حداکثر ۳ متر می‌رسید، اینک در اثر رسوب‌گذاری به ۱,۵ متر کاهش پیدا کرده است و به همین‌دلیل به سرعت به سمت نابودی پیش می‌رود.
خلیج گرگان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب‌شرقی دریای خزر و در حوزه شهرستان‌های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر واقع است و از ۶۰ کیلومتر طول و حداکثر ۱۲ کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی-غربی است.
این خلیج از لحاظ اقتصادی و اکولوژیکی دارای اهمیت بالا و به عنوان مرکزی تفریحی و شیلاتی مورد استفاده ساکنان منطقه بوده و در بخش‌های تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و ماهیان غضروفی و جذب پرندگان مهاجرزمستانی نقش مهمی دارد.
تبعات منفی خشک شدن خلیج گرگان
علی‌نظری، مدیرعامل آب منطقه‌ای استان گلستان گفت: خشک شدن خلیج گرگان دارای اثر منفی گسترده به ویژه در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی منطقه است.
وی اظهارداشت: تراز آب خلیج گرگان نسبت به دو دهه گذشته کاهش دارد و از دلایل آن می‌توان به پسروی آب دریا ناشی از کاهش آبدهی رودخانه‌ها، افزایش تبخیر سطحی، افزایش رسوبات در دهانه خلیج و کاهش بارندگی اشاره کرد.
نظری تشکیل ریزگردها، اثر سوء بر حیات زیستمندان آبی و تخریب و محو اکوتوریسم را از جمله آسیب‌های خشک شدن خلیج گرگان ذکر کرد.
وی با بیان این‌که در اتخاذ تصمیم نهایی برای نجات خلیج گرگان، نظر و پیشنهادهای کارشناسان و ذی‌نفعان و حتی جوامع پیرامون آن لحاظ شده است، گفت: طرح مزبور با پایان مطالعات اضطراری نجات گرگان و پس از تأمین اعتبار لایروبی کانال‌های منتهی به خلیج گرگان اجرایی خواهد شد.
خلیج گرگان در وضعیت اضطرار نیست
داودرضاعرب، مشاور نجات خلیج گرگان گفت: وضعیت فعلی تراز و کمیت آب موجود در داخل خلیج گرگان بیانگر آن است که این خلیج در حالت اضطرار نیست.
وی اظهارداشت: بالا و پایین رفتن تراز آب در دریای خزر و خلیج گرگان امری طبیعی است که در سنوات گذشته به کرات آن را شاهد بوده‌ایم و به عنوان نمونه در دهه ۵۰ سطح تراز آب به یک متر پایین‌تر از شرایط فعلی هم رسیده بود.
وی افزود: کاهش کمی آب در خلیج گرگان نمی‌تواند منشأ وقوع ریزگرد شود چون طبق تحقیقات صورت گرفته گونه‌های شورپسند در نواحی غربی خلیج گرگان (حوالی شمال شهر بهشهر) رشد کرده‌اند که به عنوان محافظ طبیعی جلوی بروز و ایجاد ریزگردها را خواهد گرفت.
این پژوهشگر و استاد دانشگاه در حوزه آب اظهارداشت: اگر قرار است که از خطرات وقوع ریزگرد در این حوزه در امان بمانیم باید از انجام فعالیت‌های مخربی همچون انجام مسابقات آفرود و اتومبیلرانی در مناطق دچار پسروی پرهیز کرده و با قرق پوشش‌های گیاهی ایجاد شده می‌توان از بروز هر گونه ریزگرد ممانعت به عمل آورد.
