درگز شهری سرسبز با قدمتی به تاریخ ایران برخی از شهرهای تاریخی ایران از نظر ویژگی‌های گردشگری کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. در این صفحه تلاش داریم علاوه بر زیبایی‌های تاریخی، طبیعی و… سایر ویژگی‌های منحصر به فرد این شهرها را به خوانندگان ارجمند معرفی نماییم. شهر درگز از جمله شهرهای شمال استان خراسان […]
درگز شهری سرسبز با قدمتی به تاریخ ایران
برخی از شهرهای تاریخی ایران از نظر ویژگی‌های گردشگری کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است. در این صفحه تلاش داریم علاوه بر زیبایی‌های تاریخی، طبیعی و… سایر ویژگی‌های منحصر به فرد این شهرها را به خوانندگان ارجمند معرفی نماییم.
شهر درگز از جمله شهرهای شمال استان خراسان است که از شمال به جمهوری ترکمنستان و از شرق به شهرستان مشهد، از جنوب به شهرهای چناران و قوچان و از مغرب به شهرقوچان محدود است.
درگز در فاصله ۱۲۳ کیلومتری شهر قوچان و ۲۵۸ کیلومتری شهر مشهد قرار گرفته است. ارتفاع آن از سطح دریا ۴۸۰ متر می‌باشد.
اطراف درگز عمدتاً کوهستانی می‌باشد و فقط دشت درگز در میان رشته‌کوه‌های هزار مسجد پست و هموار است. دو رودخانه دائمی به نام‌های درونگرو حاتم قلعه (زنگلانلو) با آبی هر کدام حدود ۸۰۰ لیتر در ثانیه و دو رودخانه فصلی به نام‌های کال شور صداقت و گرنی در آن جریان دارند.
نام شناسی دره گز
شهر و ناحیه درگز از دوران پیش از اسلام تاکنون داراگرد، نسیایا، آپاوارتاکن، باورد، ابیورد، اتک، نسایا، نسا، درون، خاوران و دریجز نامیده می‌شده است. درباره نامگذاری این شهرستان، تا کنون داوری‌های گوناگونی داده شده است. شماری گفته‌اند چون در این ناحیه بیشه و درخت گز زیادی وجود داشته، به «دره گز» سرشناس شده است.
تاریخچه شهر درگز
شهر درگز، شهری با سابقه درخشان تاریخی و خاوران نام داشته و از مناطق باستانی پارت‌های قدیم در خراسان بوده، در ۳ کیلومتری همین شهر آثار و بقایایی موجود است که به ۵هزار سال قبل از میلاد می‌رسد، یعنی سابقه شهرنشینی و مدنی درشهر درگز به حدود ۷ هزار سال پیش می‌رسد، یعنی درگز وارث یک تمدن ۷ هزار ساله می‌باشد.»
در بخشی از تاریخ دره گز، در سده ۳ پ.م، یعنی زمانی که اشکانیان علیه سلوکیان برخاستند، اشک اول (ارشاک) در ضمن نبرد کشته شد، ولی برادرش تیرداد به پیروزی رسید و شهری به نام داراگرد، در پارتیای اصلی بنیاد گذارد. آپاوارتاکن، که بعضی آن را پارتیای اصلی و شماری پارتیای ویژه نوشته‌اند، به ناحیه شمال پارت گفته می‌شود. پیرنیا بر پایه نوشته‌های تاریخ و جغرافی نگاران پیشین، پارت اصلی را کوهستان و دشت کردان در خراسان و اتک و به بیان دیگر بین بیابان مشهد و کویر خوارزم دانسته است.
