چشم‌انداز آینده فناوری زیر سایه کرونا

چشم‌انداز آینده فناوری زیر سایه کرونا مهمان یا به بیان بهتر، مهاجم ناخوانده‌ای که در ریه‌های سلامت جهان نفوذ کرده است و با سرعتی فزاینده خود را تکثیر می‌کند، بسیاری از اولویت‌های پیشین را دست‌خوش تحول کرده است. آینده مرزهای علم و فناوری، پژوهش و صنعت به کدام سمت‌وسو حرکت می‌کند؟ به گزارش مناقصه‌مزایده به […]

چشم‌انداز آینده فناوری زیر سایه کرونا

مهمان یا به بیان بهتر، مهاجم ناخوانده‌ای که در ریه‌های سلامت جهان نفوذ کرده است و با سرعتی فزاینده خود را تکثیر می‌کند، بسیاری از اولویت‌های پیشین را دست‌خوش تحول کرده است. آینده مرزهای علم و فناوری، پژوهش و صنعت به کدام سمت‌وسو حرکت می‌کند؟

به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از معاونت علمی ‌و فناوری ریاست‌جمهوری، نگاه دوراندیشانه و ارائه تصویری روشن از آینده سیاست‌ها به ویژه در حوزه علم و فناوری، در این دوران شاید دشوار به نظر برسد، اما ریل‌چینی و چینش ساختار، می‌تواند ما را در دوران پساکرونا یاری کند. یکی از راهبردهای آینده‌نگاری در حوزه علم و فناوری همین ضرورت را ایجاب می‌کند.

اینجاست که آینده‌نگاری پا به میدان می‌گذارد. این ابزار اثرمند و راه‌گشا، سیاست‌ها را مسیری مشخص می‌دهد و به ریل‌گذاری در حوزه علم و فناوری یاری می‌رساند. تلاش برای حضور در رقابت‌های جهانی در توسعه مرزهای فناوری، ضرورتی است که ضرورت آینده‌نگاری ملی در حوزه علم و فناوری را دوچندان می‌کند. این ابزار مهم سیاستی، دورنمای نسبتاً روشنی را از آینده کشور به ویژه در عرصه دانش و فناوری به دست می‌دهد.

جهان در دوران کرونا و پساکرونا چه راهبردهایی را برای آینده علم و فناوری پیش می‌گیرد؟ پاسخ این پرسش را در برنامه کشورها در حوزه آینده‌نگاری علم و فناوری می‌توان دریافت. آینده‌نگاری علم و فناوری در کشورمان در شکل‌ها و حوزه‌های گوناگونی دنبال می‌شود که برنامه آینده‌نگاری علم و فناوری از جمله این راهبردها به شما می‌رود. این برنامه از سوی دبیرخانه ملی آینده‌نگاری علم و فناوری دنبال می‌شود.

ضرورت دوچندان آینده‌نگاری برای دوران پساکرونا

کشورهای توسعه‌یافته از سال‌های گذشته در مسیر آینده‌نگاری قدم برداشته بودند و چند سالی می‌شود که این فرآیند مورد استقبال کشورهای در حال توسعه قرار گرفته است؛ چرا که آیندهنگاری با ساختارهای تعاملی که در خود دارد، تمامی ‌بازیگران فعال یک جامعه را درگیر فرآیند خود می‌کند.

آینده‌نگاری پاسخی درخور به ضرورت‌های علمی ‌و فناوری جامعه می‌دهد و در سطح ملی باعث می‌شود تا وفاق، هماهنگی و هم جهتی اقدامات آتی، بین بازیگران سیستم برقرار شده و در نتیجه منابع مختلف به صورتی کارا به حوزه‌های دارای اولویت تخصیص داده شوند.

راهبرد ملی در آینده‌نگاری

ایران نیز به جمع کشورهای دارای اولویت و راهبرد برای آینده علم و فناوری خود پیوسته است که این برنامه توسط معاونت علمی‌و فناوری ریاست‌جمهوری دنبال می‌شود.

برنامه آینده‌نگاری ملی معاونت علمی‌و فناوری به دنبال ترویج و گفتمان‌سازی مبتنی بر آینده در میان ذی‌نفعان مختلف است؛ در این راستا اقداماتی مانند ترویج و گفتمان‌سازی مبتنی بر آینده در میان ذی‌نفعان مختلف، روندیابی و مطالعه مهترین حوزه‌ها و تغییرات فناورانه آینده، بررسی اولویت‌ها و نیازهای کشور با استفاده از مطالعات مشترک با دستگاه‌های اثرگذار در حوزه‌های منتخب، جریان‌سازی و گفتمان‌سازی با هدف ارائه نتایج مطالعات به مخاطبان و تقویت حس لزوم توجه به آینده و اندیشیدن درباره آن را در دستور کار خود قرار داده است.

همچنین در حوزه شناسایی اولویت‌های علمی ‌و فناورانه، اقداماتی مانند مطالعه تطبیقی تجربیات سایر کشورها در اولویتگذاری علم و فناوری، تحلیل محتوا و بررسی مطالعات بینالمللی و ملی برای شناسایی حوزه‌ها و موضوعات اولویتدار، برگزاری دلفی به منظور تعیین اولویت‌های فناوری در میان خبرگان توسط دبیرخانه آینده‌نگاری علم و فناوری دنبال می‌شود.

با هدف توسعه فرصت‏‌های نقش‌‏آفرینی اکوسیستم استارت‌آپی و دانش‌بنیان در توسعه فناوری‌های آینده، گام‌هایی مانند بررسی نقش روندهای فناورانه و تغییرات کلان بر حوزه‌های کسب‌وکار (تصویر آینده)، شناسایی مهم‌ترین بازیگران اکوسیستم‌های کسب‌وکار آینده و بررسی نقش هر یک، مطالعه مدل‌های کسب‌وکار دانش‌بنیان و فناور موفق و ترویج آن در میان اکوسیستم دانشی کشور صورت گرفت.

ضرورت آینده‌نگاری علم و فناوری برای دوران مواجهه با کرونا و پس از آن، با توجه به نقش این عرصه در بهبود زندگی بشر، جبران آسیب‌های ناشی از این دوران و حرکت به سوی آینده‌ای بهتر دوچندان است؛ بنابراین عزم کشورها برای سرمایه‌گذاری و اولویتبخشی به راهبردهای آینده‌نگاری ملی باید دو چندان شود.