۱۸۸۰،فرار آب از دشت ارژن

فرار آب از دشت ارژن  با عمیق‌تر شدن فروچاله‌های دشت ارژن در استان فارس، پدیده «فرار آب» از دریاچه ارژن به یک معضل جدی تبدیل شده، مشکلی که باعث شده دریاچه در زمان خشکسالی پرآب نشود. به گزارش مهر، سال‌هاست فارس با خشکسالی در حال دست و پنجه نرم کردن است در این راه جنگی […]

فرار آب از دشت ارژن

 با عمیق‌تر شدن فروچاله‌های دشت ارژن در استان فارس، پدیده «فرار آب» از دریاچه ارژن به یک معضل جدی تبدیل شده، مشکلی که باعث شده دریاچه در زمان خشکسالی پرآب نشود.

به گزارش مهر، سال‌هاست فارس با خشکسالی در حال دست و پنجه نرم کردن است در این راه جنگی میان زیست‌بوم‌های استان و خشکسالی درگرفته که بازنده این میدان هم دریاچه‌های استان بودند که یکی پس از دیگری دست از آب کشیدند.

دریاچه پریشان، ارژن، کافتر و… یکی پس از دیگری خشک شدند تا در سایه بی‌تفاوتی مسؤولان ارشد استان، کارشناسان و دوستداران محیط زیست هم امیدی به احیای این تالاب‌‌ها نداشته باشند.

وقتی دریاچه ارژن خشک شد فروچاله‌هایی در بستر دریاچه نمایان شد که به گفته کارشناسان باعث می‌شود در این شرایط خشکسالی، آب را بلعیده و عملاً فرصتی برای احیا باقی نگذارند.

در این راستا مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مرکز شیراز) با اظهار نگرانی از افزایش عمق فروچاله‌های دریاچه ارژن گفت: طی چند سال گذشته به دلیل خشکسالی فرونشست در استان فارس افزایش نگران‌کننده‌ای داشته است.

طهمورث یوسفی افزود: در زمان ترسالی به دلیل این‌که رسوبات خشک است شکستگی ایجاد شده و عمق فروچاله‌ها افزایش می‌یابد که در دریاچه ارژن نیز به همین صورت است.

 وی با اشاره به این‌که دریاچه ارژن روی گسل واقع شده، اظهار داشت: این فروچاله‌ها در قسمت‌های شرقی، غربی، شمالی و جنوبی دریاچه تحت تأثیر گسل‌ها ایجاد شده است.

مدیرمرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مرکز شیراز) با بیان این‌که دیواره‌های گسلی آهکی هستند، بیان کرد: یکی از علایم وجود آیینه گسل فعال بودن آن است که دریاچه ارژن نیز از این امر مستثنی نیست و این فروچاله‌ها نشان‌دهنده این است که گسل در این منطقه فعال است.

وی تصریح کرد: زمانی‌که گسل‌‌ها فعال باشند پدیده «غار» در سازندهای آهکی تشدید می‌شود و در مسیر این گسل‌ها به وحود می‌آید.

غارهای آهکی موجود در تالاب ارژن باعث فرار آب یا به تعبیری زهکشی می‌شود یوسفی با اشاره به این‌که این غارهای آهکی موجود در ارژن باعث فرار آب یا به تعبیری زهکشی می‌شود، گفت: طی چند سال گذشته به دلیل برداشت بی‌رویه آب یک فروچاله یا حفره در این دریاچه ایجاد شده است.

مدیر مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور(مرکز شیراز) با اظهار نگرانی از تکامل و ایجاد این فروچاله بیان کرد: این فروچاله‌ها منجر به بلعیدن آب دریاچه شده است.

وی با اشاره به این‌که این دریاچه بر روی گسل فعال راستگرد قرار دارد، ادامه داد: یکی از دلایل اصلی این امر و خشک شدن دریاچه دخالت انسان بوده زیرا با حفر چاه و کشاورزی اطراف دریاچه از ورود آب به داخل آن جلوگیری کرده که در نهایت منجر به خشک شدن آن شده است.

وی بر این اعتقاد است که باید از فعالیت چاه‌های غیرمجاز که در بسیاری موارد تعداد آن‌ها از چاه‌های مجاز بیش‌تر است اقدام کرد، در غیراین صورت و با ادامه روند موجود، ضمن از دست دادن بخش‌های عظیمی از منابع آب برای همیشه، پدیده‌هایی نظیر فروچاله‌ها و فرونشست‌های ناحیه‌ای با ابعاد نامعلوم و با آسیبهای جبران ناپذیر باز هم به وقوع خواهد پیوست.

یک محقق دانشگاه شیراز نیز با اشاره به ایجاد فروچاله در ارژن گفت: این فروچاله‌ها در دشت ارژن از میلیون‌‌ها سال قبل وجود داشته و زمانی که دریاچه ارژن خشک می‌شود این فروچاله‌ها نمایان می‌شود اما در زمان پرآبی این فروچاله‌ها به دلیل عمق آب قابل رؤیت نیست.

عزت‌ا… رییسی با بیان این‌که دو طرف دشت ارژن آهک است، افزود: در دو طرف این دشت گسل واقع شده از این رو یک طرف آن چشمه قرار دارد و از طرف دیگر آب پایین می‌رود.

دبیر قطب زمین‌شناسی زیست‌محیطی استان فارس اظهار داشت: در زمان پر آبی در هر ثانیه ۴ مترمکعب آب از دریاچه ارژن وارد دیواره‌های آهکی اطراف آن می‌شود.

وی تصریح کرد: در زمان خشکسالی سطح آب دریاچه پایین می‌رود و مقدار آبی که وارد آهک می‌شود کم است، از این رو این فروچاله‌ها نمایان می‌شود.

 پدر هیدرولوژی آب‌های زیرزمینی در ایران در خصوص تحقیقات دانشگاه شیراز برای بررسی فرار آب از این دریاچه گفت: به درخواست محیط زیست فارس دانشگاه شیراز اقدام به انجام تحقیقی برای بررسی این موضوع کرد زیرا برخی بر این اعتقاد بودند که آب دریاچه به سمت پریشان می‌رود.

یکی از دلایل اصلی خشکی تالاب دخالت انسان بوده، زیرا با حفر چاه و کشاورزی اطراف دریاچه از ورود آب به داخل آن خودداری کرده که در نهایت منجر به خشک شدن آن شده است وی اظهار داشت: در این راستا مقادیری رنگ در چشمه پایین دست دریاچه ارژن ریخته و مشخص شد که این آب به هیچ عنوان وارد پریشان نشده و به سمت چشمه دم اسب در کوهمره سرخی می‌رود زیرا رنگ آب آن چشمه تغییر کرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز افزود: از میلیون‌ها سال قبل دو گسل در این منطقه وجود داشته که این گسل‌ها از چشمه ارژن یا از همین چاله‌ها عبور می‌کنند.

رییسی دخالت انسان در خشک شدن دریاچه را مؤثر دانست و گفت: یکی از دلایل اصلی دخالت انسان بوده، زیرا با حفر چاه و کشاورزی اطراف دریاچه از ورود آب به داخل آن خودداری کرده که در نهایت منجر به خشک شدن آن شده است.

 

این محقق یکی از راهکارهای احیای دریاچه را ایجاد یک بند دانست و تأکید کرد: پس از انجام آزمایش‌های متعدد به این نتیجه رسیدیم که محیط زیست نسبت به ایجاد بند برای جلوگیری از خروج آب اقدام کند تا از فرار آب جلوگیری شود.