بنابراین نواحی درگز، بجنورد، اسفراین، قوچان، شیروان و کلات در قلمرو پارت اصلی قرار داشته است. ایزیدورخاراکسی که در سده ۳ پ. م می‌زیست، محل شهر دارا را در شمال پارت تعیین کرده و به آن « آپاوارتانن » گفته‌اند. ژوستن (سده ۲ پ. م) محل این شهر را در دامنه کوه زاپاتنن و پلین، دانشمند رومی (سده ۱ پ. م) در دامنه کوه آپاوارتن دانسته‌اند. ژوستن، آپاروارتن، کوه ابیورد که در گذشته باورت/بااورت و سپس باورد می‌گفتند، دانسته است. دایره المعارف اسلامی، ابیورد را سرزمین نیاکان اشکانی و محل شهر دارا را در آن جا تعیین کرده است. بنابراین بایستی شهر «دارا» در دامنه کوه‌های درگز قرار داشته باشد. از آن جا که به گفته پلوتارک و تأییدهارولد لمب، نویسنده کتاب قدم به قدم با اسکندر، دارا، آخرین پادشاه هخامنشی در این ناحیه کشته شده است، اشکانیان نام پایتخت نخستین خود را « داراگرد » نهاده‌اند. «گرد» در روزگار کهن، به معنای شهر بوده، واژگان سیاوش گرد، پیروزگرد، بروگرد (بروجرد) ، بیژن گرد، خسروگرد و… بیانگر نام سازنده و شهر است و داراگرد یعنی شهر دارا نیز روی همین معنا پدید آمده است. در روزگار ساسانیان تغییرات زیادی در حد و حدود شهرهای این منطقه صورت می‌گیرد و ابیورد که شامل منطقه وسیعی بوده و تا دامنه کوه‌های درگز گسترده بوده است، مرکزیت پیدا می‌کند.
حاکم ابیورد را «بهمنه» می‌نامیدند که به صلح تسلیم مسلمانان شد. پس از تسلط اعراب این سرزمین یکی از پایگاه‌های مهم مسلمانان قرار گرفت. بعضی از محققان این چنین اظهار نظر کرده‌اند که در قلعه داراگرد که در زمان ساسانیان مرکز روحانیون زرتشتی و دارای ضرابخانه بوده است، در اواخر قرن اول هجری قمری سکه ضرب شده است. حدود منطقه ابیورد در این زمان از سرخس تا نسا گسترده بوده است. این سرزمین که در انتهای دشت قراقوم بر سر راه قبایل مختلف مهاجم دشت‌های داخلی آسیا در ابتدای اولین خطه جلگه‌های حاصلخیز خراسان قرار گرفته است، بنابر موقعیت طبیعی و نظامی از دیر باز محل کشمکش‌ها و زد و خوردهای اقوام مختلف بوده است. با سقوط سامانیان دفاع ولایات شمالی ایران در برابر حملات چادرنشین‌ها به سستی گرایید و هجوم صحرانشینان آسیای مرکزی به خراسان فزونی گرفت. به روزگار سلطان محمود غزنوی ترکمانان (غزان) به منطقه نسا و ابیورد و درگز هجوم آوردند و در این شهرها سکنی گزیدند و ترکی شدن این نواحی آغاز گردید. محققان محلی دوران سلجوقیان و اوایل خوارزمشاهیان را دوره شکوفایی خاوران (ابیورد را از قرن ۴ به بعد خاوران می‌گفتند) نامیده‌اند، شیخ محمد شهرستانی، انوری ابیوردی، اسعد مهنه‌ای و … از این سرزمین برخاستند. به همت اینان خاوران یکی از مراکز علمی شد. به روزگار چنگیز، پسرش « تولی » ابیورد را تصرف کرد و به نهب و تاراج اهالی پرداخت و آن شهر زیبا را که در آن عالمی از عمارات موج می‌زد با خاک یکسان نمود و اکثر مردم را از دم تیغ گذراند. البته ابیورد در نهضت‌های شیعه که در اواخر دوران بنی امیه در سراسر خراسان صورت گرفته بود سهمی بزرگ داشته است و نیز در قیامهای علیه حکام عباسی در قرن سوم هجری شرکت جستند. در زمان خلافت هارون ۱۸۵ ق. شخصی به نام ابوالخسیب بر ضد عباسیان و عامل آنان در خراسان قیام کرد و بر ابیورد تسلط پیدا کرد. این شهر با این همه عظمت و زرگی پس از هجوم