چشم امید اقتصاد به دانش‌بنیان‌ها

چشم امید اقتصاد به دانش‌بنیان‌ها ویروس کرونا یا بهتر است بگوییم ویروس جهانی کرونا، تمام ابعاد سلامت و اقتصاد کشورها را تحت‌تأثیر قرار داده و حتی کشورهایی را که دارای قدرت اقتصادی بالا هستند، دچار بحران کرده است. به گزاش ایرنا، با شیوع ویروس کرونا و تشدید تحریم‌ها علیه کشور خبرهای زیادی از کاهش قیمت […]

چشم امید اقتصاد به دانش‌بنیان‌ها

ویروس کرونا یا بهتر است بگوییم ویروس جهانی کرونا، تمام ابعاد سلامت و اقتصاد کشورها را تحت‌تأثیر قرار داده و حتی کشورهایی را که دارای قدرت اقتصادی بالا هستند، دچار بحران کرده است.

به گزاش ایرنا، با شیوع ویروس کرونا و تشدید تحریم‌ها علیه کشور خبرهای زیادی از کاهش قیمت نفت و چالش‌های اقتصادی پیش‌رو شنیده شد. خبرهایی که باز هم زنگ‌خطر سیستم اقتصاد نفتی کشور را به صدا درآورد تا به تغییر سیستم از اقتصاد نفتی به دانش‌بنیان، کسب‌وکارهای کوچک و ‌های‌تک بیش از پیش اهمیت دهیم.

توجه به تولید داخلی، افزایش ارزش‌افزوده محصولات ایرانی و توسعه صادرات غیرنفتی مستلزم فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی است و تحقق آنها موجب رونق اقتصاد می‌شود.

در بحران کرونا ما شاهد کاهش قیمت نفت و حتی بحران اقتصاد نفتی شدیم که اقتصاد ما نیز از این بحران بی‌تأثیر نبود. در مقابل آن دانش‌بنیان‌ها بسیاری از نیاز کشور در شرایط کرونا مثل الکل ضدعفونی، ماسک ضدویروس، دستکش‌های لاتکس، ونتیلاتور، دستگاه سی‌تی‌اسکن و کیت‌های تشخیص را با همکاری محققان دانشگاهی تهیه و تولید کردند و همچنین توانسته‌اند در زمانی که اکثر مشاغل در قرنطینه به سر می‌بردند، اشتغالزایی کنند.

دانش‌بنیان‌ها، هسته‌های نوآور، کارخانه‌های نوآوری که اکثر آنها از دل دانشگاه‌ها و فارغ‌التحصیلان بیرون آمده‌اند در زمانه تحریم بارها رسالت خود را در موقعیت‌های حساس نشان داده‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد زمان اعتماد به آنها رسیده است البته فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی به معنای امتناع مطلق از فروش نفت نیست بلکه باید رویکرد اقتصاد کلان را از سوی اقتصاد نفتی (سنتی) به سمت اقتصاد دانش‌بنیان سوق دهیم. در مورد اقتصاد نفتی نیز نیاز است با برنامه‌های راهبردی، درآمد حاصل از فروش نفت در راستای رونق تولید و افزایش کارخانجات صرف شود. در این شرایط نفت نه تنها ما را از فناوری و نگاه به تولیدات غیرنفتی دور نمی‌کند بلکه روزبه‌روز به اقتصاد ما رونق می‌بخشد.

جهش تولید و نقش مؤثر مردم

رهبر معظم‌انقلاب‌اسلامی ‌سال ۹۹ را سال «جهش‌تولید» نام‌گذاری کردند که نشان از اهمیت تولید محصولات غیرنفتی و تغییر رویکرد سنتی دارد. در شرایط تحریم که بسیاری از سرمایه‌های کشور بلوکه و انتقال پول و صادرات با مشکل مواجه است، افزایش اشتغالزایی، «رونق تولید» و در نهایت «جهش‌تولید» تنها با نگاه به داخل محقق می‌شود که این موضوع نیاز به همت تمام نهادها به ویژه مردم دارد.

بنا به فرموده رهبرمعظم‌انقلاب ما باید با مصرف تولیدات داخلی هر کدام به نوبه‌ خود در چرخش سریعتر این چرخه تولید سهیم و آب به آسیاب تولید داخلی بریزیم. در این زمینه جلوگیری از واردات کالاهایی که توان تولید آن در داخل کشور وجود دارد، فرهنگ‌سازی در جامعه، تدوین قوانین راهبردی و تسهیل فعالیت دانش‌بنیان‌ها و تولیدکنندگان بسیار حائزاهمیت است.

