نقش بیمه عمر در یک اقتصاد نوظهور انسان از آغاز پیدایش جوامع انسانی، در جستجوی غریزی به دنبال تأمین‌های جسمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده است. با توجه به همین نیاز بوده که شرکت‌های بیمه با ارایه طرح‌های متفاوت و ابتکاری متناسب با نیازهای جوامع انسانی درپی تأمین و تسهیل غریزه ثبات مالی و اقتصادی […]
نقش بیمه عمر در یک اقتصاد نوظهور
انسان از آغاز پیدایش جوامع انسانی، در جستجوی غریزی به دنبال تأمین‌های جسمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده است. با توجه به همین نیاز بوده که شرکت‌های بیمه با ارایه طرح‌های متفاوت و ابتکاری متناسب با نیازهای جوامع انسانی درپی تأمین و تسهیل غریزه ثبات مالی و اقتصادی برآمدند تا در زمان بروز حادثه ناگوار، شیرازه اقتصاد خانواده‌ها از هم نپاشد و افراد وابسته به شخص متوفی و یا حادثه‌دیده بتوانند از مزایای این تأمین اقتصادی بهره‌مند شوند.
بیمه، آرامش و تأمین برای بیمه‌گذار
اگر چه تحقیقات قابل توجهی به مطالعه تقاضای بیمه عمر در کشورهای توسعه یافته اختصاص داده شده است، درک ما از چنین تقاضا در بازارهای در حال ظهور بسیار محدود باقی مانده است. این خلأ مایه تأسف است، نه تنها به خاطر بازارهای در حال ظهورکه به صورت انفرادی فرصت رشد کافی برای شرکت‌های بیمه به‌وجود می‌آورد، بلکه از لحاظ نقطه نظر تئوری، بیمه عمر باید نقش بسیار مهمی در اقتصاد، بازار، سرمایه کم‌تر را ایفاد نماید. در حالت دوم نیز نشان می‌دهد که بازار در حال ظهور زمینه آزمایش ایده‌آل برای فرضیه‌های مختلف تقاضای بیمه عمر را خواهد داشت.
سرمایه انسانی که بر اساس آن درآمد حاصل از کار گرفته شده است، یکی از مهم‌ترین دارایی‌ها برای یک خانواده جهت حمایت از موارد مصرفی‌شان است. از آن‌جا که سرمایه انسانی بر اثر مرگ فرد منقضی می‌شود مصرف خانوار بر عدم اطمینان مزدبگیران اصلی با طول عمر نامشخص مواجه است.
اصولاً انواع بیمه یک نوع تأمین را برای بیمه‌گذار ایجاد می‌کند. در بیمه‌های اشخاص بیمه‌گر با صدور بیمه‌نامه برای بیمه‌گذار آرامش و تأمین فراهم می‌سازد. در بیمه‌های عمر این تأمین علاوه بر جبران نیازهای اقتصادی، از لحاظ اجتماعی هم حایز اهمیت است، در خرید این نوع بیمه‌نامه بیمه‌گذار ممکن است تأمین آتیه بازماندگانش را در نظر گرفته و اقدام به این کار نماید و یا بخواهد آتیه خویش را تأمین کند و بدون دغدغه خاطر به زندگی ادامه دهد. که این مورد نیز با دریافت بیمه‌نامه‌های عمر به شرط حیات عملی خواهد بود. در بیمه عمر و پس انداز اهداف یاد شده به کامل‌‌ترین شکل وجود دارند، یعنی عمر و پس انداز هم باعث تأمین آتیه بازماندگان بیمه شده می‌شود و هم یک نوع سرمایه را ایجاد می‌کند. اصولاً در انواع رشته‌های بیمه، تعهد بیمه‌گر مشروط به وقوع حادثه است. به این معنا که باید شرایطی خاص که در بیمه‌نامه قید شده حادث شود تا منجر به ایفای وظیفه از سوی شرکت بیمه گردد. در بیمه عمر و پس‌انداز اگر بیمه شده در طول مدت بیمه فوت کند و یا در پایان زمان بیمه‌نامه زنده باشد، بیمه‌گر سرمایه را می‌پردازد و تنها شرط لازم اعتبار بیمه‌نامه است که وابسته به پرداخت حق بیمه در سر رسیدهای مقرر خواهد بود. بدین لحاظ این نوع بیمه‌نامه علاوه بر این که دارای خصوصیت و عنصر تأمین بوده، مشکلات اقتصادی بازمانده‌ها را پوشش می‌دهد و دارای عنصر پس‌انداز و تشکیل سرمایه نیز می‌باشد که عنصر بسیار با ارزشی است. در این بیمه بخش زیادی از حق بیمه‌ها توسط بیمه‌گر پس انداز می‌شود که در نهایت این پس‌انداز‌ها در پایان مدت بیمه‌نامه، سرمایه بیمه را تشکیل می‌دهد. شرکت‌های بیمه می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های خوبی را با این ذخیره‌ها انجام داده و به تحقق توسعه اقتصادی در سطح اقتصاد کلان کمک کنند.
