زمان‌های مندرج در پیش‌نویس شرایط عمومی جدید و قدیم ۴۳۱۱ تدوین: علیرضا میلانی‌زاده در ابتدا ضمن تشکر و قدردانی از دست‌اندرکاران تدوین پیش‌نویس شرایط عمومی جدید و سازمان برنامه و بودجه به عنوان متولی این امر همانگونه که قبلاً بار‌‌ها گفته شده غلط‌گیری غلط، یک غلط است، با این حال در ادامه به تشریح […]
زمان‌های مندرج در پیش‌نویس شرایط عمومی جدید و قدیم ۴۳۱۱
تدوین: علیرضا میلانی‌زاده
در ابتدا ضمن تشکر و قدردانی از دست‌اندرکاران تدوین پیش‌نویس شرایط عمومی جدید و سازمان برنامه و بودجه به عنوان متولی این امر همانگونه که قبلاً بار‌‌ها گفته شده غلط‌گیری غلط، یک غلط است، با این حال در ادامه به تشریح آنچه پیش از این گذشته است و آنچه به عنوان زمان در پروژه‌های عمرانی پراهمیت است و جایگاه آن در شرایط عمومی پیمان می‌پردازیم.
شرایط عمومی یک غلط مصطلح بوده که از سال ۱۳۷۸ تاکنون یک قرارداد با ۷ ماده شرایط عمومی پیمان به اتمام نرسیده و هر یک از مفاد آن دچار نوسانات فراوان بوده که به معضلی خانمان‌سوز برای پروژه‌های عمرانی بدل گردیده است.
با این حال شرایط عمومی جدید در حالت پیش‌نویس دارای نقاط قوت و ضعف می‌باشد که از منظر زمان به گوشه‌ای از آن اشاره خواهد شد.
با توجه به این‌که شماره‌گذاری شرایط عمومی براساس شماره‌گذاری فیدیک می‌باشد بهتر است که در موافقتنامه هم حروف ابجد و هوز حذف گردد و به جای آن شماره‌گذاری براساس اعداد فارسی صورت گیرد.
به‌طور مثال: (شایسته است ج در ماده ۴ به شکل زیر نوشته شود همچنین روز/ماه/سال جایگزین شود)
۴-۳- تاریخ شروع کار، تاریخ نخستین صورت مجلس تحویل کارگاه است که پس از مبادله پیمان، تنظیم می‌شود.
پیمانکار متعهد است از تاریخ تعیین شده برای شروع کار، در مدت ……. روز/ماه/سال نسبت به تجهیز کارگاه به منظور شروع عملیات موضوع پیمان، اقدام نماید.
ماده۴ شرایط عمومی پیمان: تاریخ تنفیذ، مدت، تاریخ شروع کار
۴-۲- مدت پیمان ……….. ماه است. این مدت، تابع تغییرات موضوع ماده ۳۰ شرایط عمومی پیمان است.
پیمانکار متعهد است از تاریخ تعیین شده برای شروع کار، در مدت ……. ماه نسبت به تجهیز کارگاه به منظور شروع عملیات موضوع پیمان، اقدام نماید.
نتیجه‌گیری: در موارد فوق لازم است مدت (زمان) به‌صورت روز/ماه/سال باشد، زیرا ممکن است مدت یک پیمان کم‌تر از یک ماه باشد یا به روز محاسبه شده باشد و یا برای پروژه‌ای که مدت آن ۳ ماه شمسی باشد، مدت تجهیز کارگاه بیش‌تر از ۱۵ روز نخواهد بود.
به‌طور مثال:
ب) مدت پیمان ……….. روز/ماه/سال است. این مدت، تابع تغییرات موضوع ماده ۳۰ شرایط عمومی پیمان است.
ماده ۲۸ شرایط عمومی پیمان: تحویل کارگاه
۲۸-۲- کارگاه باید، با وسعت و شرایطی که برای تجهیز و شروع کار طبق نقشه استقرار لازم و مناسب است، طی صورت‌جلسه‌ای، حداکثر تا دو هفته پس از تاریخ ابلاغ پیمان و با اعلام قبلی در اختیار پیمانکار قرار گیرد.