مشاور نجات خلیج گرگان با بیان این‌که افزایش میزان نیترات و فسفات در آب خلیج گرگان به رشد جلبک‌ها منجر شده است، افزود: مکانیسم اکولوژیکی حیات جلبک‌ها در برخی از ساعات شبانه‌روز باعث می‌شود تا به علت مرگ برخی از موجودات زنده خلیج گرگان که در حالت کلی به تغذیه‌گر‌ها موصوف هستند، بوی تعفن از پهنه آبی خلیج گرگان متصاعد شود. هر چند احیای مجدد چرخه‌های آبی بین خزر و خلیج گرگان باعث کاهش این بو‌ها می‌شود اما به‌طور کلی آن را برطرف نمی‌سازد، بلکه احتمال دارد به دلیل تغییر ترکیب آب و تداخل آب شور و شیرین، تبعات تغییرات کیفی آب محسوس‌تر شود که این موضوع نیازمند ارزیابی و بررسی بیش‌تر است.
به گفته عرب، طبق بررسی‌های صورت گرفته در صورت لایروبی کانال‌های حوزه خلیج گرگان، چرخه آب خلیج گرگان با دریای خزر حدود ۳۴۰روز طول می‌کشد و نمی‌شود تصور کرد با لایروبی، مشکل انتشار بوی تعفن به‌طورکلی و در زمان اندک برطرف شود.
مشاور طرح نجات خلیج گرگان گفت: کاهش تراز آب صرفاً تردد و ناوبری شناور‌ها را با مشکل روبه‌رو کرده است که با راهکارهای منطقی قابل جایگزین است.
راهکارهای مناسب برای نجات خلیج گرگان
شهرام‌فداکار، مدیرکل دفتر سواحل و تالاب‌های سازمان حفاظت محیطزیست به اثرات منفی کاهش تراز آب خلیج گرگان و قطع ارتباطات آبی بین خزر و این خلیج اشاره کرد و گفت: تشدید غلظت آلاینده‌ها، تغییر کیفیت آب‌های زیرزمینی و تشدید تعارضات به تالاب تنها بخشی از این تبعات ناگوار است.
وی در خصوص آخرین وضعیت خلیج گرگان نیز اظهارداشت: با وجود کاهش تراز آب در سال‌های اخیر، هم‌اکنون سطح آب دریای خزر نسبت به پایین‌‌ترین تراز آب در ۵۰۰ سال اخیر که در سال ۱۳۵۷ اتفاق افتاده است، حدود ۱٫۳ متر بالاتر قرار دارد.
وی در بیان راهکارهای نجات خلیج گرگان و تالاب میانکاله به مقوله انتقال مصنوعی آب به این دو پهنه آبی اشاره کرد و گفت: در این خصوص کارشناسان راه‌های مختلفی را پیشنهاد می‌کنند.
وی افزود: انتقال آب دریا از طریق لوله‌کشی روبه‌روی جزیره اسماعیل سای، ایجاد سایت پمپاژ آب دریا به داخل خلیج گرگان از طریق لوله‌کشی بر روی زبانه میانکاله، تخلیه پساب نیروگاه نکا در خلیج گرگان شامل حفر کانال و لوله‌گذاری و پمپاژ آب به داخل خلیج گرگان از طریق بندر امیرآباد از جمله راه‌های پیشنهادی کارشناسان است.
مدیرکل دفتر سواحل و تالاب‌های سازمان حفاظت محیطزیست به یکی دیگر از راهکارهای نجات خلیج گرگان و تالاب میانکاله اشاره کرد و گفت: انتقال ثقلی آب به خلیج گرگان و تالاب میانکاله به عنوان راهکار دیگر پیش روی ما قرار دارد که برای این امر اجرای لایروبی، خاکبرداری و بهسازی کانال‌ها پیشنهاد شده است.
فداکار با بیان این نکته که برخی از کارشناسان بر این عقیده هستند که نباید هیچ گونه اقدام عملیاتی و اجرایی اضطراری برای خلیج گرگان لحاظ کرد، افزود: این عده معتقدند صرفاً اقداماتی مانند عملیات در حوزه آبخیز تالاب، کنترل سیلاب و رسوب در مناطق بالادست و ایجاد پوشش گیاهی به وسیله گیاهان بومی می‌تواند مشکلات خلیج گرگان را مرتفع سازد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.