آزاد شدن صادرات طلا فرصتی ناب برای معادن ایران

محمد قره داغلی- طلا یا زر با نشان شیمیایی Au نام یک عنصر است. طلا فلزی نرم و چگال و شکل‌پذیر به رنگ زرد روشن و براق است که در مجاورت هوا و آب زنگ نمی‌زند و تیره نمی‌شود. از نظر شیمیایی، طلا فلزی واسطه است که در گروه ۱۱ جدول تناوبی جای دارد و یکی از کم واکنش‌‌‌ترین عنصرهای جامد در شرایط استاندارد است. پس می‌توان این فلز را به صورت خالص در طبیعت به صورت دانه‌ای یا تکه‌ای در میان سنگ‌ها، کانی‌های بلوری شده و مواد ته‌نشینی آبرفتی پیدا کرد. همچنین در میان کانی‌‌‌ها به صورت ترکیبی با دیگر عنصر‌‌ها به‌ویژه تلوریم دیده شده اما فراوان نیست. ارزش طلا به دلیل کمیابی آن، کاربردپذیری آسان، تصفیه راحت، مقاومت در مقابل زنگ زدن و خوردگی، رنگ متمایز، واکنش‌ناپذیری با دیگر عناصر است ویژگی‌هایی که در کم‌تر فلز دیگری دیده می‌شود. طلا از آغاز تاریخ مکتوب بشر همواره فلزی گران‌بها و محبوب بوده است که برای ضرب سکه، ساخت جواهرات و کاربردهای هنری استفاده می‌شده است. در گذشته سیاست مالی بسیاری از کشور‌‌ها بر پایه استاندارد طلا استوار بود یعنی پول هر کشوری معادل مقدار مشخصی از طلا بود. استاندارد طلا از آغاز جنگ جهانی اول در بیش‌تر کشورهای اروپایی و پس از آن به تدریج در کشورهای دیگر کنار گذاشته شد و سیاست پول بی‌پشتوانه جایگزین آن شد.

طلا علاوه بر کاربرد سرمایه‌ای و استفاده در جواهرات کاربردهای گوناگون دیگری از جمله در دندان‌پزشکی، تولید شیشه‌های رنگی و صنایع الکترونیک دارد و با توجه به رسانایی الکتریکی بالا در سیم‌کشی الکتریکی کاربرد دارد.

طی چند هفته گذشته خبرهای خوبی از طرح‌های اکتشافی و افزایش ذخایر معادن طلا در ایران شنیده شده. مثلاً افزایش ذخیره طلای زرشوران به ۱۰۸ تن.

مدیرعامل شرکت گسترش معادن و صنایع معدنی طلای زرشوران اعلام کرد: ذخیره معدن طلای زرشوران به حدود ۱۰۸ تن طلای خالص با عیار متوسط ۴ گرم بر تن افزایش یافت.

محمدرضا احمدی افزود: با گسترش عملیات اکتشافی و انجام بیش از ۲۰ هزارمتر حفاری، این نتایج به دست آمده است. وی دستیابی به ذخایر جدید را از دستاوردهای برنامه‌های اکتشافی ایمیدرو دانست. پیش از این، میزان ذخیره معدن طلای زرشوران، ۸۰ تن اعلام شده بود.

 احمدی با بیان این‌که انجام عملیات اکتشافی در مناطق جدید ادامه دارد، افزود: برنامه تولید امسال مجتمع ۶۰۰ کیلوگرم شمش طلا، ۳۰۰ کیلوگرم نقره و استخراج ۵۵۰ هزار تن ماده معدنی برای خوراک کارخانه است.

وی اضافه کرد: همچنین مطالعات امکان‌سنجی برای تولید نانوذرات نقره و استحصال آنتیموان از باطله‌های کارخانه در دستور کار مجتمع قرار دارد.

احمدی ادامه داد: در سال ۹۴ با توجه به ادامه روند تکمیل خط تولید، ۱۷۵ کیلوگرم شمش طلا و ۱۱۰ کیلوگرم نقره تولید شد.