مغولان و بعد از او تیمور و رونق خود را از دست داد و از اواخر قرن هشتم که شهرها و آبادیهای این منطقه مورد تجاوز و اشغال ازبکان قرار گرفت دوران قدرت آن شروع گردید. در اوایل عصر افشاری ساختن مسجد بزرگی در مولود آباد (زادگاه نادر) و برخی ساختمان‌ها در شهر نشانی از گسترش و رونق درگز می‌باشد، ولی ویرانی‌هایی که ناشی از تهاجمات اقوام همسایه بود، همراه با عدم توجه حکومت مرکزی و خصوصاً جدایی قسمت آباد و تاریخی آن (با ۹ هزار خانوار جمعیت و ۲۴ شهرک و روستا) که نام ابیورد را نیز با خود دارد، توانایی‌های این شهر را به فراموشی سپرد. اکنون اندک آثار به جا مانده در شهر درگز مربوط به حاشیه باز یکی از دامنه کوه‌های هزار مسجد (درگز فعلی) می‌باشد. در حالی که آثار تاریخی بی‌نظیری از دورهاشکانیان و دوران اسلامی در آن سوی مرز‌ها قرارگرفته است. به موجب قرارداد ننگین آخال ۱۲۶۱ هـ. ش/۱۸۸۲ م، کناره آباد و تاریخی آن، از تجن تا نزدیکی عشق آباد، از ایران جدا شده و جزو ترکمنستان گردید.
شهری که قبلاً به نام ابیورد معروف بوده و در تاریخ فکر و تمدن اسلامی به تعدادی از اندیشمندان و بزرگان برخورد می‌کنیم که عنوان ابیوردی را با خود داشته‌اند.
جاذبه‌های گردشگری دره گز
بندیان درگز
یکی از آثار تاریخی شهرستان درگز می‌باشد که در سال ۱۳۶۹ به دنبال خاکبرداری وتسطیح زمین‌های زراعی شناخته شد ومقدمات کاوش منطقه از سال ۱۳۷۳ آغاز شد. این اثر تاریخی از بناهای دوره ساسانی محسوب می‌شود که در دو کیلومتری شمال غرب شهرستان در کنار رودخانه درونگر واقع شده است و به سبب آب‌بندی که در این ناحیه قرارداشته به بندیان معروف است.در نخستین فصل کاوش تالاری به ابعاد ۸×۱۰ متر خاکبرداری شد. که به احتمال زیاد دارای سقفی چوبی ومسطح بوده و برفراز ستون‌ها قرار داشته است. جالب‌ترین قسمت تالار تصاویری است که به صورت گچبری دورتادور این تالار نقش شده است و کتیبه‌هایی به خط پهلوی نیز کشف گردیده است. این نقش‌ها وتصویر‌ها موضوعات متعددی را بازگو می‌کنند از جمله شکار، جنگ، صحنه‌های مذهبی و تفویض قدرت که در همه آن‌ها روح اعتقادی و ایرانی متجلی است. آتشدان گچی زیبایی در مقابل تالار به آتشکده قرار دارد.
تپه خاخیان
که در حدود ۷کیلومتری غرب شهر درگز در کنار جاده درگز – نوخندان قرار گرفته سفال‌هایی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد در آن واقع است. این تپه دارای ۸متر ارتفاع و۵۳ متر طول و۳۷متر عرض می‌باشد.
تپه صاحبجان
که در قسمت شمال غربی شهر درگز واقع است وساختمان تپه از بناهای قبل از اشکانی می‌باشد که در دوره ساسانی متروک شده است. خشت‌هایی که در آن به‌کار رفته ۴۵×۴۵ سانتی متر می‌باشد و۱۳ سانتی متر قطر دارند. این تپه از سمت شمال با بقعه سید (قدمگاه) همجوار است. تپه دارای ۱۵متر ارتفاع و۵۱ متر طول و۳۷ متر عرض دارد.
تپه غازان بیک
که در روستایی به همین نام در کنار جاده به فاصله نیم کیلومتری راه شمسخی خان به درگز قراردارد که حدود ۷۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. قبرستان شمسی خان متعلق به اقوامی است که در تپه غازان سکونت داشتند و مربوط به دوره پارتی و ساسانی است.دخمه‌های موجود در غازان بیک احتمال اینکه قوم ماد در این منطقه نیز بوده تقویت می‌کند زیرا ماد‌ها دخمه نشین بوده‌اند.
