ضرورت يكسانسازي و كاربردي ساختن مشخصات فني خصوصي در اسناد مناقصه پيمان آژيراك فريد مقدم مشخصات فني خصوصي يكي از فصول مهمي است كه ضميمه اسناد مناقصه مي‌گردد. دراين فصل موضوعات مختلفي از قبيل موقعيت‌هاي طرح شرايط جوي منطقه موضوع عمليات پيمان، اطلاعات زمين شناسي و ژئوتكنيك سطح آب زيرزميني منطقه محلهاي پيشنهادي براي […]
ضرورت يكسانسازي و كاربردي ساختن مشخصات فني خصوصي در اسناد مناقصه
پيمان آژيراك
فريد مقدم
مشخصات فني خصوصي يكي از فصول مهمي است كه ضميمه اسناد مناقصه مي‌گردد. دراين فصل موضوعات مختلفي از قبيل موقعيت‌هاي طرح شرايط جوي منطقه موضوع عمليات پيمان، اطلاعات زمين شناسي و ژئوتكنيك سطح آب زيرزميني منطقه محلهاي پيشنهادي براي تأمين خاك مناسب و مصالح روش اجراي عمليات خاص جرايم احتمالي برخي عمليات مثل بتن‌ريزي و خاكريزي نحوه تحويل كار و… عنوان مي‌شود كه آگاهي پيمانكار از آن‌ها در زمان پيشنهاد قيمت بسيار ضروري بوده و در زمان اجرا نيز بايد براي شفاف‌سازي و رفع هرگونه اختلاف نظر احتمالي بين عوامل اجرا پيمانكار، مشاور و كارفرما، درخصوص انجام عمليات موضوع پيمان مورد استفاده قرارگيرد. يكي از اشكالات اساسي كه در اسناد مناقصه تهيه شده توسط شركت‌هاي مهندسي مشاور مختلف وجود دارد اين است كه مشخصات فني خصوصاً منظم به آن‌ها تا حدودي سليقهاي و غيريكسان بوده و در اكثر موارد داراي اشكالاتي از قبيل كمبود برخي اطلاعات ضروري شامل مشخص نبودن عمليات و اجزاي موضوع پيمان منبع تأمين خاك و مصالح سطح آب زيرزميني و… يا اين‌كه حاوي موارد اضافه و غيركاربردي مي‌باشد كه نه تنها حجم اسناد را زياد مي‌كند بلكه موجب بروز مشكلاتي براي عوامل دخيل در پروژه مي‌گردد. دراين مقاله ضمن بررسي مشخصات فني خصوصي منضم به تعداد قابل توجهي از اسناد مناقصه عمليات آبياري و زهكشي مواردي از اين اشكالات و كمبودها و نيز مشكلات ايجاد شده ناشي از آن‌ها در زمان اجرا مطرح مي‌گردد.
واژه‌هاي كليدي: اسناد مناقصه، مشخصات فني خصوصي، مشخصات طرح، يكسانسازي.
مقدمه
اسناد مناقصه يكي از مهم‌ترين اسناد و مداركي است كه كليه شرايط و هم‌چنين تعهدات دو طرف قرارداد (پيمانكار و كارفرما) را در قبال انجام يك پروژه خاص مشخص مي‌كند. اين اسناد در كليه مراحل كاربرد دارد بهطوري كه در زمان قبل از انعقاد قراردارد از طرفي براي برنامهريزي زماني و مالي كارفرما و از طرف ديگر به منظور تجزيه و تحليلهاي پيمانكار و در نتيجه برآوردهاي ريالي. پيشنهادهاي مالي پيمانكار براي انجام كار حايز اهميت مي‌باشد. هم‌چنين پس از انعقاد قرارداد نيز روابط بين كارفرما و پيمانكار را بازگو مينمايد و در صورت بروز اختلاف نظر بين دوطرف، مفاد مندرج در آن ملاك عمل مي‌باشد. به همين دليل و براي شفاف نمودن كليه جوانب يك پروژه ضروري است. در تهيه و تدوين اين اسناد چه از نظر احجام برآوردي مندرج در‌ام و چه از نظر شرايط مشخصات پروژه، تعهدات دو طرف و… دقت لازم صورت گيرد.
معمولاً در اسناد مناقصه علاوه بر برآوردهايي كه از انجام عمليات موضوع پيمان عنوان مي‌گردد، بخش‌هاي مختلف گنجانده مي‌شود كه ميتوان به شرايط عمومي و شرايط خصوصي پيمان، مشخصات فني خصوصي، موافقتنامه، بخشنامه‌ها و دستورالعملهاي ضروري اشاره نمود.
