اینستکس گره بازار نفت را باز می‌کند؟

سایه کانال جدید مالی برسر معاملات نفت اینستکس گره بازار نفت را باز می‌کند؟ گروه انرژی- بشکه‌های نفت در حال دپو شدن هستند و عملاً راه فروش محموله‌های طلای سیاه درحال سد شدن هستند هرچند مدیران از بازار‌هایی می‌گویند که در حال فروش نفت می‌باشند اما نمی‌توان منکر این اصل شد که شرایط معامله و […]

سایه کانال جدید مالی برسر معاملات نفت

اینستکس گره بازار نفت را باز می‌کند؟

گروه انرژی- بشکه‌های نفت در حال دپو شدن هستند و عملاً راه فروش محموله‌های طلای سیاه درحال سد شدن هستند هرچند مدیران از بازار‌هایی می‌گویند که در حال فروش نفت می‌باشند اما نمی‌توان منکر این اصل شد که شرایط معامله و عرضه نفت به مشتریان روزبه‌روز سخ‌ تر می‌شود. این سختی نه تنها برای بازار کشور بلکه برای مشتریان و متقاضیان نفت ایران به شدت محسوس است.

در این وانفسا اروپایی‌ها برای تسهیل این شرایط گزینه‌ای را پیش‌روی کشور گذاشته‌اند تا در معامله برای ممانعت از بلوکه شدن پول‌های نفت بتوان از طریق دیگری نبض تجارت را در این بازار احیا کرد.

امری که در قالب یک کانال به نام «اینستکس» خودنمایی می‌کند تا تاکتیک «تهاتر کالا با نفت» را در اذهان ترسیم کند. سناریویی که باعث موضع گرفتن برخی در مقابل آن شده و جماعتی دیگر را به عنوان طرفدار این ایده برانگیخته است. به‌عنوان مثال تخت روانچی، نماینده ایران در سازمان ملل این سازوکار در وضعیت فعلی را مانند ماشین زیبایی می‌داند که بنزین ندارد! همچنین سیدعباس عراقچی، وزیر امورخارجه معتقد است: بدون اینکه خرید نفت از ایران صورت گیرد یا اعتبارات خاصی برای اینستکس در نظر گرفته شود این سازوکار نمی‌تواند به صورت کامل انتظارات ما را برآورده کند و ما انتظار داریم کشورهای اروپایی به صورت جدی بحث فروش نفت ایران را مدنظر قرار دهد.

این کانال ویژه دو شعبه در ایران و اروپا خواهد داشت و قرار است به عنوان یک نهاد واسط برای تسویه‌حساب شرکت‌های بدهکار و بستانکار در دو طرف عمل کند.

 اما اگر از زاویه دیگری به ماجرا نگاه شود باید گفت، شاید یکی از پیام‌های سیاسی این کانال مالی حاوی مخالفت اروپایی‌ها با تحریم ایران باشد که نارضایتی‌شان را از این طریق به منصه ظهور می‌رسانند. اما باید دید که آیا این کانال مالی که قرار نیست هیچگونه ارزی را انتقال دهد به نفع ایران خواهد بود یا به صورت خنثی عمل می‌کند؟

براساس این روش ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا مجاز خواهند بود از محل پول فروش نفت ایران به این کشور‌ها که در این کانال مالی ذخیره می‌شود کالا در اختیار کشورمان قرار دهند.

این درحالی است که به گفته مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اولین معاملات این سازوکار مالی در حال پردازش است. «فدریکا موگرینی» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، درباره ایران گفت: سازوکار اینستکس اجرایی شده است و هفت کشور اروپایی به ما و سه کشور دیگر که این سازوکار را ایجاد کرده‌اند، یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس ملحق خواهند شد. روز جمعه گذشته ما در کمیسیون مشترک برجام شرکت داشتیم که این حضور در واقع تضمینی برای اجرای تعهدات برجام و اینستکس محسوب می‌شود.

 

اینستکس؛ راهی برای دور زدن تحریم‌ها

یک کارشناس اقتصادی با رویکردی مثبت درباره نحوه عملکرد اینستکس گفت: مهم‌ترین نکته راه‌اندازی این کانال مالی بحث تضمین خرید نفت ایران است.

هادی حق‌شناس به ایلنا توضیح داد: بخشی از پالایشگاه‌های اروپا با نفت سبک ایران کار می‌کنند که این نفت با این مشخصات در بازار وجود ندارد. بنابراین باید راهکاری برای خرید نفت ایران پیدا می‌کردند که اینستکس خرید نفت از ایران را تضمین می‌کند.

این کارشناس اقتصادی با تأکید بر اینکه با راه‌اندازی اینستکس تحریم‌های نفتی ایران عملاً رفع خواهد شد، گفت: اینستکس راهی برای دور زدن تحریم‌های نفتی ایران است. آمریکا شرکت‌های خصوصی را تحت تحریم نفتی قرارداده است اما در اینستکس سازوکاری طراحی شده است که دولت، نفت ایران را می‌خرد و پول آن را در صندوقی ذخیره می‌کند که می‌تواند به ازای آن هر کالایی را در اختیار ایران قرار دهد.

وی در این خصوص که عده‌ای به این موضوع انتقاد دارند که این همان نفت در برابر غذا است، گفت: ایران هر کالایی را می‌تواند در ازای فروش نفت به اتحادیه اروپا درخواست کند و مواد غذایی و دارو در اولویت کشورمان است. از سوی دیگر ایران می‌تواند این پول را در این کانال و صندوق ذخیره کند و در زمان دیگری از آن برای اقدامات دیگر برداشت داشته باشد.

