مقابله با خشکسالی به روش‌های باستانی شواهد علمی نشان می‌دهد که تمدن‌های باستانی قادر بودند در مناطقی که امروزه بایر هستند، کشاورزی کرده و محصولات خود را عمل آورند، به باور کارشناسان، استفاده از این روش‌های ماهرانه می‌تواند بشر را در مبارزه با تغییرات آب و هوایی یاری کند. به گزارش سیناپرس، پژوهش‌های دو محقق […]
مقابله با خشکسالی به روش‌های باستانی
شواهد علمی نشان می‌دهد که تمدن‌های باستانی قادر بودند در مناطقی که امروزه بایر هستند، کشاورزی کرده و محصولات خود را عمل آورند، به باور کارشناسان، استفاده از این روش‌های ماهرانه می‌تواند بشر را در مبارزه با تغییرات آب و هوایی یاری کند.
به گزارش سیناپرس، پژوهش‌های دو محقق به نام اوا کپت‌جین در مؤسسه سلطنتی تحقیقات علوم طبیعی بلژیک و کرستین براون، پژوهشگر دوره پسادکتری در رشته مطالعات اقلیمی باستانی در دانشگاه ایالتی آریزونای آمریکا نشان‌دهنده شواهدی از امکان استفاده از تکنیک‌های باستانی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی است.
باید در نظر داشت که برای احیای دوباره روش‌های تحصیل منابع آب در دوران باستان باید مطالعات دقیقی از منظر باستان‌شناسی، زمین‌شناسی و مطالعه شرایط ساختار زمین انجام داده و آن را با شرایط امروزی تطبیق داد. در این میان استفاده از ظرفیت‌های مردم بومی و محلی می‌تواند بسیار مؤثر بوده و انطباق این روش‌ها را در دوران امروزی ساده‌تر کند.
در این مطالعات مشخص شد که چگونه جوامع انسانی در زمان‌های گذشته خود را با شرایط مختلف آب و هوایی تطبیق داده و در این مسیر چه تکنیک‌هایی با موفقیت همراه شده و چه روش‌هایی با شکست همراه شده بود. بر این اساس، تکنیک‌های مدیریت منابع آب توسط انسان‌های دوران باستان عمدتاً بر سطوح بومی استوار بوده و برخلاف بسیاری از پروژه‌های امروزی مدیریت منابع آب که مشتمل بر سدهای بزرگ و تغییر مسیر رود‌ها می‌شود، این روش‌های محلی به مراتب ارزان‌تر و با ثبات‌تر بوده و نیازمند مراقبت از منابع آب مناطق دوردست نیست.
براساس گزارشی که به تازگی در environmentalresearchweb منتشر شد، باید در نظر داشت که بسیاری از جنبه‌های زندگی انسان در مطالعات و شواهد باستان‌شناسی، تأثیر مستقیمی نداشته و برای نمونه مواردی مانند باورهای مذهبی، نظام‌مندی اجتماعی و… را نمی‌توان به‌طور دقیق از شواهد فیزیکی باقی مانده استنباط کرد، اما مواردی از قبیل کشاورزی و روش‌های آبیاری دارای قابلیت مطالعه بوده و می‌تواند امروزه نیز به طرز موفقیت‌آمیزی مورد استفاده قرار گیرند. در این میان فهم درست فرهنگ اجتماعی جوامع باستانی برای شناخت این روش‌ها، تأثیر به سزایی دارد.
در این مطالعات، کپت‌جین به بررسی شهرهای باستانی منطقه تاباسکو در کشور مکزیک پرداخته است که دولت محلی در تلاش برای احیای روش‌های سنتی و باستانی برای مدیریت منابع آب است. در این منطقه مرداب‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌های باستانی و روش‌های کهن مدیریت منابع آب این مناطق مورد بررسی و توجه قرار گرفت. این روش‌ها برای مدت زمانی طولانی توسط اقوام باستانی مایا و آزتک‌ها برای کشاورزی استفاده شده بود و نتایج مناسبی در پی داشت. در این سیستم از الگوی موسوم به Chinampas برای آبیاری مزارع استفاده می‌شد که در آن، واحدهای کوچک مستطیل شکل در کنار منابع آب تحت زراعت قرار گرفته و آبیاری می‌شدند.
گفتنی است نخستین تلاش برای ایجاد دوباره این روش‌های سنتی، بدون در نظر گرفتن مطالعات باستان‌شناسی و به کمک بولدوزر انجام شد که موفقیت‌آمیز نبوده و در آن ملاحظات کشاورزی سنتی لحاظ نشده بود.
این تلاش منجر به برداشت ناپایدار و عدم انطباق بین محصولات تولید شده و خواسته‌های بازار شده و در دور بعدی مطالعات، مردم محلی توانستند این روش را با استفاده از الگوهای سنتی احیا کرده و نتیجه مورد نظر خود را بگیرند.