وی در خصوص اقتصاد مقاومتی گفت: با توجه به سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در این شرکت با محور قراردادن رشد بهره‌وری با تقویت عوامل تولید و قابلیت‌های متنوع در جغرافیای مزیتی استان آذربایجان‌غربی به منظور افزایش قدرت مقاومت و کاهش آسیب‌پذیری کشور از طریق ایجاد تنوع در روش‌های فروش و مشارکت دادن بخش خصوصی در امر فروش اقدام شده است.

احمدی همچنین از دریافت استاندارد شمش طلا از سازمان ملی استاندارد ایران خبر داد و افزود: در سال گذشته ۱۳۳ کیلوگرم طلای مجتمع زرشوران از طریق بورس کالا و بانک کارگشایی عرضه شد.

وی اظهار کرد: شرکت گسترش معادن و صنایع معدنی طلای زرشوران در دو سال گذشته به موفقیت‌های چشمگیری در برقراری ملاحظات زیست‌محیطی، ایمنی و بهداشت دست یافته و در راستای پایش برخط آلاینده‌های احتمالی مجهز به نصب تجهیزات پایش برخط شده است.

براساس این گزارش، کارخانه استحصال طلا توسط سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران آبان ماه ۹۳ توسط معاون اول رییس‌جمهور افتتاح شده است.

مجتمع معدنی و صنعتی طلای زرشوران در ۳۵ کیلومتری شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی قرار دارد.

افزایش یک میلیون تنی ذخایر طلای معدن موته

مدیر اکتشافات ایمیدرو گفت: با انجام فعالیت‌های جدید اکتشافی، یک میلیون تن ذخیره قطعی به ذخایر معدن طلای موته افزوده شد.

علی اصغرزاده افزود: با توجه به این‌که معدن موته از سال ۷۲ تاکنون مشغول به فعالیت بوده است شاهد کاهش میزان ذخایر و عیار طلای این معدن هستیم از همین رو برای تداوم فعالیت‌های معدنی اقدام به انجام فعالیت‌های جدید اکتشافی کردیم که حاصل آن کشف یک میلیون تن ذخیره در معدن چاه‌خاتون موته است.

 وی با اشاره به این‌که مجتمع طلای موته دارای ۹ معدن طلا است، اظهار داشت: تاکنون تنها معدن چاه‌خاتون مجوز فعالیت معدنی از سازمان حفاظت محیط‌زیست داشته که به تازگی مجوز محیط‌زیست معدن دره اشکی نیز صادر شده است که این امر خبر خوشی برای توسعه معادن طلا محسوب می‌شود. به گفته وی معدن دره اشکی نیز با اکتشافات جدید ۲۷۲هزار تن ذخیره به دست آورده که این میزان با اجرای برنامه‌های جدید اکتشافی، قابلیت افزایش دارد.

در ناحیه معدنی «موته» ۹ کانسار طلا با ذخیره بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن و با عیار ۴ گرم در تن شناسایی شده است. در سال‌های ۱۳۷۰و ۱۳۷۱ عملیات اکتشاف تکمیلی در دو کانسار چاه‌خاتون و سنجده انجام گرفت و مشخص شد که مقدار ۳ میلیون تن ذخیره با عیار ۳ گرم در تن در این دو معدن وجود دارد.

مدیر اکتشاف ایمیدرو تصریح کرد: به زودی با فن‌آوری‌های جدیدی که با استفاده از مشاور خارجی به دست آورده‌ایم، شاهد افزایش ذخایر معدنی کشور به ویژه فلزات پایه خواهیم شد.

معدن طلای موته نخستین کارخانه تولید شمش طلا در کشور است که در شهرستان میمه (شمال غربی میمه و شمال شرقی گلپایگان) در استان اصفهان قرار دارد.

۱۰ تجربه جذب سرمایه خارجی در معدن طلای ساریگونی

مدیر برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو۱۰ تجربه اجرایی در طرح تجهیز و استحصال معدن طلای قروه کردستان (ساریگونی) را اعلام کرد.

