گزارشی از بزرگ‌‌ترین حادثه تاریخ صنعت پتروشیمی ایران پایان پرماجرای پرونده پرتنش پتروشیمی آتشی که از قلب صنعت پتروشیمی ایران زبانه زده بود، خیلی زود ابعاد صنعت نفت کشور را پشت سر گذاشت و تنور هیجان، دغدغه، شایعه، نگرانی و همدلی را در سراسر کشور داغ کرد؛ آتشی که رده‌بالا‌‌ترین مدیران صنعت نفت را به […]
گزارشی از بزرگ‌‌ترین حادثه تاریخ صنعت پتروشیمی ایران
پایان پرماجرای پرونده پرتنش پتروشیمی
آتشی که از قلب صنعت پتروشیمی ایران زبانه زده بود، خیلی زود ابعاد صنعت نفت کشور را پشت سر گذاشت و تنور هیجان، دغدغه، شایعه، نگرانی و همدلی را در سراسر کشور داغ کرد؛ آتشی که رده‌بالا‌‌ترین مدیران صنعت نفت را به بطن حادثه کشاند و سرانجام پس از ساعت‌‌‌ها تلاش و امتحان راهکارهای شکست‌خورده و موفق، خاموش شد تا سایه بحران از سر صنعت نفت برداشته شود و اتفاقی که می‌توانست به بحرانی ملی تبدیل شود، به تجربه‌ای ملی تبدیل شد.
تلاش برای مهار آتش‌سوزی در پتروشیمی بوعلی‌سینا ماهشهر
به گزارش ایسنا، هنوز چندساعت از آغاز حمله شعله‌های آتش و زبانه کشیدن گدازه‌های شایعه و خبر نگذشته بود، که خبر «وقوع انفجار در مهم‌ترین بخش صنعت پتروشیمی کشور»، علاوه بر اخبار رسمی کشور، به موضوع اصلی شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد تا پیگیری وضعیت «بوعلی‌سینا» قربانی حریق خیلی زود جای خود را به عنوان مهم‌ترین موضوع روز تثبیت کند. ابعاد بحران آتش‌سوزی در ماهشهر اما از این گسترده‌تر بود، آتش‌سوزی در قلب صنعت پتروشیمی کشور مانند شعله‌ور شدن کبریت در انبار باروت بود؛ از همان ابتدا که خبر انفجار و سپس آتش‌سوزی در مجتمع‌پتروشیمی بوعلی‌سینا منتشر شد، نگرانیها از احتمال سرایت آتش مخزن آسیب‌دیده به سایر مخازن و واحدهای پتروشیمی اوج گرفت، گرمای شدید هوا در منطقه نیز به این نگرانیها دامن می‌زد.
آتش‌سوزی که از چهارشنبه عصر آغاز شده بود، تا صبح پنجشنبه تاحدودی مهار شد، اما گرمای شدید هوا کار خود را کرد و دیگ جوشان مخزن نفتا در این واحد پتروشیمی دوباره شعله گرفت تا نگرانیها از گسترش آتش به حدی برسد که شایعه شد به مردم ماهشهر گفته‌اند شهر را تخلیه کنید، شایعه‌ای که هرچند تکذیب شد اما چیزی از نگرانی مردم منطقه و پیگیران حادثه در نقاط دیگر کم نکرد. دامنه شایعه به همین‌جا محدود نشد، حدوداً بعد از گذشت یک روز از حادثه، شایعاتی به راه افتاد که حاکی از غیرطبیعی بودن حادثه پتروشیمی بوعلی‌سینا بود و آن را به عملیات خرابکارانه نسبت می‌داد، شایعه‌ای که خیلی زود توسط شخص وزیر نفت تکذیب شد. مقابله با شایعات در ساعات بحرانی، آسان‌تر از مقابله با شعله‌های آتش نبود. درحالی که گفته می‌شد برخی سعودی‌‌‌ها از اتفاقی که به صنعت روبه رشد پتروشیمی کشور آسیب وارد کرده بود خوشحالند، خوشحالی برخی منتقدان در داخل کشور نیز بسیار تعجب‌برانگیر به نظر می‌رسید.