مثال دوم برای استفاده موفقیت‌آمیز از الگوهای باستانی مدیریت منابع آب برای مقابله با تغییرات اقلیمی، در منطقه Cochas پرو مشاهده می‌شود که در آن از عوارض طبیعی فرورفته در سطح زمین توسط اینکا‌ها استفاده شده و آب‌های ناشی از نزولات جوی در آن جمع‌آوری شده و مورد استفاده قرار می‌گرفت. در این مطالعات با همکاری مردم محلی، این روش مجدداً احیا شده و نتایج قابل توجهی از آن به دست آمد.
گفتنی است در شهریورماه سال‌جاری نیز شاهد انتشار خبری در وب‌سایت nature بودیم که براساس آن این موضوع در خاورمیانه نیز مورد مطالعه قرار گرفته و تیمی از مهندسان و باستان‌شناسان اردنی با احیا و بازسازی مدل‌های مبتنی بر مدیریت و ذخیره‌سازی آب در دوران باستان موفق شدند تا بخشی از آب مورد نیاز یکی از شهرهای این کشور را تأمین کنند. در این پروژه از کانال‌ها و مخازن باستانی استفاده شد. باید توجه داشت که خشکسالی در خاورمیانه به عنوان تهدیدی جدی برای مردم این منطقه به شمار رفته و پیش‌بینی می‌شود مردم این سرزمین در آینده‌ای نزدیک با بحران آب روبهرو خواهند شد.
متأسفانه پژوهشگران در مطالعات خود دریافته‌اند که این شرایط بحرانی در منطقه خاورمیانه بر اثر گرمایش زمین وخیم‌تر شده و تغییرات آب و هوایی سبب تقلیل رفتن هر چه بیش‌تر منابع آبی در منطقه می‌شود که تنها راه‌حل پیش رو، استفاده از فناوری‌های جدید و توسعه پژوهش‌های مربوط به مدیریت بحران آب و بازیافت آن است.
ثمر تلوزی، پژوهشگر و متخصص دانشگاه اردن با کمک شهردار شهر‌ام‌الجمال در کشور اردن موفق به بازسازی و احیای سیستم جمع‌آوری و توزیع آب باستانی شده است که توسط ساکنان این سرزمین در سال ۹۰ پس از میلاد ساخته شده بود. در این سیستم باستانی آب‌های ناشی از نزولات جوی در زمستان و آب‌های جاری شده از کوهستان‌های سوریه در ۱۰ کیلومتری شمال شهر، از طریق کانال‌هایی ساخته شده از سنگ بازالت به مخازن سنگی منتقل شده و در تابستان مصرف می‌شوند. مردم این منطقه به مدت ۸۰۰ سال از این سیستم در دوران روم باستان، بیزانس و قرون اسلامی استفاده کرده و به آب دسترسی داشته‌اند. این روند تا سال ۹۰۰ پس از میلاد که شهر متروکه شده و سکنه آن به مناطق دیگری کوچ کردند، ادامه‌داشت. امروزه کسانی که در اطراف خرابه‌های باستانی این تأسیسات زندگی می‌کنند تقریباً به‌طور کامل به چاه‌های عمیقی که پس از سال ۱۹۹۰ حفاری شده وابسته بوده و اعتقاد دارند آب چشمه‌ها شور بوده و بوی بدی دارد.
این پروژه موفقیت‌آمیز در سال‌جاری به سرپرستی برت‌دی‌وریس، باستان‌شناس آمریکایی ادامه یافته و پیش‌بینی می‌شود دست‌کم ۱۰ درصد از آب مورد نیاز مردم شهر از طریق این سیستم تأمین شود. وی در این رابطه اعلام‌کرد: «طبیعی است اگر مردم به استفاده از آب‌های سطحی اقدام نکنند، کشاورزی از بین رفته و با خشکی بیش‌تری رو به رو می‌شویم.»
در این میان باید در نظر داشت که برای احیای دوباره روش‌های تحصیل منابع آب در دوران باستان باید مطالعات دقیقی از منظر باستان‌شناسی، زمین‌شناسی و مطالعه شرایط ساختار زمین انجام داده و آن را با شرایط امروزی تطبیق داد. در این میان استفاده از ظرفیت‌های مردم بومی و محلی می‌تواند بسیار مؤثر بوده و انطباق این روش‌ها را در دوران امروزی ساده‌تر کند.
در پایان لازم به توضیح است که در شرایطی که کشور ما نیز با بحران آب روبهرو است، می‌توان با تکیه بر ساختارهایی همچون قنات‌ها و آب انبار‌ها، بخشی از آب را به ویژه در حوزه انتقال آب به مناطق کویری بدون خطر تبخیر، انجام داده و از منابع آب به طرز بهتری استفاده کرد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.