سروسامان طرح‌های بزرگ فولادی توسط ایمیدرو

محمد قره داغلی-اجرایی‌شدن ۸ طرح فولادی پیشنهادی بود که در دولت دهم و در سال ۱۳۸۵ مطرح شد که به نام طرح ۸‌گانه فولادی در ۸ استان تقسیم شد اما با وجود وعده‌های دولت دهم به بهره‌برداری نرسید و کار ناتمام ماند. این طرح‌ها شامل فولاد سپیددشت (استان چهارمحال و بختیاری)، نی‌ریز (فارس)، میانه (آذربایجان‌شرقی)، […]

محمد قره داغلی-اجرایی‌شدن ۸ طرح فولادی پیشنهادی بود که در دولت دهم و در سال ۱۳۸۵ مطرح شد که به نام طرح ۸‌گانه فولادی در ۸ استان تقسیم شد اما با وجود وعده‌های دولت دهم به بهره‌برداری نرسید و کار ناتمام ماند. این طرح‌ها شامل فولاد سپیددشت (استان چهارمحال و بختیاری)، نی‌ریز (فارس)، میانه (آذربایجان‌شرقی)، شادگان (خوزستان)، بافت (کرمان)، قائنات (خراسان جنوبی) و سبزوار (خراسان رضوی) و بافق (یزد) که پس از مدتی طرح فولاد بافق یزد به بخش خصوصی واگذار شد، این در حال است که برخی‌‌ها از این پروژ‌ه‌ها به عنوان یک پروژه شکست‌خورده یاد می‌کنند و برخی دیگر هم این پروژه را هنوز ناتمام می‌دانند و از افق روشن این طرح‌های فولادی دفاع می‌کنند. ناگفته نماند میراثی که به دولت یازدهم رسید روزی سوژه خبری جنجالی بود که صنعتگران و فعالان این عرصه از این دست خبر‌ها را دنبال می‌کردند و منتظر سرانجام این طرح‌ها بودند. ولی با این حال بسیاری از این طرح‌ها در دولت یازدهم فعال و وضعیت پیشرفت این طرح‌ها روند مثبتی در پیش گرفته است. این طرح‌ها هر یک دارای ظرفیت ۸۰۰هزار تنی هستند که با این حساب مجموع ظرفیت آن‌ها به ۴٫۶ میلیون تن می‌رسد.. همچنین با بهره‌برداری از این طرح‌ها ۷ هزار شغل مستقیم و ۳۵ هزار شغل غیرمستقیم ایجاد می‌شود که این اتفاق مهمی در بخش اشتغال کشور است.

۷طرح فولادی روی هوا مانده بود که سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در اطلاعیه‌ای اعلام کرد قصد دارد ۷ طرح فولادی را به مزایده گذاشته و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران را مأمور کرد تا این نهاد بخش خصوصی برای این سازمان دولتی مشتری جمع کند. در صورتی که هر یک از این طرح‌ها کم‌تر از ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و کلنگی که زده شد در مناطقی از کشور به زمین خورد که براساس ادعای مرکز پژوهش‌های مجلس، طرح‌ها در این مناطق به هیچ‌وجه توجیه اقتصادی نداشته و آن‌گونه که این مرکز گزارش داد، نرخ بازگشت سرمایه این طرح‌ها صفر بوده است. از طرفی پیشنهادهای تشویقی دولت پر زرق و برق بود اما بخش خصوصی این ریسک خرید و سرمایه‌گذاری را نپذیرفت و دست به جیب نشد.