نوروز تپه
در جنوب شهر درگز در بخش چاپشلو در کنار آبادی ینگه قلعه قرارگرفته این تپه که در کناره جنوبی جاده آسفالته درگز به چاپشلو قرار دارد متعلق به قرون ۳و۴ هجری قمری می‌باشد.
تپه یوخار قلعه
این تپه در ۱۲ کیلومتری غرب شهر درگز قرارگرفته که تا اواخر دوره ساسانی وحتی در دوره اسلامی آباد و مسکونی بوده است.این تپه متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد بوده است. سفال‌های منقوش ما قبل تاریخی آن از هزاره پنجم قبل از میلاد شروع شده و تا اواخر دوره ساسانی و اسلامی از تپه استفاده می‌شده است. تپه یوخار قلعه دارای قسمت‌های مختلفی است که در جبهه‌های غربی آن بیش‌تر آثار سکونت‌های ما قبل تاریخ ودر شرق آن دوره‌های تاریخی ودر بالای آن آثار دوره اسلامی مشاهده می‌شود. این تپه‌ها در حاشیه آبادی قره قوینلو واقع شده است.
یارم تپه
این تپه شامل آثار اولین سکونت اقوام دوره ما قبل تاریخ و روزگار باستان در دشت است و ظاهراً این اقوام از هزاره پنجم قیل از میلاد در این محل ساکن شده و مدارج ترقی را تا اواخر دوره ساسانی در این جلگه پیموده‌اند. یارم‌تپه به علت سکونت‌های مداوم شکل مرتب و منظمی را ندارد. تمدن یارم تپه را می‌توان معرف تمدن شمال شرقی ایران که تاکنون مطالعه گسترده‌ای درمورد آن نشده است. برخی از نقوش برروی سفال‌ها منحصر به فرد بوده و دارای خصوصیات و مشخصات محلی می‌باشد این تپه تاریخی در حدود ۵۰۰ متری غرب بندیان و در مجاورت رود درونگر قراردارد.
پلکان نادری
یکی از آثار تاریخی وکارهای برجسته نادر شاه افشار در این شهرستان راه مالرو و ارابه رو در ارتفاعات صعب‌العبور و دشوار ا…اکبر است که نشانه عزم واراده نادری می‌باشد.این راه که به گویش محلی به آن نردبان یولی می‌گویند در گردنه جنوبی ا…اکبر کنار جاده شوسه و نزدیک آبادی کپکان قراردارد. در حدود ۵۵ خم و۹۰۰ پله است که بر اثر تراش سنگ‌ها ایجاد شده است. درازی هر پله ۳ متر و پهنای آن ۳۰ سانتی‌متر وارتفاع آن ۱۳ سانتی‌متر است در کمرگاه کنار پلکان ۳ کتیبه مربوط به این اثر وجود دارد. فقط در یکی از کتیبه‌ها (هو، محمد زمان) و در دیگری (نصرمن‌ا…) دیده می‌شود.
امامزاده محمد دیباج
این شهرستان امامزاده محمد دیباج که در آبادی شیلگان از توابع بخش لطف‌آباد درگز و در کنار مرز ایران و ترکمنستان مقبره‌ای به نام امامزاده محمد وجود دارد. محمد فرزند امام جعفر صادق ملقب به ابوجعفر که در سال ۱۴۴ ه.ق در مدینه چشم به جهان گشود. تبار مادرش خدیجه به امام حسین (ع) می‌رسد و چون کسی بود که بنا به درخواست و تأیید مردم حجاز به حکومت نشست. اورا امیرالمومنین نامیدند. و به سبب زیبایی اندام و چهره به او لقب دیباج دادند. محمد درجرجان درگذشت و مأمون برای او نماز خواند این واقعه در سال ۲۰۳ ه.ق اتفاق افتاد.