۲۸-۳- در صورت آماده بودن محل کارگاه یا هر بخش از محل اجرای کار برای تحویل، چنانچه پیمانکار علی‌رغم اعلام قبلی کارفرما، در تحویل گرفتن آن بیش از ۳ هفته تأخیر کند، کارفرما می‌تواند پیمان را فسخ کند. در صورت تحویل کارگاه پس از مدت فوق به پیمانکار، فسخ پیمان در این رابطه منتفی است، لیکن جریمه تأخیر در تحویل‌گیری طبق بند (۵۰-۵) محاسبه و به حساب بدهکاری پیمانکار منظور می‌شود.
شکل صحیح و درست باید به‌صورت بندهای (۲۸-۴ و ۲۸-۵) باشد:
۲۸-۴- در صورتی که کارفرما نتواند کارگاه یا هر بخش از محل اجرای کار را طبق بندهای (۲۸-۱) و (۲۸-۲) تحویل دهد، پیمانکار محق به دریافت خسارت تأخیر طبق بند (۵۰-۵)، پس از دو هفته از تاریخ ابلاغ پیمان تا ۲۵ درصد مدت اولیه پیمان یا ۳ ماه (هر کدام کم‌تر است) می‌باشد.
۲۸-۵- در صورتی که تأخیر کارفرما در تحویل کارگاه یا هر بخش از محل اجرای کار، بیش از ۲۵ درصد مدت اولیه پیمان یا ۳ ماه (هر کدام کم‌تر است) شود، بندهای (۲۸-۵-۱) تا (۲۸-۵-۴) حسب مورد، ملاک عمل است.
نتیجه‌گیری: در خصوص زمان در بعضی از مفاد از هفته، برخی ماه و بعضی دیگر روز استفاده شده که بهتر است جهت هماهنگی بین آنها به‌صورت هفتگی باشد، همچنین شرایط عمومی مدت پروژه را در مفاد خود ندیده است.
در ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان: تغییر مقادیر کار، کارهای جدید، تعدیل
۲۵درصد افزایش و ۲۵درصد کاهش نشان دهنده عدم برآورد صحیح و عدم شناخت کار می‌باشد زیرا ۵۰درصد ترلانس عملاً برای پیمانکار و کارفرما ریسک‌های فراوانی را به همراه دارد.
به‌جای ۲۵درصد کاهش یا افزایش بهتر است آنرا بین ۵ تا ۱۰درصد در نظر گرفت تا از طرفی دقت در محاسبات برآورد اولیه بالاتر برود و به واقعیت کاملاً نزدیک شود تا نوسانات پروژه و تأمین اعتبار و زمان‌بندی پروژه و … تحت تأثیر قرار نگرفته و در جهت حفظ منافع ملی این مرز و بوم باشد.
نتیجه‌گیری: با توجه به آنچه گفته شد زمان پروژه دچار آسیب‌های فراوان می‌گردد.
ماده ۳۷ شرایط عمومی پیمان: صورت‌وضعیت موقت
۳۷-۲- پیمانکار باید تا روز هفتم هر ماه، مطابق ماده۲۲، صورت‌وضعیت ماه قبل را به همراه اسناد تأییدکننده اجرا نظیر صورت جلسات، صورت‌مجلس‌ها، دستور کارها، اوراق متره و نقشه‌های کار انجام شده، به مهندس مشاور تسلیم کند. صورت‌وضعیت یاد شده باید به لحاظ انطباق با اسناد و مدارک پیمان، ظرف یک هفته توسط مهندس مشاور رسیدگی شود و پس از هر نوع اصلاح احتمالی مستند و مستدل، به‌کارفرما تسلیم گردد و همزمان نسخه‌ای از آن را برای پیمانکار ارسال دارد.
کارفرما باید صورت‌وضعیت تسلیمی از سوی مهندس مشاور را ظرف مدت دو هفته به لحاظ انطباق با اسناد و مدارک پیمان رسیدگی نماید و نسخه‌ای از صورت‌وضعیت مورد تأیید را به مهندس مشاور و پیمانکار ارسال دارد و مبلغ صورت‌وضعیت مورد تأیید را پس از کسر وجوهی که بابت صورت‌وضعیت‌های قبلی پرداخت شده و همچنین اعمال کسور قانونی و قراردادی، حداکثر ظرف ۳ هفته از تاریخ تسلیم صورت‌وضعیت از سوی پیمانکار، به وی پرداخت کند.