ابعاد انفجار و آتش‌سوزی در قلب پتروشیمی کشور
این شرکت در زمینی به مساحت ٣٦ هکتار در شمال غربی خلیج‌فارس در استان خوزستان، در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر واقع است. خوراک مجتمع پتروشیمی بوعلی‌سینا، نفتای سبک و سنگین و بنزین پیرولیز است که طی فرایندهای موجود در واحدهای عملیاتی مختلف به محصولات با ارزش و سود آور آروماتیکی نظیر پارازایلین و ارتوزایلین و بنزن تبدیل می‌شود. ابعاد حادثه به قدری بزرگ بود که خبر خیلی سریع در همه جا منتشر شد و بسیاری را نگران جان فعالان حاضر در منطقه کرد؛ نگرانی که حدود دوساعت پس از وقوع حادثه و با اعلام رییس کل روابط عمومی شرکت هلدینگ خلیج‌فارس مبنی بر این‌که خسارت جانی از آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی‌سینا گزارش نشده است، موقتاً برطرف شد. وی دلیل این حریق را نشتی در واحد ٩٠٠ پارازایلین این مجتمع اعلام کرد. از سوی دیگر، مدیرکنترل تولید شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز با توضیح در مورد آتش‌سوزی در مجتمع پتروشیمی بوعلی‌سینا، اخبار منتشره در مورد سرایت آتش‌سوزی به پتروشیمی شهید تندگویان را رد کرد. علی‌محمد بساق‌زاده درباره آتش‌سوزی در پتروشیمی بوعلی‌سینا و خسارت جانی آن اظهار کرد: تاکنون خسارت جانی از آتش‌سوزی در پتروشیمی بوعلی‌سینا گزارش نشده است. اندکی بعد و حدود ساعت ۱۰ شب، مدیر روابط عمومی مجتمع پتروشیمی بوعلی‌سینا اعلام کرد که با خنک کردن مخازن اطراف آتش این پتروشیمی، گسترش آتش‌سوزی کاملاً کنترل شده است. ابراهیم غلامشاهی با تشریح آخرین وضع آتش‌سوزی گفت: خطر اولیه آتش‌سوزی برطرف شد، اما آتش هنوز مهار نشده است. مدیر روابط عمومی مجتمع پتروشیمی بوعلی‌سینا با رد اخبار منتشره درباره سرایت آتش به سایر مجتمع‌های اطراف اظهار کرد: سایر شرکت‌های مجاور مجتمع پتروشیمی بوعلی‌سینا، از جمله تندگویان در حال تولید هستند.
تصریح وزیر: فقدان فرمانده
حضور مدیران ارشد نفت در ماهشهر، علاوه بر این‌که به تلاش‌ها برای مدیریت بحران سرعت و جدیت بیش‌تری بخشید، با اعلام حقیقتی تلخ از سوی وزیر نفت همراه بود. بیژن زنگنه بامداد جمعه (١٨ تیرماه) در نشست کمیته بحران منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی با تأکید بر لزوم اقدام فوری برای مهار آتش‌سوزی در مجتمع پتروشیمی بوعلی‌سینا، گفت: فعلاً دنبال مقصر حادثه نمی‌گردیم. وی با بیان این که عملیات مهار آتش فرمانده ندارد و باید هرچه سریع‌تر فرمانده‌ای متخصص و کاردان برای این عملیات انتخاب شود، افزود: اینجانب نیز تا زمانی که آتش به‌طور کامل خاموش شود، برای پشتیبانی و نظارت در منطقه می‌مانم.
زنگنه با تأکید بر لزوم جلوگیری از سرایت آتش به مخازن اطراف، افزود: بالگرد و هواپیمای آب پاش کمکی به اطفای حریق نکرده و باید از راه‌های دیگر موضوع را دنبال کرد. در نشست ستاد مدیریت بحران به ریاست وزیر نفت در منطقه ویژه اقتصادی بندر ماهشهر مقرر شد؛ ابتدا مخزن تخلیه شده و سپس برای مهار حریق اقدام شود. در این نشست همچنین، علی صفی‌خانی، مدیر ایمنی شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب به عنوان فرمانده عملیات انتخاب شد.