رسانه‌ها در فرهنگ‌سازی در راستای استفاده مردم از تولیدات داخلی نقش بسیار مؤثری دارند. زمانی که استفاده از کالاهای داخلی افزایش پیدا کند، رقابت بین تولیدکنندگان و کیفیت محصولات افزایش و در نهایت قیمت اجناس کاهش می‌یابد.

تکیه بر نیروی انسانی و ارزش‌افزوده بیشتر

خروجی اقتصاد دانش‌بنیان، ارزش‌افزوده چندین برابری و برخورداری از علم، دانش و فناوری کاربردیِ روز است.

سورنا ستاری؛ معاون علمی‌و فناوری رئیس‌جمهوری پیش‌تر با یادآوری وجود تفاوت‌هایی جدی میان اقتصاد دانش‌بنیان با اقتصاد متکی بر نفت گفت: در اقتصاد نفتی، خام‌فروشیِ منابع، افتخار است و به واقع اشتغال با استخدام مترادف می‌شود.

وی تصریح کرد: چنین تمرکزی تبعات ناخوشایند و ویرانگری را برای اقتصاد در پی دارد و باید با تکیه بر استعدادهای موجود همچون نیروی انسانی تحصیلکرده و خلاق به نوآوری هر چه بیشتر و به تبع آن حصول ارزش‌افزوده، افزون‌تر مبادرت ورزید و این سازوکار و رویکردی است که در مراکز سنتی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

 کوچک‌سازی دولت و کاهش زمان اخذ مجوز دانش‌بنیان‌ها

معاون فناوری پژوهشگاه شیمی ‌و مهندسی شیمی ‌ایران هم در این باره اظهار داشت: یک محقق هیچگاه نباید از جایگاه خود راضی باشد که یک نوع نارضایتی خلاق است.

محمدرضا حلواگر ادامه داد: باید از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها حمایت‌های درست و بدون تبعیض شود؛ زیرا می‌توان قلاب امید درخصوص اشتغال و رونق اقتصاد را به آنها متصل کرد. در غیر این صورت سیستم‌های قدیمی‌و دست‌وپا گیر باز هم اقتصاد را در حالت لختی قرار می‌دهند.

وی یادآور شد: نیاز است سیستم‌های دولتی کوچک شده و به گروه‌های کوچک کسب‌وکار توجه ویژهای شود تا تمام نیازهای کشور رفع شود. همچنین ریشه دانش‌بنیان در مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها است؛ بنابراین نتایج بسیار بیشتری از مراکز دولتی خواهد داشت.

حلواگر تصریح کرد: چراغ امید اقتصاد در دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها روشن می‌شود. زیرا دستگاه‌های دولتی با سیستم‌های کند خود باعث ایجاد موانع در کار و حرکت دانش‌بنیان می‌شوند. به عنوان مثال فناوری می‌خواهد ایده مورد نیاز کشور را به محصول برساند اما از زمان داشت ایده تا رساندن آن به تولید انبوه بین دو تا سه سال زمان می‌برد؛ این زمان باید کاهش پیدا کند و در طول این مسیر قوانین دست‌وپاگیر و مسائل و مشکلات به راحتی شناسایی شوند.

معاون فناوری پژوهشگاه شیمی‌افزود: در حال‌حاضر اخذ مجوز مدت زمان زیادی طول می‌کشد و انرژی بسیاری از فناوران را کاهش می‌دهد. دولت موظف است زمان رسیدن ایده به عمل را پایش کند و مسائل پیشروی دانش‌بنیان را رفع و مراحل اخذ مجوز را به یک ماه برساند.

به گفته حلواگر اگر بتوانیم فاصله ایده تا عمل را به چند ماه و چند روز برسانیم جزء پیشرفتهترین کشورهای دنیا خواهیم بود.

وی اظهار داشت: مطلوب است مجموعه دانشگاهی اهتمام بیشتری به بیانات مقام‌معظم‌رهبری در جهت چابک کردن سیستم‌ها داشته باشند. برای رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم اما اتفاقات مثبتی در کشور در حال رخ دادن است. زیرا حمایت از دانش‌بنیان و دانش فنی در کشور بسیاری از مشکلات را مثل بیکاری رفع می‌کند.

معاون فناوری پژوهشگاه شیمی‌ درخصوص روش مناسب برای کوچک‌سازی دولت هم تصریح کرد: یک سیستم قدیمی‌خود نمی‌تواند متولی چابکی باشد زیرا از یک سیستم کهنه نمی‌توان انتظار نوسازی داشت و حتماً نیاز به نیروهای متفکر و تیم‌سازی دارد تا سازوکار رسیدن ایده به عمل را از چند سال به چند ماه ترغیب کنند.