۳۷-۷- هر گاه صورت‌وضعیت ارسالی از طرف مهندس مشاور مورد تأیید کارفرما قرار نگیرد، کارفرما باید حداکثر یک هفته پس از دریافت صورت‌وضعیت از مهندس مشاور، علت امر را به‌صورت مستند و مستدل در انطباق با اسناد و مدارک پیمان به مهندس مشاور و پیمانکار اعلام دارد و توضیح لازم را از مهندس مشاور خواستار شود. در هر حال کارفرما ظرف مدت ۳ هفته از تاریخ ارسال صورت‌وضعیت از طرف پیمانکار، ۷۰ درصد تفاوت مبلغ صورت‌وضعیت مورد تأیید مشاور پس از کسر مبلغ آخرین صورت‌وضعیت موقت تأیید شده قبلی و همچنین اعمال کسور قانونی و قراردادی به عنوان علی‌الحساب در وجه پیمانکار پرداخت کند.
پاسخ مشاور به ایرادهای کارفرما همراه با اعمال اصلاحات لازم احتمالی، حداکثر یک هفته پس از تاریخ نامه کارفرما، مجدداً برای وی ارسال می‌شود و تفاوت مبلغ، حسب نظر کارفرما تعیین و ملاک عمل قرار می‌گیرد. مهلت پرداخت باقی مانده مبلغ صورت‌وضعیت حداکثر ۵ هفته پس از تاریخ ارسال صورت‌وضعیت توسط پیمانکار است.
نتیجه‌گیری: مدت رسیدگی، زمان تهیه صورت‌وضعیت‌ها باید در تناسبی با مدت پیمان باشد، در صورتی که قراردادهایی به‌صورت فورس ماژور منعقد شوند و مدت آن ۶ ماه یا کم‌تر باشد، اما در پیش‌نویس حاضر مدت رسیدگی صورت‌وضعیت موقت تناسبی با زمان پروژه نداشته نقدینگی پروژه را کاهش و پروژه را به سوی آسیب می‌کشد.
ماده ۴۰ شرایط عمومی پیمان: صورت‌وضعیت قطعی
۴۰-۱- پیمانکار باید حداکثر تا یک ماه پس از تاریخ تحویل موقت، صورت‌وضعیت قطعی کارهای انجام شده را براساس اسناد و مدارک پیمان، بدون منظور نمودن مصالح و تجهیزات پای کار تهیه کند و همراه با تمامی صورت جلسات، دستور کارها و مدارک حاوی اندازه‌گیری‌ها، مقادیر و مشخصات و نسخه کاملی از نقشه‌های چون ساخت که مطابق بند (۲۲-۱-۶) تهیه شده است، برای رسیدگی به مهندس مشاور ارایه نماید. مهندس مشاور صورت‌وضعیت دریافتی و ضمایم آن را رسیدگی و حداکثر تا دو ماه از تاریخ دریافت، برای تصویب کارفرما ارسال می‌کند.
کارفرما صورت‌وضعیت یاد شده را حداکثر تا دو ماه از تاریخ وصول، رسیدگی و نظر نهایی خود را به پیمانکار اعلام می‌کند تا پیمانکار حداکثر طی مهلت یک ماه نسبت به آن اعلام نظر نماید.
نتیجه‌گیری: در قراردادهای فورس‌ماژور که مدت آن ۶ ماه و کم‌تر است، مدت رسیدگی صورت‌وضعیت قطعی تناسبی با زمان پروژه نداشته، رسیدگی صورت‌وضعیت قطعی ۵ ماهه نقدینگی پیمانکار (توان مالی) را کاهش و پروژه‌های آتی وی را به آسیب می‌رساند.