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سؤال که ضمانت بلوکه نشدن این پول‌‌ها با تغییر شرایط چیست، گفت: بخشی از منابع مالی ایران در سایر کشور‌ها ذخیره شده است و تهدیدی برای بلوکه شدن آن وجود ندارد.

حق‌شناس با بیان اینکه قرار نیست در این کانال مالی، پولی جابه‌جا شود اظهار داشت: برای مثال در حال‌حاضر بریتانیا اعلام آمادگی کرده است که غرامت بانک‌ملت را بپردازد. این کانال مالی می‌تواند باعث شود بانک‌ملت از این فرصت استفاده کند و برای مشتریان ارزی خود در بریتانیا LC گشایش دهد. بنابراین اینستکس دست ایران را برای بسیاری از اقدامات باز می‌کند و تنها یک اقدام سیاسی نیست.

این کارشناس اقتصادی درباره پیوستن سایر کشور‌ها مانند چین و روسیه به اینستکس گفت: این یک کانال مالی مختص روابط اقتصادی ایران و اروپاست. در حال‌حاضر هم چین و هم اروپا در حال انجام مراودات اقتصادی با ایران هستند و نیازی نیست از این کانال استفاده کنند.

حق‌شناس در پاسخ به این سؤال که چرا راه‌اندازی اینستکس گام کافی برای برقراری روابط اقتصادی بین ایران و اروپا محسوب نمی‌شود، گفت: به این علت که اروپایی‌‌ها بیش از اندازه برای راه‌اندازی این کانال مالی زمان صرف کردند و تعلل زیادی داشتند. باید هر چه سریع‌تر در کنار راه‌اندازی اینستکس اقدامات تکمیلی را هم انجام دهند.

وی با اشاره به الزام تصویب مقررات FATF اظهار داشت: FATF یک مقررات مالی بین‌المللی است که می‌تواند در مراودات اقتصادی ما بسیار تأثیرگذار باشد. اگر به FATF نپیوندیم حتی برای مراودات اقتصادی با عراق و ترکیه هم دچار مشکل می‌شویم.

 

بدون فروش نفت اینستکس کارکردی ندارد

اما رئیس کمیته سیاسی فراکسیون امید مجلس نظر دیگری در این خصوص دارد. جلال میرزایی با تأکید بر اینکه بدون فروش نفت ایران اینستکس معنایی نخواهد داشت گفت: به‌نظر می‌رسد توافقی برای خرید نفت ایران در نشست کمیسیون مشترک برجام صورت گرفته تا از طریق کانال اینستکس زمینه‌های لازم برای فروش نفت ایران و تأمین کالاهای اساسی فراهم شود.

میرزایی با اشاره به اعلام اروپایی‌‌ها مبنی بر انجام اولین تراکنش اینستکس بیان کرد: این روز‌ها شاهد تحولات جدیدی در ارتباط با ایران خواهیم بود. این تحولات بخشی باز می‌گردد به اتفاقاتی که در دو هفته اخیر پیش آمد و خلیج‌فارس را تا آستانه درگیری نظامی پیش برد.

وی در ادامه به ایسنا، گفت: ترامپ فکر می‌کرد با ادامه دادن روند قبلی می‌تواند حمایت بین‌المللی را برای فشار به ایران جلب کند اما با سفر پمپئو به کشور‌ها منطقه به خصوص امارات و عربستان با مخالفت درگیری با ایران مواجه شد. ضمن اینکه در عرصه بین‌المللی نیز قدرت‌های تأثیر‌گذار نظیر فرانسه و آلمان و انگلستان و ژاپن و چین صراحتاً با هرگونه درگیری نظامی مخالفت کردند.

نماینده مردم ایلام در مجلس تصریح کرد: حتی در اجلاس جی ۲۰ موضع‌گیری رهبران کشورهای صنعتی دنیا بر دوری از درگیری نظامی بود و خواهان حل و فصل دیپلماتیک اختلافات آمریکا با ایران شدند.

میرزایی در ادامه تأکید کرد: از سوی دیگر کوتاهی اروپائیان در عمل به تعهداتشان و فشارهای آمریکا باعث شده تا ایران نیز مسیر دیگری را انتخاب کند و در برجام و تعهداتش بازنگری کند. اما پس از درگیری‌های منطقه و تصمیمات ایران اروپائیان پای کار آمدند و نتیجه آن اجلاس اخیر در اتریش بود. به نظر می‌رسد عزم کشورهای اروپایی و کشورهایی که بیشترین مراودات را با ایران داشتند بر این است که ایران بتواند از مزایای اقتصادی که در برجام وعده داده شده بود بهره‌مند شود.

وی در ادامه با اشاره به اهمیت فروش نفت برای ایران گفت: اروپائیان اعلام کرده‌اند که یک کانال مالی تحت عنوان اینستکس قصد دارد با ایران کار کند و برای فعال شدن این کانال به یک اعتبار نیاز است تا بتوان از طریق این کانال خرید و یا تسویه حساب انجام داد. اگر ایران نتواند نفت خود را بفروشد و به درآمدهای حاصل از فروش محصولات پتروشیمی خود دسترسی داشته باشد عملاً این کانال مالی معنایی ندارد.

وی در پایان افزود: به نظر می‌رسد توافقی برای خرید نفت ایران صورت گرفته تا این کانال زمینه‌های لازم برای فروش نفت ایران و تأمین کالاهای اساسی فراهم کند.