شکست عملیات ضربتی؛ تشدید نگرانیها
با تشکیل جلسه ستاد بحران، تصمیم‌گیری برای انجام عملیات ضربتی باهدف مهار آتش انجام شد. براساس آخرین تصمیم ستاد بحران، عملیات اطفای حریق مخزن ٢٠٠١c پتروشیمی بوعلی‌سینا از ۳ جهت صبح روز جمعه، ١٨ تیرماه با بسیج همه امکانات آغاز شد. اما ساعتی پس از انجام عملیات وزیر نفت اعلام کرد که عملیات ضربتی مهار حریق با شکست مواجه شده است. گرمای شدید هوا که شعله‌های گسترده آتش نیز بر ابعاد آن می‌افزود، تلاش‌ها برای فروکش کردن بحران را ناکام می‌گذاشت. همزمان با این اخبار ناامیدکننده، شنیده شدن اخباری مبنی بر کج شدن دیواره‌های مخزن نفتای درحال اشتعال، بر نگرانیها می‌افزود و گفته می‌شد اگر دیواره مخزن درهم بشکند، سیلی از مواد مذاب جاری خواهد شد که چنین اتفاقی در مجتمع پتروشیمی می‌توانست در صورت کنترل نشدن به فاجعه ختم شود.
با این‌حال، تصاویری که از مخزن درحال اشتعال مخابره می‌شد بسیار نگران‌کننده بود، لبه‌های مخزن کاملاً دراثر این حادثه کج شده بود و امکان ریزش بخش‌هایی از دیواره مخزن و جاری شدن مواد درحال اشتعال احساس می‌شد، موضوعی که برخی کارشناسان از آن استقبال کرده و معتقد بودند درصورت این اتفاق و در شرایطی که محیط اطراف مخزن، ایمن‌سازی شده باشد. به دلیل کاهش حجم مواد درحال اشتعال، عملیات اطفای حریق راحت‌تر خواهد بود. همزمان با پیچیده‌تر شدن شرایط، فرماندار ماهشهر از تماس تلفنی محمد نهاوندیان، رییس دفتر رییس‌جمهوری و عبدالرضارحمانی‌فضلی، وزیر کشور برای در جریان قرار گرفتن آخرین وضع پتروشیمی ماهشهر خبر داد. منصورقمر با بیان این که محمد‌نهاوندیان و عبدالرضا رحمانی‌فضلی در مکالمه تلفنی با غلامرضاشریعتی، استاندار خوزستان در جریان جزییات حادثه آتش‌سوزی قرار گرفتند، تأکید کرد: این حادثه هیچ خسارت جانی نداشته که این موضوع سبب خرسندی است.
وقتی آژیر خطر به صدا در آمد
درآستانه غروب روز جمعه، خبر نگران‌کننده دیگری از ماهشهر به گوش می‌رسید. در این ساعات بود که به دلیل جدا شدن یک تکه از مخزن ٢٠٠١c، آژیر خطر در پتروشیمی بوعلی‌سینا که از روز چهارشنبه (١٦ تیرماه) در آتش می‌سوخت به صدا در آمد. در آن زمان اعلام شد که این آژیر تنها برای افراد نزدیک به مخزن به صدا در آمده است و مقام‌های حاضر در محل حادثه اطمینان دادند آتش این مخزن تحت کنترل است.
از سوی دیگر، بیژن‌زنگنه، وزیر نفت با بیان این که همه نیروهای ارگان‌های مختلف شامل هلال‌احمر، شهرداری‌ها، استانداری، وزارت نفت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی در حال کمک‌رسانی در حادثه آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی‌سینا هستند، گفت: فرماندهی عملیات مهار آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی‌سینا بر عهده نفت است. زنگنه با اشاره به این که باید تا پایان سوختن مواد مخزن صبر کرد و از این بابت نگرانی وجود ندارد، درباره مدت زمان سوختن مواد درون مخزن اظهار کرد: طبق اعلام تیم عملیات، حدود ١٠ تا ١٥ ساعت زمان می‌برد تا محتوای مواد سوختی درون مخزن بسوزد و به پایان برسد اما نگرانی از این بابت وجود ندارد و باید روال طبیعی آن طی شود.