بیمه‌های زندگی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های ارتقا و بهبود سطح رفاه اجتماعی
با آن‌که صنعت بیمه در ایران دارای قدمت ۸۰ ساله است و علی‌رغم تلاش‌های زیادی که برای توسعه آن در تمامی سطوح خُرد و کلان، صورت گرفته است، ولی هنوز این صنعت از جایگاهی مناسب که در خور شأن آن باشد برخوردار نیست و عرضه گسترده بیمه‌های زندگی که از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های ارتقا و بهبود سطح رفاه اجتماعی یاد می‌کنند، همچنان در کشور با موانع بسیاری روبه‌رو است که باید اذعان داشت که مهم‌ترین عامل این عدم گستردگی، «نبود فرهنگ‌سازی مناسب» است که باعث آشنایی هرچه بیش‌تر مردم با صنعت بیمه در ایران شود. چرا که فرهنگ سازی، بستری مناسب از مقولات جدیدی را فراهم می‌کند که مردم، آشنایی چندانی با آن‌ها ندارند.
عمده‌‌ترین علت توسعه‌نیافتگی بیمه‌های زندگی، ضعف ساختاری سازمان‌های اداری است. کارشناسان بیمه، ایجاد و راه‌اندازی شرکت‌های بیمه‌ای که به صورت تخصصی فقط در حوزه بیمه‌های عمر فعالیت کنند را ضروری می‌دانند، چراکه با وجود چنین نهادهای تخصصی، بیمه‌گذاران درک صحیح و بهتری از شرایط بیمه‌های زندگی خواهند داشت.
همچنین اگر شرکت‌های بیمه، بیمه عمر را به هر قیمتی نفروشند و شرایط اقتصادی و اجتماعی افراد در تعیین حق بیمه و سرمایه خریداری شده را نیز در نظر بگیرند، وضعیت بسیار بهتری در انتظار بیمه‌های زندگی خواهد بود.
نقش صنعت بیمه در رشد و توسعه اقتصادی کشور
در حالی که در اقتصادهای درحال توسعه و پیشرفته نقش بیمه تعیین کننده است و بدون به‌کار‌گیری آن، تحولات شگرف بشری تحقق نمی‌یابد، در کشورمان، بیمه هنوز ازجمله انتظارهای ملی تحقق نیافته است. صنعت بیمه به سبب توان بالقوه‌ای که در فراهم ساختن زمینه‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های کلان دارد در حفظ حقوق بیمه‌گذاران و در نیل به رشد و توسعه اقتصادی کشور اهمیت فراوان دارد. لذا وظیفه صنعت بیمه، به منزله مؤسسه مالی این است که توان و قدرت خویش را در ارایه تأمین، تشکیل سرمایه و تقویت بنیة سرمایه‌گذاری اقتصادی جامعه نشان دهد و ثابت کند که بازیافت موفقیت و قدرت ملی به اهداف کلان اقتصادی صنعت بیمه مؤثر است. دستیابی به این اهداف جز با توسل به مدیریت صحیح سرمایه‌گذاری‌ها ممکن نیست. این امر نه تنها به ارایه خدمات بیمه‌ای با نرخ‌های پایین‌تر منجر می‌شود، بلکه موجبات ارتقای سطح کیفی خدمات بیمه‌ای را فراهم می‌آورد و در سطح کلان اقتصادی افزایش رفاه عمومی و اثرهای ضد تورمی را در پی خواهد داشت.
در کشور ما غیر از بانک‌ها که به اصطلاح تأمین‌کننده اعتبارات کوتاه‌مدت یا میان مدت واحدهای اقتصادی شناخته می‌شوند بیمه نیز به منزله یک منبع مهم تأمین مالی و سرمایه‌گذاری نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند. به این ترتیب سرمایه‌گذاری از محل ذخایر فنی یکی از وظایف مهم شرکت بیمه است.
بنابراین صنعت بیمه گذشته از عملکرد ویژه خود یعنی تأمین و جبران خسارت می‌تواند به صورت یک منبع تأمین مالی و سرمایه‌گذاری نقش مهمی در اقتصاد ایفا کند.