اهميت موضوع
يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي اسناد مناقصه بخش مشخصات فني خصوصي مي‌باشد، اين بخش بايد براي عمليات موضوع پيمان تهيه گردد و در برگيرنده توضيح كاملي درخصوص موقعيت طرح، شرايط آب و هوايي، موارد ژئوتكنيك و زمين شناسي منطقه، محلهاي تأمين خاك مناسب و مصالح، محل تأمين آب مورد نياز براي عمليات خاكريزي و… باشد. بديهي است اين بخش براي انجام برآوردهاي ريالي و پيشنهاد قيمت پيمانكار قبل از انعقاد قرارداد و هم‌چنين نمايش سيماي نسبتاً روشني از كليات طرح، محل تأمين مصالح مورد نياز پروژه، تعهدات كارفرما و پيمانكارو نيز ارايه خط مشي اجرايي در زمان اجرا بسيار حايز اهميت مي‌باشد.
مشكل موجود
با توجه به تجربيات حاصل از بررسي بيش از ۲۰۰سند مناقصه تهيه شده توسط شركت‌هاي مهندسين مشاور مختلف كه در چندين سال به‌دست آمده است، مشخص مي‌گردد كه چهارچوب مشخص و معيني در زمينه تهيه اين بخش از اسناد وجود ندارد. تدوين آن كاملاً سليقهاي است و حتي در اسنادي كه توسط يك مشاور مشخص تهيه مي‌گردد، داراي چارچوب يكساني نمي‌باشد. وجود كاستيهاي متعدد و مختلف، كلي‌گويي ناشي از عدم‌بررسي كافي بهخصوص در مورد مسايل ژئوتكنيك محل، مشخص نبودن محلهاي دقيق تأمين خاك مناسب و هم‌چنين ارايه مطالب اضافي و غيركاربردي از اشكالاتي است كه ميتوان به اين بخش از اسناد وارد نمود. لازم به ذكر است در مواردي تعجيل كارفرما در تهيه اسناد، موجب عدم‌دقت كافي در انجام مطالعات لازم براي تنظيم اين بخش مي‌گردد.
هدف مطالعه
هدف از انجام اين تحقيق، بررسي دقيق تعدادي از اسناد مناقصه (كه براي انجام عمليات مختلف و توسط شركت‌هاي مهندسين مشاور متفاوت تهيه و تدوين شدهاند) به منظور استخراج نواقص و كمبوداتي است كه وجود آن‌ها موجب بروز اشكالاتي از نظر قراردادي و اجرايي مي‌گردد. هم‌چنين بيان برخي از اين اشكالات و درنهايت پيشنهادهايي در راستاي ساماندهي و بهبود تدوين اين بخش از اسناد ارايه مي‌گردد.
روش انجام تحقيق
براي انجام اين تحقيق، ابتدا ۳۰ سند پيمان و مناقصه از پروژه‌هاي در دست اجرا و يا اجرا شده سازمان آب و برق خوزستان انتخاب گرديد. اين اسناد مربوط به پروژه‌هايي هستند كه در قالب اسناد پيمان مستقل از هم تهيه شدهاند و هركدام از آن‌ها ممكن است يك سد انحرافي، قسمتي از كانال، يك شبكه آبياري و زهكشي و يا يك و تعداد عمراني از شبكه آبياري و زهكشي را شامل شود. اسناد مذكور به وسيله شركت‌هاي مهندسين مشاور مختلف تهيه شدهاند و زمان تهيه آن‌ها بين سال‌هاي ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۸ مي‌باشد. طبق بررسي‌هاي اوليه به عمل آمده بر روي اين اسناد، مشخص شد كه نواقص و كمبودهاي موجود در مشخصات فني-خصوصي بسيار گسترده بوده و ذكر كليه آن‌ها به تفكيك هر سند د قالب اين مقاله نميگنجد. بنابراين، تعدادي از موارد ضروري كه وجود آن‌ها در اسناد بسيار حايز اهميت است، تعيين شده و در اسناد مذكور درخصوص اين موارد مورد بررسي قرار گرفتند.
موارد قابل بررسي
۱- موقعيت پروژه: موقعيت جغرافيايي محل انجام پروژه، موقعيت محل نسبت به شهرها و شهرستان‌هاي منطقه، راه‌هاي ارتباطي، راه‌هاي دسترسي و. . از مواردي مي‌باشند كه مشخص بودن آن‌ها براي برآوردهاي ريالي و پيشنهاد قيمت پيمانكار قبل از انعقاد قرارداد حايز اهميت مي‌باشد.