آتشی که بالاخره فرونشست
بیش از ۴۸ ساعت از اعلام اولین نشانه‌های وقوع حادثه می‌گذشت، اما تلاش‌ها همچنان برای مبارزه با آتش ادامه داشت. تلاش‌هایی که حالا امیدوارانه‌تر درباره‌شان صحبت می‌شد. در آن زمان گفته می‌شد که سرازیر شدن مواد درون مخزن پتروشیمی بوعلی‌سینا به حوضچه اطمینان سبب بالا رفتن سرعت سوخت مواد و در نهایت پایان آتش‌سوزی می‌شود. عادل‌نژادسلیم، مدیرعامل شرکت هلدینگ خلیج‌فارس با بیان این که این اقدام سبب بالا رفتن سرعت سوخت می‌شود، اظهارکرد: تصمیم بر این است که محتویات مخزن ٢٠٠١C بسوزد و آتش به پایان برسد. نژاد سلیم با تأکید بر این که اقدام ما مراقبت از اطراف است، یادآور شد: در آروماتیک اصفهان هم که چندسال پیش این اتفاق رخ داده بود، تنها راه ممکن این بود که اتش مهار شود تا سوزانده شود.
این بار مدیرعامل شرکت هلدینگ خلیج‌فارس با تشریح آخرین وضع و اقدام‌های صورت گرفته در آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی‌سینا گفت: آتش مخزن ٢٠٠١c در مقایسه با صبح نصف شده است. عادل‌نژادسلیم با اشاره به برگزاری جلسات ستاد بحران در روزهای گذشته گفت: در این جلسه اقداماتی برای خاموش کردن آتش مخزن ٢٠٠١c اتخاذ شد و مقرر شد در این راستا دو اقدام انجام شود. وی نخستین اقدام را جلوگیری از سرایت آتش مخزن به مخازن اطراف با شاور مرتب آب و خنک‌سازی با هدف ثابت نگهداشتن درجه مخزن دانست و اقدام دوم را تخلیه مواد مخازن خواند و ادامه داد: افزون بر آن با هدف کوتاه شدن آتش تا میزان مشخصی اقدام به تخلیه مخزن در حال آتش کردیم و مواد آن به پتروشیمی بندر امام منتقل شد.
مدیرعامل شرکت هلدینگ خلیج‌فارس با بیان این که با حضور وزیر نفت، مدیران منطقه و مدیران مناطق شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب مقرر شد امکانات ماشین و تانک‌فوم برای خاموش کردن آتش از آتش‌نشانی تدارک دیده شود و بعد از آن که حجم مخزن به میزان مشخصی رسید عملیات ضربتی به مخزن در حال آتش را از ۳ طرف آغاز کنیم، افزود: شرایط به گونه‌ای بود که تا آماده شدن امکانات و کاهش حجم مخزن، برنامه عملیات برای ساعت دو ظهر روز جمعه تدارک دیده شد. نژادسلیم با تشریح عملیات که با پودر پاشی هلی‌کوپتر از بالا در محل آتش و عملیات ضربتی از بخش‌های دیگر به مخزن همراه بود، گفت: عملیات تا ساعت ۳٫۵ ادامه یافت اما جواب نداد که این قابل پیش‌بینی بود. وی با تکذیب اخباری مبنی بر تخلیه شهر و یا مسموم بودن دود ناشی از آتش‌سوزی، گفت: این شایعات جای تأسف دارد.
۳۰ دقیقه از بامداد شنبه می‌گذشت که اعلام شد عملیات ضربتی اطفای حریق مخزن ٢٠٠١c پتروشیمی بوعلی‌سینا باردیگر با حضور وزیر نفت در محل حادثه آغاز شده است. حدود یک ساعت بعد فرماندار بندر ماهشهر گفت: فوم‌ریزی گسترده مخزن ٢٠٠١c هم اکنون در حال انجام است و اگر حادثه غیرمترقبه‌ای رخ ندهد آتش قبل از صبح خاموش شود. فرماندار بندر ماهشهر خاطرنشان کرد: بدنه مخزن c٢٠٠١ نیز به‌صورت ویژه با آبپاشی در حال خنک‌سازی است تا دیواره آن فرو نریزد. به گفته وی، بیژن‌زنگنه، وزیر نفت، بیژن‌عالی‌پور، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، غلامرضاشریعتی، استاندار خوزستان و سایر نیروهای عملیاتی هم اکنون در محل عملیات حضور داشتند.