بقعه ابوالمعجن
ابوالمعجن از مردان نامدار و متنفذ دوره جاهلیت بود که از ابتدا از در ستیز با اسلام درآمد و بعد با قبیله خود به پیامبر گروید وجزء صحابه درآمد. شاعری مطبوع‌الشعر وکریم و صاحب روایت بود و در شرب خمر افراط می‌کرد. به خاطر شراب خواری حد خورد وتبعید گردید. ولی گویند تا بدان پایه به اسلام ایمان داشت که در جنگ قادسیه از تبعید گاه گریخت و خود را به‌کارزار رسانید. او را دستگیر وزندانی کردند.هیچ دور نیست که ادامه فعالیت‌های ابوالمعجن در درگز صورت گرفته باشد. زیرا قلعه زرین و کوه باورد را محل جنگ‌های او برشمرده‌اند. اگر دامنه زرین کوه در ۲۲ کیلومتری غرب درگز به فاصله ۲۰ کیلو متری در جاده درگز به درونگر پیش برویم در شرق آبادی جلفا به بقعه‌ای می‌رسیم که مردم آن را ابوالمعجن می‌خوانند. این بقعه عبارتست از یک محوطه بزرگ که در آن درختی دیده می‌شود و در انتهای حیاط، ایوان و سپس اطاق بزرگ ۱۰×۵ متری می‌باشد که هشت متر آن را برآمدگی به نام قبر ابوالمعجن تشکیل می‌دهد. از سال وفات و انتهای عمر ابوالمعجن اطلاع دقیقی در دست نیست.
قدمگاه
در قسمت شمال غربی شهر درگز مقابل تپه باستانی صاحبجان بقعه و آرامگاه سید ابراهیم فرزند سیدمحمد که از سادات و صالحان قرارگرفته. در بازدیدی که از محل انجام شده تنها سنگ قبری سیمانی ملاحظه گردیده که برروی آن نوشته شده بود «آرامگاه سید ابراهیم ولد سید محمد» و همچنین تصویر یک شانه برروی سنگ حک گردیده بود. بنا به اعتقادات اهالی منطقه اتاقی گنبدی شکل به مساحت تقریبی ۸×۶متر مربع و بر کنار جاده درگز به ارتیان قرارگرفته که امروز متصل به شهر درگز گردیده است.
زیارتگاه سید قاضی سلطان
در شمال غربی شهر درگز در دو کیلومتری غرب آبادی ارتیان نزدیک آبادی خاخیان بقعه‌ای دیده می‌شود که در وضع فعلی سرتاسر بنا را تالاری تشکیل می‌دهد که پشت تالار دو اتاق قرار گرفته است. اتاق اول پیش بقعه و اتاق دوم خود مزار می‌باشد. در غرب و پشت بقعه ساختمان‌هایی است که به نظر می‌رسد روزی آباد بوده‌اند سنگ قبر این مزار به نام میر قاضی سلطان است و معلوم نیست از کدام طبقه شخصیت‌های خاوران است. مردم این منطقه میرقاضی سلطان را از صالحان و اولیاء خدا می‌دانند و معتقدند کسانی که دارای گلو درد هستند با ریختن ماست بر روی سنگ رلیسیدن آن با زبان شفا می‌یابند از آن رو به آن قاتقلی امام می‌گویند.
بقعه علامه شهرستانی
در بخش نوخندان یعنی حدود ۱۷ کیلومتری شمال غربی شهر درگز و به فاصله یک کیلو متری غرب آبادی حضرت سلطان بقعه علامه شهرستانی صاحب کتاب الملل‌والنحل وجود دارد.بنای این ساختمان که ۵۸ متر طول و۳۷ متر عرض دارد ومتعلق به دوره تیموری می‌باشد.
امامزاده سید یوسف
حدود ۱۰ کیلومتری جنوب غربی درگز در حاشیه شمال غربی آبادی سادات زیارتگاهی وجود دارد که به امامزاده سید یوسف مشهور است. این زیارتگاه مورد اقبال اهالی قرارگرفته و سیدیوسف را از صالحان و اولیای خدا می‌دانند که در اکثر موارد حاجاتشان را برآورده می‌کند. بنای این ساختمان متعلق به قرن ۱۳و۱۴ هجری می‌باشد.
