گذار از تحریم با اقتصاد دیجیتال ممکن است؟!

بررسی تجربیات چین و هند گذار از تحریم با اقتصاد دیجیتال ممکن است؟! دو کشور چین و هند از تمدن‌های کهن هستند که چند ویژگی مشترک دارند؛ سرزمین بزرگی دارند، پرجمعیت‌‌ترین کشورهای دنیا هستند و تأثیر به‌سزایی در اقتصاد جهان دارند. اما در کنار این ویژگی‌های مشترک تفاوت بزرگی دارند؛ هند کماکان یکی از بزرگ‌ترین […]

بررسی تجربیات چین و هند

گذار از تحریم با اقتصاد دیجیتال ممکن است؟!

دو کشور چین و هند از تمدن‌های کهن هستند که چند ویژگی مشترک دارند؛ سرزمین بزرگی دارند، پرجمعیت‌‌ترین کشورهای دنیا هستند و تأثیر به‌سزایی در اقتصاد جهان دارند. اما در کنار این ویژگی‌های مشترک تفاوت بزرگی دارند؛ هند کماکان یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا را با جمعیتی بیش از یک میلیارد و دویست میلیون نفر دارد، اما طی ۳۰ سال اخیر از کشور چین عقب افتاده است. تفاوت بزرگ هند با چین در این است که هند در بسیاری از سطوح و حوزه‌ها بازار را به کل به آمریکا واگذار کرده و در واقع بازی را باخته است. اما در مقابل چین که زمانی با کپی‌ کاری و کالاهای ارزان قیمت شناخته می‌شد، اکنون تبدیل به کشوری شده که یکی از قطب‌های اقتصادی جهان است و در برابر آمریکا مقاومت کرده است. اما چطور این اتفاق افتاده و چین توانسته به رقیب آمریکا تبدیل شود؟

به گزارش تسنیم، کشور چین صاحب ۱۰۸ یونیکورن (شرکت‌های استارت‌آپی باارزش بیش از یک میلیارد دلار) از تعداد ۱۹۳ یونیکورن موجود در جهان است. این آمار خیره‌کننده نشان می‌دهد که مجموع ارزش یونیکورن‌های چینی چیزی بالغ بر ۴۴۶ میلیارد دلار است که از لحاظ ارزش ۶۶ درصد کل یونیکورن‌های جهان را شامل می‌شود. این عدد بیانگر آن است که ارزش استارت‌آپ‌های بزرگ چینی در حال‌حاضر نزدیک کل تولید ناخالص کشور ایران است.

به وضوح مشخص است که «اقتصاد دیجیتال» یا همان اقتصادی که مشاغل آن به واسطه فناوری اطلاعات به وجود آمده (همچون شغل‌هایی که توسط شرکت‌های اینترنتی پدیدار شده‌اند و تا پیش از این وجود نداشتند)، چه کمکی به اشتغالزایی و رشد اقتصادی کشوری همچون چین کرده است و در دوران کنونی بسیاری از کشور‌ها به دنبال شکوفایی و رونق اقتصاد خود با استفاده از ابزار اقتصاد دیجیتال و شرکت‌های فناوری هستند که استارت‌آپ‌‌ها نقش به‌سزایی در آن ایفا می‌کنند.

این شرکت‌ها یکی از ابزارهایی هستند که دولت چین با اتکا به آنها توانسته در مقابل نفوذ شرکت‌های خارجی و مخصوصاً آمریکایی مقاومت کند و شرکت‌های بومی خود را بسازد. امروز چین گوگل، پیام‌رسان، شبکه اجتماعی، تاکسی آنلاین، فروشگاه اینترنتی و محصولات بومی خود را دارد و غول‌های آمریکایی تقریباً یا به کل از بازار میلیاردی این کشور محروم‌ هستند. در مقابل هندی‌‌ها بازار فناوری اطلاعات خود را به کل به شرکت‌های آمریکایی واگذار کرده‌اند.

