خودروسازان در برابر واسطه‌های بازار خودرو چه کرده‌اند؟ ۹ اقدام سایپا برای مقابله با واسطه‌گری در بازار خودرو قیمت و قیمت‌گذاری خودرو علاوه بر جذابیت‌های رسانه‌ای و اقبال مخاطبان از اخبار آن، در سال‌های اخیر محل اظهارنظرهای گوناگون و حتی مناقشه‌های فراوانی نیز بوده است. در همین راستا و در حالی که قیمت خودروهای ساخت […]
خودروسازان در برابر واسطه‌های بازار خودرو چه کرده‌اند؟
۹ اقدام سایپا برای مقابله با واسطه‌گری در بازار خودرو
قیمت و قیمت‌گذاری خودرو علاوه بر جذابیت‌های رسانه‌ای و اقبال مخاطبان از اخبار آن، در سال‌های اخیر محل اظهارنظرهای گوناگون و حتی مناقشه‌های فراوانی نیز بوده است. در همین راستا و در حالی که قیمت خودروهای ساخت داخل بیش از یک سال است که ثابت مانده و خودروسازان افزایشی در بهای محصولات خود نداشته‌اند، اما قیمت‌ها در بازار آزاد، مسیر صعودی داشته‌اند.
جدا از شرایط و قواعد پیچیده و گاه عجیبی که بر تعیین قیمت خودروها در بازار کشور حاکم است، اصول ابتدایی اقتصاد، حاکی از آن است که قیمت زمانی افزایش می‌یابد که تقاضا بر عرضه پیشی بگیرد و تعداد درخواست‌ها برای خرید محصول بیشتر از خودروهایی باشد که به بازار عرضه می‌شود. این شرایط طی یکسال گذشته در بازار خودرو ایران هم حاکم بوده و بحران خودروسازی پس از اثرگذاری تحریم‌های نیمه دوم سال ۹۷، تولید و عرضه را تا یک‌سوم کاهش داد و بی‌ثباتی بازار از همان روزها آغاز شد.
آمار نشان می‌دهد در آذر و دی ماه سال۹۷ مجموع تیراژ تولید در دو خودروساز بزرگ ایران به زحمت به هزار دستگاه در روز می‌رسید؛ در حالی‌که این عدد در شرایط عادی نزدیک به چهار هزار خودرو در روز بوده است.
پیش‌فروش همزمان با تهدیدهای تحریمی
نخستین نشانه‌های بحران در بازار خودرو از همین جا بروز کرد چرا که مدیران و تصمیم‌گیران وقت صنعت خودرو، با وجود تهدیدها و خط‌ونشان‌کشی‌های آمریکا برای خروج از برجام و اجرای دوباره تحریم‌ها، تمهیدی برای مقابله با آن درنظر نگرفتند و به صورت شگفت‌انگیزی، پیش فروش محصولات را براساس همان شرایط غیرتحریمی ادامه دادند. چالش برانگیزتر آنکه، فروش محصولات مشترک با شرکای خارجی نیز به صورت گسترده در دستورکار خودروسازان قرار داشت. محصولاتی که پس از خروج شرکت‌های اروپایی و حتی چینی از ایران امکان تولید آنها و ایفای تعهدات دیگر وجود نداشت و موجی از نارضایتی‌ها، اعتراض‌ها و تجمعات توسط خریداران این محصولات به راه افتاد. بماند که گروهی از فرصت‌طلبان و آنان که منافع شخصی یا گروهی خود را در تخریب و تخطئه صنعت خودرو می‌دیدند نیز بر این موج سوار شده و آب به آسیاب این اعتراض‌ها می‌ریختند.
سلیمانی سایپا را با ۵۴۰هزار تعهد تحویل گرفت
به هر روی، خودروسازان کشور واپسین ماه‌های سال ۹۷ را با تولیدی اندک در برابر تعهدات فراوان سپری کردند و تأخیر در تحویل خودروهای فروخته شده توسط مدیران قبلی، به مهم‌ترین چالش تیم‌های مدیریتی جدید به ویژه در گروه خودروسازی سایپا تبدیل شد. به گفته سیدجواد سلیمانی، در بهمن‌ماه گذشته که وی سکان هدایت سایپا را در دست گرفت، ۵۴۰ هزار تعهد در این گروه خودروسازی وجود داشته است. بیش از نیم‌میلیون خودروی فروخته شده توسط مدیران قبلی در حالی بود که تولید نیز به کمترین میزان رسیده بود و از این تولید، تعداد قابل‌توجهی هم به صورت ناقص و با کمبود قطعه تولید و در پارکینگ‌ها پارک می‌شد! تلفیق خودروهای ناقص، مشتریان ناراضی و عطش شب عید بازار خودرو به هیچ وجه شرایط مساعد و مناسبی را نمی‌توانست فراهم کند.