۲- اطلاعات هواشناسي: اطلاع از ميزان بارندگي، پراكندگي زماني آن، تعداد روزهاي آفتابي و باراني، دماي متوسط ماهانه حداكثر و حداقل دماي منطقه، و… براي برنامهريزي كاري پيمانكار كه در آناليز قيمت ايشان منعكس مي‌گردد، حايز اهميت است.
۳- اطلاعات ژئوتكنيك: انجام مطالعات ژئوتكنيكي دقيق و مشخص بودن مواردي از قبيل جنس زمين منطقه، كيفيت خاك به منظور بررسي امكان استفاده از خاك حاصل از حفاريها در خاكريزيها، سطح آب زيرزميني در فصول مختلف سال و… از مواردي است كه در برآورد صحيح عمليات اجرايي و تنظيم دقيقتر اسناد مناقصه و در نتيجه جلوگيري از بروز مشكلات قراردادي اهميت دارد.
۴- اطلاعات منابع قرضه: يكي از مهم‌ترين عواملي كه موجب ايجاد مشكلات قراردادي و اجرايي مي‌گردد، مشخص نبودن منابع تأمين خاك مناسب در اسناد، كلي ويي درخصوص اين منابع، عدم‌ذكر فواصل تقريبي، عدم‌بررسي استملاك قرضه‌هاي پيشنهادي و عدم‌بررسي استملاك قرضه‌هاي پيشنهادي و عدم‌بررسي حجم خاك قابل استحصال از منابع مي‌باشد. با توجه به اين‌كه عمدهترين فعاليت در اجراي پروژه‌هاي توسعه منابع آب عمليات خاكي مي‌باشد، بنابراين، كم‌ترين تغيير چه از نظر حجم و چه از نظر حمل موجب تغييرات قابل توجهي در اسناد و بروز مشكلات قراردادي مي‌گردد.
۵- اطلاعات محل تأمين مصالح مورد نياز: مشخص نبودن محلهاي تأمين مصالح و هم‌چنين فواصل حمل تقريبي مورد نياز عمليات اجرايي از قبيل سيمان، فولاد، مصالح ساختماني و هم‌چنين مورد نياز عمليات اجرايي در تنظيم دقيقتر برآورد ريالي عمليات موضوع پيمان بسيار حايز اهميت است.
۶- مستحدثات: يكي از مواردي كه ضروري است در اسناد مناقصه و در بخش مشخصات فني خصوصي عنوان گردد، نوع و مقدار عمليات اجرايي از قبيل خاكريزي، خاكبرداري، لاينينگ، بتن ابنيه و… و هم‌چنين مشخص بودن مشخصات فني تأسيسات از قبيل طول و ابعاد كانالها و زهكشها به تفكيك اصلي درجه ۱ و ۲، نوع سازه‌ها و تعداد آن‌ها، طول جاده سرويس احداثي و… مي‌باشد. هرچند نوع و مقدار عمليات اجرايي در قسمت برآورد ريالي عنوان مي‌گردد، ولي ذكر آن‌ها در يك جدول مجزا براي آگاهي از نوع عمليات قابل توجه است.
۷- جرايم كسري مقاومت بتن و هم‌چنين جرايم مربوط به عمليات خاكي: با توجه به اين‌كه دستورالعملهايي درخصوص جرايم مربوط به عدم‌انطباق انجام عمليات خاكي و بتن با آييننامه‌هاي مربوطه وجود دارد، ضروري است براي شفاف نمودن عملكرد عوامل سهگانه پروژه‌ها (كارفرما، مشاور و پيمانكار) اين دستورالعملها ضميمه اسناد گردد.
۸- ذكر مطالب غيرمرتبط: يكي از مواردي كه در اكثر اسناد به چشم ميخورد، ذكر مطالب غيرمرتبط با پروژه موضوع سند مي‌باشد كه اين مطالب ممكن است از يك بند (يا ماده) و تا ۱۰ها صفحه نيز ضميمه شده باشد. عمدهترين دليل آن اين است كه معمولاً مشاورين جهت تنظيم سند از اسناد تهيه شده قبلي استفاده مي‌كنند و گاهاً مطالب مربوط به سند قبلي در سند جديد تكرار مي‌گردد.