امیر صباغ با بیان این‌که تکمیل طرح‌های توسعه زنجیره معدن کشور به حدود ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارند، گفت: مهم‌ترین راهکار تأمین مالی همچون سایر کشورها، ورود سرمایه‌گذاران خارجی به پروژه‌های معدنی کشور است و دولت باید الزامات مورد نظر برای ترغیب سرمایه‌گذاری خارجی (نظیر فضای کسب و کار، سیاسی، قانونی، آمار و غیره) را فراهم سازد.

 وی ادامه داد: با این هدف، کارگروه به روزآوری استراتژی‌های بین‌المللی ایمیدرو تشکیل شد که در فاز نخست، به دنبال مستندسازی تجربیات فعالان بخش معدن کشور هستیم که معدن ساریگونی، نقطه آغاز این حرکت است.

مدیر برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو با اشاره به نکات مثبت طرح معدن ساریگونی، بیان داشت: «تثبیت نرخ حقوق دولتی معدن به میزان ۳ درصد قیمت شمش طلا در بازه بلند مدت»، « توافق معافیت مالیاتی ۸ ساله برای سرمایه‌گذار در چارچوب قانون جلب سرمایه خارجی (fippa)» و «دریافت مجوز از وزارت اقتصاد به منظور حذف تعرفه گمرکی در واردات تجهیزات طرح» از جمله تجارب مثبت جذب سرمایه در این پروژه معدنی است که مشابه سایر کشور‌‌ها صورت گرفت.

وی با بیان این‌که تجارب فوق در سایر طرح‌های معدنی به عنوان الگوی جذب سرمایه خارجی باید مورد توجه قرار گیرد، افزود: در پروژه‌های معدنی، سرمایه‌گذار خارجی، وظیفه تأمین سرمایه را دارد، به همین سبب انتظار سهام حداکثری طرح را دارند اما در مقابل، شرکت‌های ایرانی تلاش می‌کنند سهام بالای ۵۰ درصد داشته باشند که در برخی موارد غیرمنطقی بوده و منجر به قفل شدن مذاکرات و عدم توافق می‌شود. با این حال در طرح معدن ساریگونی با ترکیب مناسب سهام داخلی – خارجی (۳۰-۷۰ درصد) کار با موفقیت پیش رفت.

مدیر برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ایمیدرو با اشاره به موضوع «مجوزها» به عنوان یکی از تجربه‌های مستند‌سازی شده در معدن ساریگونی، اظهار داشت: فرایند دریافت مجوز‌‌ها شامل گواهی کشف، بهره‌برداری، محیط‌زیست و زیربنایی بسیار طولانی بوده و دولت در عمل نتوانست کمک چندانی به تسریع آن فرایند کند. وی یادآور شد: بر خلاف سایر کشورهای جهان، در ایران، حق ملی شدن طرح به دولت داده شده است که یک چالش اساسی در جذب سرمایه خارجی محسوب می‌شود.

وی افزود: در مورد فروش طلا نیز، بانک مرکزی متعهد به خرید طلا یا مجوز صادرات شده که متأسفانه تاکنون هیچ اقدامی صورت نگرفته است. از سوی دیگر، یکی از مشکلات پیش رو، اخذ ۹درصد مالیات بر ارزش افزوده از فروش داخلی طلا است.

صباغ «زیرساخت» را یکی دیگر از تجربه‌های معدنی مستند‌سازی شده دانست و تصریح کرد: آب مورد نیاز مجتمع طلای ساریگونی با استفاده از پساب شهری با احداث ۳۲ کیلومتر خط انتقال و یک ایستگاه فاضلاب توسط سرمایه‌گذار خارجی تأمین شده که در این شرایط، برای رفع مشکل معارضان محلی، سرمایه‌گذار خارجی هزینه‌های زیادی نیز متقبل شده است.