خودروسازی یعنی هنر برنامه‌ریزی
خودروسازان برای عبور از این گذرگاه سخت نیاز به راهکارهای اساسی، برنامه‌های کوتاه‌مدت برای مدیریت بحران و احتمالاً راهبردهای میان‌مدت و بلندمدت برای جلوگیری از تکرار این شرایط داشتند. گفته می‌شود سیدجواد سلیمانی، مدیرعامل گروه سایپا در نخستین روزهای حضور خود در این گروه به مدیرانش گفته است که «خودروسازی یعنی هنر برنامه‌ریزی» و از همکارانش خواسته تا براساس این اصل، برنامه‌ریزی دقیق و اصولی را در دستور کار خود قرار دهند. او در نخستین گام با همراهی قطعه‌سازان به تقویت زنجیره تأمین سایپا پرداخت و نتیجه این رویکرد در سایپا این بود که تولید از نخستین ماه‌های سال۹۸ به نزدیکی‌های دو هزار دستگاه در روز رسید. برنامه میان مدت سلیمانی و سایپا کاهش وابستگی خطوط تولید به قطعات خارجی بود و در اجرای آن «پویش ملی بومی‌سازی قطعات خودرو» را اجرا کردند. سلیمانی برای بلندمدت هم تنوع و تحول در سبد محصولات سایپا را در دستور کار قرار داد. خروج پراید به عنوان پرتیراژترین و در عین حال پرحاشیه‌ترین محصول دو دهه اخیر سایپا، جراحی بزرگ نارنجی بود و جایگزینی محصولات جدید در سطح کیفی و امکانات بالا تکمیل‌کننده این پازل مدیریتی. حالا پس از یکسال از روزهای بحرانی، سایپا محصولاتی را برای بازدید ریاست‌جمهوری و هیأت دولت به حیاط پاستور می‌برد که نخستین پیام آن، «تحول بزرگ» است.
کوچ سهمگین نقدینگی به بازار خودرو
با وجود اقداماتی که خودروسازان برای مدیریت بحران در تولید و عرضه انجام دادند اما ایجاد اختلاف در بهای کارخانه و قیمت بازار، باعث شد تا خودرو خواهان پیدا کند. از سوی دیگر بحران‌های بازار سکه و ارز نیز باعث شده بود بانک‌مرکزی و دستگاه‌های ذیربط با معاملات این حوزه، محدودیت‌هایی ایجاد کنند. از این‌رو، سرمایه‌های خرد موجود در سطح جامعه از بازار سکه و ارز صرافی‌ها فاصله گرفت. مسکن هم که سرمایه‌گذاری کلان به شمار می‌آمد و قدرت نقدشوندگی اندک آن، جذابیتی را برای حضور و ورود سرمایه‌های خرد و میلیونی نداشت. بورس و بازار سرمایه نیز به دلیل تخصصی بودن، اقبالی از سوی عامه مردم به خود ندید و در نتیجه، نقدینگی موجود در سطح جامعه «دربست؛ بازار خودرو» را فریاد کشید. دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان در گفت‌وگو با یکی از روزنامه‌ها، از کوچ نقدینگی دوهزار و ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی به سمت بازار خودرو و سایر کالاها خبر داده است!
بررسی این روند در یکسال گذشته از یک روند نامیمون حکایت دارد، چرا که هر چه ورود این نقدینگی به بازار بیشتر می‌شد، تقاضا برای خرید خودرو نیز فزونی داشت و عرضه بیشتر از قبل در برابر تقاضا سر فرود می‌آورد. بر هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا به افزایش لجام‌گسیخته قیمت‌ها در بازار منجر می‌شد و واسطه‌گری، دسترسی مصرف‌کننده واقعی به کالایی به نام خودرو را محدود و محدودتر می‌کرد. نکته تأسف‌برانگیز دیگر آنکه اختلاف قیمت قابل توجه در بازار آزاد، باعث شد تا برخی از مشتریانی که در ابتدا با نیت خرید و استفاده شخصی، اقدام به خرید خودرو کرده‌اند نیز برای کسب سود، فروشنده خودرو شوند و با سود حاصل از آن، سودای ثبت‌نام و سودی دیگر در سر بپرورانند. از اعلام عدد دقیق به دلیل جلوگیری از ایجاد جو روانی در سطح جامعه خودداری می‌کنیم اما آمارهای محرمانه اعلام شده حکایت از آن دارد که در بهمن‌ماه ۹۸ ورود چند میلیون آی.پی (کاربر) به سایت فروش اینترنتی محصولات دو خودروساز ثبت شده، حال آنکه تعداد خودروهای قابل عرضه (فروش) در این ماه به یکصد هزار دستگاه نیز نمی‌رسیده است.