نتايج
نتايج حاصل از بررسي اسناد مورد مطالعه (۳۰سند) درخصوص موارد فوقالذكر در جدول (۱) ارايه شده است. شكل (۱) نواقص مشخصات فني خصوصي اسناد مورد مطالعه را نشان مي‌دهد.
جدول (۱): نتايج بررسي نواقص مشخصات فني خصوصي اسناد مورد مطالعه
رديف
شرح
تعداد
درصد
۱
عدم‌ارايه موقعيت پروژه
۱۲
۴۰
۲
عدم‌ارايه اطلاعات هواشناسي
۱۴
۷/۴۶
۳
عدم‌ذكر اطلاعات ژئوتكنيك
۱۶
۳/۵۳
۴
عدم‌وجود اطلاعات منابع تأمين خاك مناسب
۲۶
۷/۸۶
۵
مشخص نبودن فواصل حمل خاك مناسب
۷/۶۶
۶
عدم‌بيان محلهاي تأمين مصالح مورد نياز و آب
۲۰
۷
عدم‌ذكر مشخصات مستحدثات موضوع پيمان
۸
عدم‌انضمام دستورالعملهاي جرايم كسري مقاومت بتن و جرايم مربوط به عمليات خاكي
۱۰۰
۹
ذكر مطالب غيرمرتبط
۳۰
۵۰
نتيجه گيري
با توجه به نتايج حاصل از اين تحقيق ميتوان نتيجه گرفت كه اكثر اسناد مناقصه تدوين شده داراي نواقص و كمبوداتي هستند كه چه قبل از انعقاد قرارداد و چه بعد از آن مشكلاتي را براي عوامل سهگانه پروژه (كارفرما، مشاور و پيمانكار) ايجاد مي‌كند. از مهم‌ترين اين مشكلات ميتوان به موارد زير اشاره كرد:
۱- ايجاد تغييرات پيشبيني نشده در احجام برآوردي كه باعث بروز مشكلات قراردادي شامل تنظيم تغيير مقادير قراردادهاي الحاقيه مي‌گردد. اين مشكل بيش‌تر مربوط به عدم‌انجام عمليات ژئوتكنيك، مشخص نكردن نكردن منابع تأمين خاك مناسب و نامشخص بودن محل تأمين آب مورد نياز عمليات اجرايي مي‌باشد.
۲- اكثر موارد ادعايي پيمانكاران ناشي از شفاف نبودن موارد مندرج در مشخصات فني خصوصي مي‌باشد. از جمله مشخص نبودن جرايم مربوط به عمليات خاكي و بتني، خاك مناسب (قرضهها) نسبت به معادن پيشبيني شده در اسناد به دلايل مختلف از جمله عدم‌بررسي مطالعات ژئوتكنيكي دقيق، عدم‌بررسي امكان استملاك معادن، طبقه‌بندي جنس زمين و…
۳- كامل نبودن مشخصات فني خصوصي باعث بروز مشكلاتي به دليل تفسيرهاي مختلف عوامل ۳گانه پروژه مي‌گردد.
پيشنهادها:
به منظور كاهش مشكلات ناشي از از وجود كمبودها و نواقص در مشخصات فني خصوصي پيشنهاد مي‌گردد
۴- با توجه به اهميت تأمين خاك مناسب در پروژه‌هاي آبياري و زهكشي، ضروري است كه مشاورين در هنگام تنظيم سند به مسايل مربوط در اين زمينه از قبيل كيفيت خاك معادن پيشنهاد، فواصل حمل، بررسي امكان استملاك آن‌ها و هم‌چنين حجم قابل استحصال از آن‌ها توجه ويژهاي نمايند.
۵- انجام آزمايشهاي دقيق ژئوتكنيك به منظور شناخت جنس اراضي منطقه، بررسي امكان استفاده خاك حاصل از حفاريها در خاكريزيها.
۶- تعيين سطح آب زيرزميني منطقه در فصول مختلف سال.
۷- با توجه به اين‌كه برخي از مطالعات مربوط به سال‌هاي گذشته مي‌باشد، براي بههنگام نمودن آن‌ها فقط به هنگام نمودن برآوردها اكتفا نكرده و درخصوص مسايل مرتبط از قبيل سطح آب زيرزمين منطقه، محلهاي تأمين خاك مناسب و مصالح مورد نياز، آب مورد نياز عمليات اجرايي و… نيزبازنگري صورت گيرد.
منبع: ارايه شده در سومين كنفرانس ملّي تجربه‌هاي ساخت شبكه‌هاي آبياري و زهكشي- ۱۳۸۸
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.