ماده ۴۹ شرایط عمومی پیمان: توقف، تعلیق
۴۹-۲-۱- کارفرما می‌تواند، تمام یا بخشی از کار را برای یک بار و حداکثر برای مدت ۳ ماه به تعلیق درآورد. در این صورت باید مراتب را با تعیین تاریخ شروع تعلیق، به پیمانکار ابلاغ کند. در مدت تعلیق، پیمانکار مکلف است که تمام کارهای انجام شده، مصالح و تجهیزات پای کار، تأسیسات و ساختمان‌های موقت و ماشین‌آلات اجرای کار را براساس اسناد و مدارک پیمان و با ایجاد وضعیت ایمن و مطلوب، حفاظت کند.
۴۹-۲-۵- در صورتی که به تشخیص کارفرما، تعلیق بیش از یک نوبت ضروری باشد، کارفرما می‌تواند با موافقت پیمانکار، تعلیق را برای یک بار دیگر و حداکثر ۳ ماه، با شرایط این ماده، به پیمانکار ابلاغ کند. در صورت عدم موافقت پیمانکار با تعلیق برای بار دوم، پیمانکار باید ظرف یک هفته عدم موافقت خود را اعلام دارد. چنانچه مبلغ بخش مورد تعلیق بیش از ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان باشد، پیمان با اعلام مخالفت پیمانکار با تعلیق نوبت دوم طبق بند (۴۸-۲) خاتمه می‌یابد و در صورتی که بخش‌های تعلیق یافته (با احتساب مبالغ ناشی از کاهش مقادیر کار) کم‌تر از ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان باشد پیمانکار می‌تواند این بخش از کار را حذف کند و اجرای کارهای موضوع پیمان در سایر بخش‌های ادامه می‌یابد. عدم اعلام مخالفت پیمانکار، به معنی موافقت با تعلیق نوبت دوم است.
۴۹-۲-۶- چنانچه تعلیق برای نوبت دوم تحقق یابد پس از پایان مدت این تعلیق، در صورتی که شروع مجدد کار ابلاغ نشود و مبلغ بخش‌های تعلیق یافته بیش از ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان باشد، پیمان با اعلام پیمانکار طبق بند ۴۸-۲ خاتمه می‌یابد و در صورتی که بخش‌های تعلیق یافته (با احتساب مبالغ ناشی از کاهش مقادیر کار) کم‌تر از ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان باشد، پیمانکار می‌تواند این بخش از کار را حذف کند و اجرای کارهای موضوع پیمان در سایر بخش‌های ادامه می‌یابد.
نتیجه‌گیری: ۶ ماه تعلیق برای پروژه ۶ ماهه نداشتن دیدگاه کارفرما نسبت به پروژه که آنرا تعلیق داده و انتفاء پروژه کاهش یافته و اجازه می‌دهیم یک پروژه (۳، ۶ یا ۹ ماهه) به ۹، ۱۲و یا ۱۵ ماه اجرا شود (انحراف از معیار زمان اجرا چند درصد است).
ماده ۵۱ شرایط عمومی پیمان: صورت‌حساب نهایی
۵۱-۱- صورت‌حساب نهایی که لازم است ظرف مدت ۳ ماه از تاریخ تصویب صورت‌وضعیت قطعی، توسط پیمانکار تهیه و به‌کارفرما تسلیم شود، عبارت است از مبلغ صورت‌وضعیت قطعی که طبق ماده ۴۰ تهیه و تصویب می‌شود و مبالغی که براساس اسناد و مدارک پیمان به مبلغ بالا اضافه یا از آن کسر می‌شود و یا هر نوع وجهی که دو طرف محق به پرداخت یا دریافت آن باشند. در صورت عدم تسلیم صورت‌حساب نهایی توسط پیمانکار در مهلت مقرر، کارفرما نسبت به تهیه آن اقدام می‌کند.