خودروسازان در برابر واسطه‌گری چه کرده‌اند؟
نظارت بر بازار و چاره‌اندیشی برای تنش‌های بازار در حیطه اختیارات و وظایف خودروسازان نیست و متولیان دیگری دارد اما ساپیا و ایران‌خودرو به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خودرو کشور همواره تلاش کرده‌اند برای تنظیم این بازار نقش‌آفرینی کنند. تلاشی که بیشتر در حوزه‌های درون بنگاهی خلاصه شده و مدیریت عوامل بیرونی مؤثر بر بازار، خارج از توان آنها بوده است. «عرضه» خودرو، اگر نگوییم تنهاترین اما دستکم مهم‌ترین ابزار نقش‌آفرینی خودروسازان داخلی در تنظیم بازار بوده است. هر چند که برخی منتقدان و رسانه‌ها، گاهی خودروسازان را به عدم عرضه مناسب با هدف افزایش قیمت‌ها در بازار متهم می‌کنند اما یک عامل منطقی و یک گزینه آماری می‌تواند خودروسازان را از این اتهام مبرا کند. نخست آنکه افزایش قیمت‌ها در بازار در شرایطی که بهای محصولات خودروسازان از سوی دستگاه‌های ذیربط ثابت مانده و روی یک عدد مشخص یخ بسته است! هیچ سود و منفعت مالی را برای آنان به دنبال نخواهد داشت، بلکه به دلیل افزایش تقاضا و سخت شدن دسترسی مصرف‌کننده واقعی به محصولات، نارضایتی مشتری و لطمه خوردن به تصویر ذهنی جامعه را نیز به دنبال خواهد داشت.
علاوه بر این، آمارهای رسمی اعلام شده از تیراژ تولید و میزان عرضه و تحویل خودرو به مشتریان در سال ۹۸ نیز نشان می‌دهد که گروه خودروسازی سایپا حتی بیش از میزان تولیدی خود، خودرو به مشتریان تحویل داده است. این میزان بیشتر تحویل نسبت به تولید، ناشی از تکمیل تحویل خودروهای ناقص تولید شده در اواخر سال ۹۷ به مشتریان بوده است که در کل، گویای این واقعیت است که سایپا در حد توان خود برای افزایش عرضه خودرو به بازار تلاش کرده است.
۹ راهکار سایپایی برای مقابله با واسطه‌گری در بازار خودرو
علاوه بر افزایش عرضه و تلاش برای متعادل کردن عرضه و تقاضا، خودروسازان اعلام کرده‌اند در فروش‌های انیترنتی خود هم به دنبال این هستند که راه‌هایی را پیش بگیرند که تا حد امکان، کار برای نقش‌آفرینی واسطه‌ها و دلالان سخت شود. آن‌طور که گروه خودروسازی سایپا اعلام کرده، آنها ۹ راهکار را برای مقابله با واسطه‌گری در بازار خودرو در پیش گرفته‌اند.
نارنجی‌ها در ابتدا برای هر کدملی، سهمیه یک ثبت‌نام را در نظر گرفتند، به این معنا که هر کدملی در هر ۱۸ ماه فقط یکبار می‌تواند از سایپا خودرو بخرد. اقدام بعدی سایپایی‌ها، همسان‌سازی بانک اطلاعات مشتریان خود با خریداران خودروهای ایران‌خودرو بود تا این محدودیت برای آنها هم اعمال شود و کسانی که در ۱۸ ماه گذشته از ایران‌خودرو، خرید داشته اند نیز نتوانند در طرح‌های فروش اینترنتی سایپا ثبت‌نام کنند.
اجرای محدودیت ثبت‌نام برای افزاد زیر ۱۸ سال نیز از دیگر اقدامات سایپا بوده است تا واسطه‌ها نتوانند با کدملی کودکان و نوجوانان اقدام به ثبت‌نام در طرح‌های فروش و پیش‌فروش سایپا کنند.