زیارتگاه علی بلاغ
در آبادی جان عزیز وسط کوه علی بلاغ چشمه‌ای جاری است که به آن چشمه علی چشمه علی بلاغ می‌گویند. از جاده قوچان به درگز ابتدای منطقه درونگر یعنی ۸۰ کیلومتری غرب درگز جاده فرعی شوسه‌ای به سمت زیارتگاه علی بلاغ جاری می‌شود. مردم منطقه معتقد هستند که در یکی از جنگ‌ها گذر امام علی (ع) به این منطقه افتاده و آب چشمه را متبرک ساخته است. اما این مطلب نمی‌تواند واقعیت باشد.
آرامگاه صید علی خان درگزی
صید علی خان درگزی از شعرای معروف متأخر و استاد ادیب نیشابوری و ملک‌الشعرای بهار می‌باشد که از بنیان گزاران مکتب ادبی و اجتماعی و سیاسی معروف و اصحاب سراچه بود. آرامگاه رو به ویرانی شاعر و استاد گرانمایه که به سبک ابنیه دوره قاجار ساخته شده در گورستان قدیمی شهر می‌باشد.
غار قزلق
از نمونه غارهای این منطقه غاز قزلق یا غار دیو است که در ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی درگز بعد از روستای قزلق در نیمه راه ارتفاعات شازی وکانی گاز قرار داردواز محل‌های اعتقادی ودیدنی درگز است که دارای ۳ درب ورودی در کف دره ونیمه‌های بلند می‌باشد. طول غار حدود یکصد کیلومتر دارای دو دالان می‌باشد. نوع غار از غارهای آهکی است که احتمالاً در دوران عصر حجر مورد استفاده انسانی بوده است.
غار شادمینه
واقع در ۱۶ کیلومتری غرب درگز در ۳۰۰ متری علامه شهرستانی که بقایای دژ نظامی مربوط به قرن پنجم و دوره سلجوقی می‌باشد.
موزه حیات وحش
این موزه در ۴۰ کیلو متری جنوب غربی شهرسان درگز در پارک ملی تندوره(چهلمیر)قراردارد
قرخ قیز(چهل دختر)
در ۵ کیلومتری جنوب شهر درگز قرار گرفته که کوهی منفرد و کم ارتفاع است. این کوه رسوبی و مربوط به دوران دوم و اواخر دوران سوم زمین‌شناسی است. نام قرخ‌قیز یادگاری از نیاکان اولیه است که از حدود پنج هزار سال پیش در این سرزمین می‌زیستند.
پارک ملی تندوره
در منتهی‌الیه شمال شرقی کشور و در حدود شمالی استان خراسان در شهرستان درگز واقع است که با سیمایی کوهستانی وصخره‌ای با دره‌های عمیق وتپه ماهورهای بلند و مرتفع با شیب‌های متغیر در جهات مختلف جغرافیایی می‌باشد. وتندوره نام چشمه‌ای است که در این پارک جنگلی جاری می‌باشد به همین دلیل این پارک را تندوره می‌نامند. تندوره به زبان کردی به معنی تنور می‌باشد و از آن‌جایی که این چشمه از حوض‌هایی شبیه به تنور خارج می‌گردد بر آن نام تندوره نهاده‌اند.
پارک جنگلی چهل میر
معروف‌ترین دره منطقه است و در قسمت شرقی پارک تندوره واقع است.
دره امام قنبر
در ۲۰ کیلو متری جنوب شهر درگز قراردارد.
دره چرلاغ
در ۳۴ کیلومتری جنوب غربی شهر درگز قرار گرفته است.
دره درونگرودر بادام
در مسیر جاده درگز به قوچان و در امتداد رودخانه درونگر قرار دارد.
دره شمسی خان
در قسمت جنوب شرقی شهر درگز در فاصله ۵۰ کیلومتری دره درگز واقع شده است.
دره قزلق
این دره وقوزغان دره در مرز ایران وترکمنستان حدود ۴۵ کیلومتری شرق درگز واقع است.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.