۵۱-۲- صورت‌حساب نهایی تهیه شده توسط پیمانکار، در صورتی که مورد قبول کارفرما باشد، توسط کارفرما و پیمانکار امضا می‌شود. اگر صورت‌حساب مورد تأیید کارفرما نباشد آن را ظرف مدت یک ماه اصلاح می‌کند و با مدارک و مستندات لازم برای پیمانکار ارسال می‌دارد، چنانچه پیمانکار به صورت‌حساب نهایی اصلاح شده توسط کارفرما معترض باشد و آن را امضا نکند، باید ظرف یک ماه، نظر خود را با مدارک کافی به‌کارفرما اعلام دارد، در این صورت کارفرما مجدداً به موضوع رسیدگی و ظرف یک ماه صورت‌حساب نهایی مورد تأیید خود را به پیمانکار اعلام می‌دارد و براساس نظر کارفرما عمل می‌شود. پیمانکار می‌تواند اعتراض خود را از طریق ماده ۵۳ پی‌گیری نماید.
۵۱-۴- در صورتی که به علت تأخیر در رسیدگی آخرین صورت‌وضعیت موقت یا صورت‌وضعیت قطعی یا صورت‌حساب نهایی، هزینه‌های اضافی بابت تمدید ضمانت‌نامه‌های پیمانکار ایجاد شود، کارفرما باید این هزینه‌ها را که توسط پیمانکار تأمین شده است، به او پرداخت کند. اگر مدت تأخیر در آزاد کردن هر یک از تضمین‌‌ها از ۳ ماه بیش‌تر شود، کارفرما باید تضمین مربوط را آزاد نماید.
۵۱-۵- هرگاه براساس صورت‌وضعیت قطعی، مشخص شود که طبق آخرین صورت‌وضعیت موقت، پیمانکار بدهکار نبوده یا بدهی او کم‌تر از نصف مبلغ سپرده یا تضمین حسن انجام کار بوده است، یا طبق صورت‌حساب نهایی نیز مشخص شود که در زمان تصویب صورت‌وضعیت قطعی پیمانکار بدهکار نبوده است، کارفرما باید حداکثر ظرف مدت یک هفته تضمین یاد شده را آزاد کند.
نتیجه‌گیری: اگر پیمانکار صورت‌حساب نهایی را تهیه نکرد چه می‌شود از نظر زمانی یک پروژه ۳ یا ۶ یا ۹ و ۱۲ ماهه زمان رسیدگی صورت‌وضعیت قطعی و صورت‌حساب نهایی آن بیش از ۶ ماه می‌باشد که این امر باعث رکود پروژه‌های عمرانی و کاهش گردش نقدینگی در جامعه می‌باشد.
ماده ۵۲ شرایط عمومی پیمان: تسویه‌حساب
۵۲-۱- هرگاه براساس صورت‌حساب نهایی موضوع ماده ۵۱، پیمانکار بستانکار شود، طلب او حداکثر در مدت یک ماه از تاریخ امضای صورت‌حساب نهایی پرداخت می‌شود و به غیر از نصف مبلغ سپرده یا تضمین حسن انجام کار، که تا تحویل قطعی باید نزد کارفرما باقی بماند، دیگر تضمین‌های پیمانکار، از هر نوع که باشد، توسط کارفرما ظرف مدت یک هفته آزاد می‌شود.
۵۲-۲- هرگاه براساس صورت‌حساب نهایی، پیمانکار بدهکار شود، مکلف است در مدت یک ماه از تاریخ امضای صورت‌حساب نهایی یا اعلام کارفرما، به شرح بالا، طلب کارفرما را بپردازد. در صورتی که پیمانکار از پرداخت استنکاف یا تأخیر نماید، کارفرما حق دارد، بدون انجام تشریفات قضایی، طلب خود را از محل سپرده‌ها و تضمین‌های پیمانکار وصول نماید و اگر مبالغ این تضمین‌‌ها تکافو ننماید، با رعایت قوانین جاری کشور از دیگر دارایی‌های او وصول کند.
۵۲-۳- هر پیمانکار در ملت مقرر در بالا، طلب کارفرما را پرداخت کند، به غیر از نصف مبلغ سپرده یا تضمین حسن انجام کار، که تا تحویل قطعی نزد کارفرما باقی می‌ماند، بقیه ضمانت‌نامه‌ها و سپرده‌های او، به هر عنوان که باشد، توسط کارفرما ظرف مدت یک هفته آزاد می‌شود.