علاوه بر این اقدامات در حوزه‌های کدملی و سن ثبت‌نام‌کنندگان، سایپا محدودیت‌هایی نیز به لحاظ جغرافیایی در نظر گرفته که مهم‌ترین آنها یکسان بودن کدپستی ثبت‌نام‌کننده و نمایندگی در یک استان است. به عبارت دیگر کدپستی مشتری و نمایندگی عرضه‌کننده خودرو باید در یک استان باشد. با اعمال این محدودیت، واسطه‌ها نمی‌توانند سهمیه نمایندگی‌های سایر استان‌ها را اشغال کنند.
گروه خودروسازی سایپا برای کاهش نقش‌آفرینی واسطه‌ها، تمهیداتی نیز در زمان ثبت‌نام اندیشیده است. از آنجا که برخی افراد با طراحی برنامه‌های نرم‌افزاری، سعی می‌کنند فرآیند وارد کردن اطلاعات در فرم‌های اینترنتی ثبت‌نام را با سرعت بیشتری طی کنند، سایپا در فرآیند ثبت‌نام‌های خود در چند مرحله وارد کردن کدهای امنیتی موسوم به کپچا و ریکپچای را گنجانده است. این کدها کاملاً متغیر بوده و کاربر الزاماً باید آنها را به صورت دستی و هوشمند وارد کند و امکان گنجاندن آنها در برنامه‌های نرم‌افزاری وجود ندارد. علاوه بر این، واحد فناوری اطلاعات سایپا ترتیبی اتخاذ کرده تا بخش‌های وارد کردن اطلاعات فرد ثبت‌نام‌کننده متغییر باشد؛ به این معنا که از محل‌های ورود نام، نام‌خانوادگی، نام پدر، کدملی و …. لزوماً به همین ترتیب و به صورت ثابت نباشد و در هر بار ورود به صفحه ثبت‌نام ترتیب متفاوتی داشته باشد.
گذشته از شش راهکار ذکر شده، گروه خودروسازی سایپا سه تمهید دیگر هم برای پس از ثبت‌نام اندیشیده تا واسطه‌ها نتوانند از اختلاف قیمت‌ها در بازار سودجویی کنند. سایپا امکان صلح و انتقال حواله پس از ثبت‌نام به فرد دیگر را غیرفعال کرده‌اند و خریداران نمی‌توانند امتیاز ثبت‌نام خود را به فرد دیگری بفروشند. همچنین آنها به فرد ثبت‌نام‌کننده نیز اجازه نمی‌دهند پس از تکمیل فرآیند ثبت‌نام، اطلاعات درج شده قبلی را ویرایش کنند و به نام شخص دیگری تغییر دهند.
نهمین اقدام سایپایی‌ها نیز به مرحله پس از خرید و تحویل خودرو برمی‌گردد. اقدامی‌که مستلزم صرف بودجه و اعتبار هم بود اما سایپا در شرایط سخت تأمین نقدینگی، به جان خرید تا گامی در جهت تأمین رضایت مشتریان برداشته باشد. این گروه خودروسازی در فروش‌های فوری ماه‌های اخیر خود، تسهیلات ۴ تا ۱۰ میلیون تومانی برای برخی محصولات خود در نظر گرفت تا به واسطه این تسهیلات، سند خودرو را تا یکسال در رهن شرکت نگه دارد. با این روش، خریدار عملا تا یکسال نمی‌تواند خودرو را بفروشد.
در انتظار کاهش
و آخر اینکه با وجود این اقدامات، واسطه‌گری در بازار خودرو به صفر نرسیده و تقاضای کاذب فراوانی در بازار وجود دارد. با این وجود، در یکی، دو هفته اخیر شاهد توقف التهاب و افزایش حباب قیمت‌ها بودیم و در برخی محصولات کاهش چند میلیونی قیمت را نیز شاهد بودیم. به نظر می‌رسد با اقدامات خودروسازان در حوزه‌های مختلف و گذار از التهاب بازار همیشه داغ اسفند، آرامش بیشتری بر این بازار حاکم شود. حال آن که واسطه‌هایی که در ماه‌های گذشته خودروها را به امید فروش در شب عید و سودهای آنچنانی، نگه داشته اند، می‌دانند که اگر این محصولات را تا هفته سوم اسفند نفروشند، خودروها روی دستشان می‌ماند و در بازار راکد بهار خریداری برای آن وجود ندارد؛ مخصوصاً اینکه خودرو مدل سال گذشته خواهد شد!
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.