بنابر اظهارات بسیاری از کارشناسان، این طرح‌ها در مکان‌های کم‌آب احداث شده درحالی که تولید فولادی به آب زیادی نیاز دارد و بهتر است در مناطقی که نزدیک به دریا هستند احداث شود. برخی نیز معتقدند این طرح‌ها در دولت قبلی تنها با اهداف انتخاباتی شکل گرفت و از آغاز اقدامی اشتباه و غیراصولی بوده است. در همین حال مهدی کرباسیان، رییس هیأت عامل ایمیدرو نیز در این‌باره گفته است ۷ طرح فولاد استانی که در گذشته با نقاط ضعف در اجرا و توجیه اقتصادی روبه‌رو بودند، اکنون با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده به وسیله ایمیدرو و واگذاری و گشایش اعتبار تا حد زیادی سر و سامان گرفته‌اند. به گفته کرباسیان با راه‌اندازی طرح‌های ۷گانه حدود ۷ میلیون تن به ظرفیت تولید فولاد کشور افزوده خواهد شد و دولت در نظر دارد با مشارکت و حضور بخش خصوصی داخلی و خارجی ظرفیت تولید فولاد کشور را به ۵۵ میلیون تن برساند و اتمام ۷طرح بزرگ فولادی کشور می‌تواند صنعت فولاد را در رسیدن به این هدف یاری کند.

روند پیشرفت ۷ طرح فولادی

براساس طرح جامع فولاد و برای رسیدن به اهداف این طرح، بهره‌برداری از ۷ طرح فولادی و تلاش برای برطرف کردن موانعی که در مسیر اجرای این طرح قرار گرفته از تمهیدات سازمان توسعه صنایع و معادن (ایمیدرو) است که در همین رابطه کاهش هزینه‌های احداث این طرح‌ها ازجمله اقداماتی است که انجام شده است. رییس هیأت عامل ایمیدرو در حاشیه نشست خبری که به مناسبت معرفی دستاوردهای ایمیدرو در دهه فجر برگزار شد، در پاسخ به پرسشی درباره روند اجرای ۷طرح فولادی گفت: تأمین زیرساخت‌ها یکی از مشکلاتی است که در مسیر اجرایی‌شدن ۷طرح فولادی وجود داشته است؛ با تمهیداتی که اندیشیده شده توانستیم قیمت‌ها را منطقی و متعادل کنیم و هزینه‌های احداث طرح‌های فولادی را کاهش دهیم، همچنین سهم فاینانس چین از ۶۰ به ۴۰ را به ۵۰-۵۰ رساندیم.

مهدی کرباسیان افزود: ۷ طرح فولادی که در سال ۱۳۸۵ کلید خورد، پیش‌بینی شده بود در ۳ سال تکمیل شود که به‌دلیل مشکلات مالی مدت‌‌ها متوقف ماند اما با تلاش سازمان توسعه و نوسازی معدن و صنایع معدنی (ایمیدرو) در دولت یازدهم این طرح‌ها فعال شد. وی گفت: چندین طرح فعال شده اما در طرح فولادی بافت و قائنات بین شرکا اختلاف به وجود آمد که درحال برطرف کردن این اختلاف‌‌ها هستیم تا این طرح نیز به خوبی پیش رود. کرباسیان اظهار کرد: در این بین نخستین واحد آهن اسفنجی که مربوط به فولاد سپیددشت (استان چهارمحال و بختیاری) است، اسفند مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و در بین این ۷ طرح نخستین طرحی است که پیشرفت خوبی داشته و به بهره‌برداری می‌رسد. وی افزود: فولاد سپیددشت با مشارکت سازمان ایمیدرو و فولاد مبارکه اصفهان اجرا شده است.