نتیجه‌گیری: با توجه به ماده ۵۱ از نظر زمانی یک پروژه ۳ یا ۶ یا ۹ و ۱۲ ماهه زمان رسیدگی صورت‌وضعیت قطعی و صورت‌حساب نهایی و تسویه‌حساب نهایی آن بیش از ۷ ماه می‌باشد.
زمان های مندرج در پیش‌نویس شرایط عمومی جدید و قدیم ۴۳۱۱
شماره ماده
موضوع
ارکان پروژه
جدید
قدیم
ماده ۳۷
اصلاح صورت وضعیت مرجوعی از کارفرما
مشاور
۱ هفته
۵ روز
۴۷-الف
اعتراض به فسخ پیمان
پیمانکار
۲ هفته
۱۰ روز
۴۷-و
تعیین تکلیف مصالح و تجهیزات هنگام فسخ پیمان
۱هفته
۴۸-ج ۲
تعیین تکلیف مصالح و تجهیزات هنگام خاتمه پیمان
۳۷-الف
مهلت رسیدگی به صورت وضعیت های ماهانه
کارفرما و مشاور
۳۷-ج
مهلت رسیدگی به صورت حساب‌ها
۳۹-د
معرفی نماینده برای تحویل موقت با درخواست مشاور
۳۲-و
کارهای پس از تغییر مشاور
۳۹-الف
اعلام نواقص تحویل موقت به پیمانکار
۴۷-ب
مهلت معرفی نماینده برای صورت برداری هنگام فسخ
۴۷-ز
توافق بر سر برخی قیمت ها
۲۷
اعلام تغییر نشانی
کارفرما و پیمانکار
۱۵ روز
۲۸
اعلام حذف تعهدات به‌دلیل تاخیر در تحویل کارگاه
۳ هفته
۳۴
اعلام برای تمدید ضمانتنامه
۴۲
مهلت شروع به رفع نقص در دوره تضمین
۱ ماه
۴۶-الف
فسخ پیمان به جهت تعطیلی یا بی سرپرست گذاشتن کارگاه
۴، بیش از ۲هفته
۴۸
آماده کردن کارگاه برای خاتمه پیمان
۳۸
پرداخت های ارزی
۲۰ روز
حضور هیات تحویل در محل
کارفرما
۲۸-ب
مهلت تحویل کارگاه
۳۰ روز
۱۸-ب
ارایه روش اجرا و برنامه زمانی تفصیلی اجرای کار
۱ماه
۱۸- و قدیم
۱۷-۱۹جدید
معرفی رئیس کارگاه جدید
؟
مهلت تهیه آخرین صورت وضعیت موقت
۳۷
مهلت اعتراض به تهیه صورت وضعیت
۳۹
مهلت تهیه صورت وضعیت قطعی
۵۱
مهلت اعتراض به تهیه صورت حسابی نهایی
تبصره ۴۱
مهلت کارفرما برای پاسخ به درخواست تحویل قطعی
۵۲-ب
مهلت تسویه حساب مطابق صورت حساب نهایی
مهلت رسیدگی به صورت وضعیت قطعی
۲ ماه
مهلت نهایی کارفرما برای تحویل قطعی
تعدیل
۳ ماه
۴۹
حداکثر زمان اولیه تعلیق
کارفرما، پیمانکار و مشاور
حداکثر زمان نهایی تعلیق
۶ ماه
نتیجه‌گیری:
زمان در شرایط عمومی فوق جایگاهی نداشته و برنامه زمان‌بندی
پروژه‌ها همیشه با تأخیر (بدون تعجیل ؟؟؟؟) انجام خواهد شد.
با توجه به زمان بر بودن اینگونه قوانین و بخشنامه‌ها و اهمیت مادی و معنوی
بهتر است که به صورت پایلوت در یک استان یا شهر یا چند پروژه نمونه انجام گردد بعداً به صورت قانون یا بخشنامه صادر گردد که مشکلاتی
مانند قانون مناقصات و شرایط عمومی و … بوجود نیاید.
به امید موفقیت‌های روزافزون در تمام مراحل زندگی
به‌خصوص سازندگی این مرز و بوم
علیرضا میلانی زاده
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.