اخیراً با اتفاقی که برای شرکت چینی هواوی افتاد، آمریکا و شرکت گوگل تحریم‌هایی را بر علیه این شرکت وضع کردند و گفتند این شرکت چینی اجازه ندارد از سیستم‌عامل اندروید گوگل استفاده کند. هواوی هم در واکنش اعلام کرد سیستم‌عامل بومی خود را می‌سازد و از گوگل مستقل خواهد شد.

وضعیت اقتصاد دیجیتال در ایران

خوشبختانه «اقتصاد دیجیتال» راه خود را به کشورمان باز کرده و اکنون شرکت‌های فناورانه‌ای در داخل کشور داریم که با اتکا به‌کارآفرین ایرانی برای چندین هزار نفر اشتغالزایی کرده‌اند، اما در مقایسه با دنیا و کشوری همچون چین برای اینکه اقتصاد مقاومتی به یکی از ارکان اصلی اقتصاد مملکت‌مان تبدیل شود راه بسیار طولانی داریم. در عین حال در راستای اهداف سیاست اقتصاد مقاومتی، رونق تولید و فاصله گرفتن از اقتصاد مبتنی بر نفت، رونق اقتصاد دیجیتال ایران می‌تواند مانند نور امید در فضای تحریم‌ها بر علیه کشورمان عمل کند که نه تنها باعث‌گذار از شرایط کنونی می‌شود، بلکه یک اقتصاد مولد مستقل برای ایران می‌سازد.

برای تعیین استراتژی همانطور که در ابتدای این مقاله نیز اشاره شد نگاهی به تجربه دو کشور چین و هند سودمند است. هر دو کشور اهمیت اقتصاد دیجیتال را درک کرده و از سال‌ها پیش به سمت آن رفته‌اند، اما هند یک تفاوت بزرگ با چین دارد و اینکه هند به‌طور کامل این بخش از اقتصاد مولد خود را به غرب و شرکت‌های آمریکایی واگذار کرده است.

هند بعد از آمریکا و چین با داشتن ۱۱ استارت‌آپ یک‌میلیارد دلاری، بیشترین تعداد استارت‌آپ یونیکورن را دارد، اما این تعداد نسبت به امکانات و ظرفیت‌های این کشور بسیار کم است. به عنوان نمونه شرکت «علی‌بابا» که در حوزه خرده‌فروشی آنلاین چین فعال است نزدیک به ۵۰۰ میلیارد دلار ارزش دارد، اما مشابه آن یعنی شرکت «فلیپ‌کارت» در هند که در همین حوزه فعالیت می‌کند، تنها ۲۲ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده است. غیر از این ۷۷ درصد سهام آن در دست آمریکایی‌هاست و در واقع آنها هستند که این شرکت را مدیریت می‌کنند و داده‌های هندی‌‌ها نیز در دست آنهاست. بازار خرده‌فروشی آنلاین هند یک بازیگر دیگر نیز دارد که همان شرکت «آمازون» آمریکایی است که به‌طور کامل بازار هند را قبضه کرده و مستقیماً مالکیت و مدیریت آن را در اختیار دارد.

با توجه به شرایط کنونی کشورمان، شرکت‌های آمریکایی فرصت ورود به ایران را ندارند، اما محصولات‌شان از انواع شبکه‌های اجتماعی گرفته تا پیام‌رسان در ایران حضور دارد و همین چند روز پیش اعلام شد طی یک سال اخیر هفت میلیون نفر به‌کاربران شبکه‌های اجتماعی در ایران افزوده شده است. با این وضع پی گرفتن راهی که کشور چین به آن رفته و تقویت و بسترسازی برای رشد شرکت‌های فناوری و استارت‌آپ‌های بومی برای تقویت اقتصاد دیجیتال در ایران می‌تواند در شرایط تحریم باعث تقویت روحیه امید در بین جوانان، کمک به اقتصاد مقاومتی و ساخت آینده کشور در برابر بیگانگان باشد.