وی ادامه داد: با توجه به انجام نشدن اکتشاف و شناسایی ذخایر معدن ساریگونی همچون سایر ذخایر معدنی مطابق استانداردهای بین‌المللی (JORC)، اختلاف در ثبت ذخیره این معدن بین سرمایه‌گذار خارجی و وزارت صنعت، معدن و تجارت وجود دارد.

طرح تجهیز و استحصال معدن طلای ساریگونی با ظرفیت دو تن پس از تغییر دو سرمایه‌گذار، در نهایت توسط شرکت قزاقستانی و ایرانی اجرا و در تاریخ ۱۵ بهمن ۹۴ به بهره‌برداری رسید.

شرایط سرمایه‌گذاری در تولید طلا فراهم شده است

بالاخره تمام موارد بالا سبب شد که رییس هیأت عامل ایمیدرو از فراهم شدن زمینه افزایش سرمایه‌گذاری، تولید و صادارت طلا در کشور خبر داد.

مهدی کرباسیان با اشاره به سیاست‌های دولت در خصوص بازار گفت: با توجه به این که سیاست دولت معطوف به تعادل در بازار ارز و طلا است، بانک مرکزی اجازه داد صادرات طلا انجام شود تا سودآوری در اقتصاد صورت گیرد و علاقه‌مندان خارجی نیز به سرمایه‌گذاری در حوزه طلا ترغیب شوند.

وی در عین حال گفت که صادرات طلا از مازاد تولید این فلز گران‌بها صورت می‌گیرد.

 شرایط صادرات طلای خام

این در حالی است که رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا و جواهر در مورد صدور مجوز صادرات طلای خام از معادن داخلی توضیح داد و گفت: به ازای صادرات طلا از معادن باید شمش طلای استاندارد یا ارز معادل وارد شود.

محمد ولی، در ارتباط با نامه سازمان توسعه تجارت به دفتر صادرات گمرک ایران مبنی بر بلامانع بودن صادرات طلا، نقره و پلاتین تولید معادن داخل پس از تأیید وزارت صنعت، معدن و تجارت و داشتن مجوز بانک مرکزی، اظهار کرد: براساس این نامه از این به بعد صادرات طلا، نقره و پلاتین تولید معادن داخل بلامانع است در حالی که پیش ازاین چنین اقدامی ممکن نبود و اجازه صادرات وجود نداشت.

وی ادامه داد: با تأیید وزارت صنعت، معدن و تجارت و نیز مجوز بانک مرکزی امکان صادرات طلاهای استخراجی از معادن امکان‌پذیر شده است، اما باید در مقابل این اقدام به همان میزان که طلا از معادن صادر می‌شود شمش طلای استاندارد یا ارز معادل وارد شود.

رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا و جواهر با اشاره به این‌که این نامه فرصتی را به معادن می‌دهد تا در بازار رقابتی صادرات طلا وارد شوند، گفت: موظف هستیم که آسیب‌های موجود در رابطه با صادرات طلا را برطرف کنیم و باید بتوانیم با بازارهای رقابتی در این خصوص رقابت داشته باشیم و در آینده‌ای نزدیک به بازارهای جهانی وارد شویم. در گذشته امکان صادرات طلای خام را نداشتیم و تنها می‌توانستیم مصنوعات طلا را با ارزش افزوده صادر کنیم، اما پس از این می‌توانیم محصولات خام را نیز صادر کرده و در بازارهای جهانی رقابت کنیم.

ولی در باره این‌که این اقدام موجب خام‌فروشی طلا می‌شود، بیان کرد: به دلیل برخی مسایل این تصمیم‌ اتخاذ شده است. علاوه بر این باید همان میزان که طلای خام صادر می‌کنیم معادل آن شمش طلا یا ارز معادل وارد کشور شود.

 

حال امید است تمام شرایط موجود سبب پیشرفت و افزایش تولید معادن طلا و ورود تکنولوژی‌های روز و کارآمد به ایران شود و همچنین رفته‌رفته در اقتصاد، معدن جایگزین نفت شده و نقش پررنگ‌تری را براساس ظرفیت‌های بالقوه خود پیدا کند.