بالاخره در ساعت دو بامداد شنبه اعلام شد که آتش مخزن ٢٠٠١c پتروشیمی بوعلی‌سینا که از روز چهارشنبه هفته گذشته (١٦ تیرماه) شعله‌ور شده بود، به صفر رسیده و مراحل خنک‌سازی آن در حال انجام است. فوم‌های مورد نیاز برای این عملیات گسترده از پتروشیمی‌های منطقه، اصفهان، شهرداری اهواز، پخش فرآورده‌های نفتی و سایر بخش‌ها تأمین شده است؛ ضلع شمالی مخزن از بخش‌های دیگر مشتعل‌تر بود که در این بخش فوم‌ریزی به‌صورت گسترده‌تری انجام شد.
فرصتی برای سپاس؛ زمانی برای بررسی
با بیش از دو شبانه‌روز پر التهاب، آتش در قلب بوعلی‌سینا خاموش شد تا پرونده پرماجرای و پرتنش بزرگ‌‌ترین حادثه تاریخ صنعت پتروشیمی ایران بسته شود و مدیران با خیالی راحت‌تر و آرامش بیش‌تری فرصت داشته باشند از عواملی که در خاموش کردن این بحران نقش داشتند تشکر کنند و البته به فکر بررسی دلایل وقوع این بحران باشند. بحرانی که باوجود همه فراز و نشیب‌هایش دو نکته مثبت و کلیدی داشت: اول‌این‌که خوشبختانه براساس اعلام رسمی مسؤولان، این حادثه تلفات جانی و مصدومیت حادی به همراه نداشت و دوم این‌که همدلی و همکاری خوبی بین دستگاه‌های مختلف در مواجهه با این بحران به چشم خورد. وزیر نفت با تصریح این‌که «برای انجام این کار ملی از همه سپاسگزارم» اظهار کرد: با تلاش سرسختانه، مجاهدانه و فرماندهی عملیات و همچنین تلاش همه آتش‌نشان‌‌ها و همکاری شرکت‌های پتروشیمی بوعلی‌سینا، شهید‌تندگویان، بندر امام و همه دست‌اندرکاران استان خوزستان، آتش این مجتمع پتروشیمی خاموش شد.
زنگنه خاطر نشان کرد: همکاران ما کار مهم و دشواری انجام دادند و از همه برای انجام این کار ملی سپاسگزارم. وزیر نفت با اشاره به این که چند روز پراضطراب را سپری کردیم و این سرمایه‌های ملی بحمدا… برای کشور حفظ شد، تصریح کرد: البته دلایل آتش‌سوزی این مجتمع بررسی و پیگیری می‌شود تا مشکلات و تنگناهای عملیاتی مان را جبران کنیم. رییس‌جمهوری نیز در پی مهار آتش‌سوزی پتروشیمی بوعلی‌سینا، از آتش‌نشانان شجاع و فداکار، شرکت‌های نفتی دست‌اندرکار و همچنین کلیه نهاد‌‌ها و سازمان‌هایی که در فرونشاندن این آتش گسترده همکاری داشته‌اند، قدردانی کرد. وزیر نفت، مراتب قدردانی حسن روحانی، رییس‌جمهوری را از فرماندهان عملیات آتش‌نشانی و به ویژه آتش‌نشانان شجاع و فداکار درگیر عملیات دور ساختن و خاموش کردن آتش در پتروشیمی بوعلی‌سینا و همینطور شرکت‌های ملی مناطق نفتخیز جنوب، پتروشیمی بندر امام، ملی حفاری ایران، سازمان منطقه ویژه پتروشیمی ماهشهر و سایر بخش‌های دست‌اندرکار به ایشان ابلاغ کرد.
گفته می‌شود دلایل آتش‌سوزی این مجتمع پتروشیمی پس از بررسی‌ها اعلام می‌شود، اما ارتباط آن با عملیات خرابکارانه و تروریستی قویا از سوی وزیر نفت رد شده است. انتظار می‌رود جدیتی که از سوی شخص وزیر و تمامی مجموعه‌های صنعت نفت در مقابله با شعله‌های آتش به ثبت رسید، در مواجهه با دلایل و مقصران احتمالی این حادثه نیز دیده شود تا با برطرف شدن مشکلات عملیاتی صنعت نفت، ایمنی کارکنان و تأسیسات صنعت نفت تضمین شده و مانع از شادی بیش‌ازحد برخی در خارج و داخل کشور شود.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.