نقش و ماهیت پس‌انداز
یکی از عوامل کلیدی و تعیین کننده در فرایند توسعه اقتصادی، پس‌انداز است. این مفهوم به دو شکل پس‌اندازهای مالی و پس‌اندازهای غیرمالی مطرح می‌شود. در پس‌اندازهای مالی سرمایه‌های پراکنده در سطح جامعه برای خرید اموالی نظیر زمین، مسکن، جواهرات و … صرف می‌شود.
ولی در پس‌اندازهای غیرمالی این سرمایه‌ها در مسیرهایی نظیر خرید اوراق مشارکت و بیمه‌های عمر با ویژگی پس‌انداز قرار می‌گیرند. در پس‌اندازهای مالی، سرمایه‌های مورد نظر عملاً فاقد قابلیت تحریک بازار سرمایه و تأمین نیازهای مالی برنامه‌های توسعه هستند، اما به کمک پس‌اندازهای غیرمالی ظرفیت‌های مورد نیاز برای اجرای پروژه‌های مختلف فراهم می‌شود.
مطالعات نشان می‌دهد نسبت پس‌انداز به تولید ناخالص ملی در ۱۴ کشور از ۲۰ کشوری که از لحاظ توسعه اقتصادی بالا‌ترین رشد را داشته‌اند، بالغ بر ۲۵ درصد بود، اما این نسبت در ۱۴ کشور از ۲۰ کشوری که کم‌ترین رشد اقتصادی را داشته‌اند کم‌تر از ۱۵ درصد بوده است. این مسأله نشان می‌دهد که رابطه میان پس‌انداز و تولید ناخالص رابطه‌ای مستقیم و تعیین‌کننده است. از آن‌جا که بیمه‌های عمر و پس‌انداز نیز یکی از محورهای مهم پس اندازهای غیرمالی را تشکیل می‌دهند میزان توسعه این بیمه نقش قابل ملاحظه‌ای را در دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی به خود اختصاص می‌دهند. علاوه بر این بیمه عمر و پس‌انداز از کارکردهای کلان اقتصادی دیگری نظیر مقابله با کاهش ارزش پول و حفظ قابلیت ایفای تعهدات بیمه‌گر نیز برخوردار است.
همچنین در سطح خرد نیز این بیمه امکان ایجاد سرمایه برای اعضای جامعه و خانواده آن‌ها را فراهم کرده و موجب تحکیم اقتصاد خانواده می‌شود.
با توجه به اهمیت قابل توجه بیمه‌های عمر و پس‌انداز در توسعه اقتصادی به نظر می‌رسد باید عوامل مؤثر بر توسعه بیمه‌های عمر در دیگران شناسایی شده و در برنامه‌ریزی‌ها مورد توجه قرار گیرد. شاید بتوان مهم‌ترین عوامل موردنظر را به شرح زیر بر شمرد:
۱٫ ثبات اقتصادی: با توجه به بلندمدت بودن تعهدات بیمه عمر، نبود ثبات در اقتصاد جامعه امکان مدیریت شایسته این بیمه را تحت تأثیر قرارداده و گرایش مردم به آن را کاهش خواهد داد.
۲٫ فرهنگ بیمه: تلقی مردم نسبت به بیمه و ورود آن به باور‌ها و هنجارهای فرهنگی جامعه که خود تابع شناخت مزایا و قابلیت‌های آن است، از دیگر عوامل مهم در توسعه بیمه عمر است.
۳٫ تورم: یکی از آفت‌های پس‌انداز مالی تورم است و وجود آن توسعه بیمه‌های عمر را کند می‌کند.
۴٫ در آمد واقعی خانواده‌ها: درآمد واقعی خانواده که خود تابع وضعیت اقتصادی جامعه است، یکی از مهم‌ترین عوامل در رویکرد مردم به این بیمه را شکل می‌دهد.
۵٫ ارایه طرح‌های مناسب و کارآمد از سوی بیمه‌گران: وجود طرح‌های بیمه عمر و مناسب با شرایط اقتصادی جامعه و نیازهای مردم از دیگر عوامل مهم در توسعه آن است. در این راستا شکل‌گیری مؤسسات تخصصی بیمه عمر می‌تواند زمینه مناسبی را برای تخصصی و کارآمد شدن طرح‌ها و همچنین بهبود مدیریت سرمایه‌گذاری و نظارت بر آن فراهم کند.
این امید می‌رود که با تحقق ظرفیت‌های جدید، شکل‌گیری شرکت‌های بیمه تخصصی عمر و رفع نارسایی‌های موجود، در آینده شاهد توسعه بیمه‌های عمر و به دنبال آن افزایش سهم پس‌اندازهای غیرمالی در بازار سرمایه و تأثیر مثبت آن بر توسعه اقتصادی کشور باشیم.
احمد ایمانی/کارشناس بیمه
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.