آنطور که کرباسیان می‌گوید پیش‌بینی شده واحد احیای فولاد شادگان (خوزستان)، نی‌ریز (فارس) و میانه (آذربایجان‌شرقی) به عنوان دیگر طرح‌های فولادی راه‌اندازی شوند. رییس هیأت عامل ایمیدرو خاطرنشان کرد: براساس طرح جامع فولاد دستیابی به ۵۵ میلیون تن ظرفیت فولاد پیش‌بینی شده که باید ۱۴ میلیون تن آن صادر شود و دستیابی به رقم پیش‌بینی‌ شده در ۹ سال آینده امکان‌پذیر است، اما به دلیل شرایط رکودی بازار و افت قیمت امکان تولید ۱۹ میلیون تن فولاد در سال جاری وجود ندارد. وی گفت: صادرات با ارزش افزوده بالاتر به عنوان یک موضوع مهم در این بخش مطرح است و علاوه بر این در سال جاری برای نخستین بار رکورد تاریخی صادرات ۳ میلیون تن تولیدات فولادی به ثبت می‌رسد.

انتخاب مشارکت‌کنندگان از طریق برگزاری فراخوان

مشکلات و موانعی که در مسیر ۷ طرح فولادی قرار گرفته بود درحال برطرف شدن است و با اجرای برجام به‌طور قطع میزان پیشروی ۷ طرح فولادی نیز نسبت به گذشته روند سریعتری را در پیش می‌گیرد و براساس پیش‌بینی‌‌ها بسیاری از این طرح‌ها در سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. در این رابطه عضو هیأت‌مدیره شرکت ملی فولاد اظهار کرد: برای هر کدام از ۷ طرح فولادی بعد از برگزاری فراخوان در روزنامه‌های کثیرالانتشار، مشارکت‌کنندگان انتخاب شدند؛ مشارکت‌کنندگان مبالغ خوبی به عنوان آورده داشتند که درصد سهام این مشارکت‌کنندگان متفاوت است به‌طوری که ۵۰ درصد سهام در اختیار آن‌ها است. محمدرضا سجادیان ادامه داد: کارخانه‌های فولاد شامل دو بخش احیا و فولادسازی هستند، شرکت ملی فولاد ایران و ایمیدرو این فعالیت را به خوبی پیش برده و درصدی به‌عنوان آورده از این بخش‌ها و درصدی از سهام نیز از سایر مشارکت‌کنندگان است.

سجادیان افزود: طرح‌های فولادی در بخش احیا به خوبی پیش می‌رود و امید است در ابتدای سال آینده به بهره‌برداری برسند. در بخش فولاد نیز با اجرایی‌شدن برجام و تعاملاتی که با کشورهای خارجی شده پیش‌بینی می‌شود در سال آینده به بهره‌برداری برسد. عضو هیأت‌مدیره شرکت ملی فولاد ادامه داد: در اجرای این طرح‌ها مشکلاتی وجود داشته که بخشی از این مشکلات به کمبود نقدینگی مربوط بود که با آورده‌های مشارکت‌کنندگان برطرف شد؛ همچنین با تأمین زیرساخت‌ها و با مشارکت‌هایی که دولت، وزارت صنعت، معدن و تجارت و ایمیدرو دارند بسیاری از این موانع برطرف خواهد شد. وی گفت: اجرایی‌شدن ۷ طرح فولادی در دولت یازدهم روند مناسبی را در پیش گرفته و بسیاری از واحدهای احیای این کارخانه‌ها به بهره‌برداری می‌رسند. با بهره‌برداری این طرح‌ها میزان تولید فولاد نیز افزایش پیدا خواهد کرد و به تحقق هدف تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد دست می‌یابیم.

امید به آینده

 

۷ طرح فولادی در شرایط کنونی روند رو به رشدی را در پیش گرفته و پیش‌بینی‌‌ها حاکی از این است که در سال آینده بسیاری از این طرح‌ها به بهره‌برداری برسد. اجرایی‌شدن برجام و برداشته شدن تحریم‌ها در تأمین تجهیزات این طرح‌ها نیز نقش به‌سزایی در تسریع روند پیشروی این پروژه‌ها دارد و با اجرایی‌شدن این طرح‌ها، تحقق اهداف افق ۱۴۰۴ یعنی تولید ۵۵میلیون تنی و صادرات ۱۴ میلیون تنی فولاد دور از ذهن نخواهد بود.