تعریف واحدهای تولیدی از دیدگاه قانون چیست؟

تولید یا فرآوری (Production)، از اصطلاحات علم اقتصاد، به معنی تهیه کالا و خدمات مورد نیاز با استفاده از منابع و امکانات موجود بوده که بر دو نوع است، تولید مداوم و تولید متناوب.

از سویی فعالیت تولیدی هم سلسله اقداماتی است برای تبدیل منابع به کالاهای مورد نیاز، که تولید مداوم در صنایعی اتفاق می‌افتد که برای مدت طولانی مشغول تولید یک محصول خاص می‌باشند، مانند کارخانه‌های سیمان ولی تولید متناوب در صنایعی دیده می‌شود که انواع محصولات را با ابعاد و مشخصات متفاوت تولید می‌کنند و جریان تولید در آن‌ها مداوم نیست، مانند تولیدکنندگان لوازم خانگی.

لذا هرگاه مواد اولیه با عبور از یک فرآیند ساخت تغییر شکل داده و به یک کالای ساخته شده تبدیل شود اصطلاحاً می‌گویند تولید انجام شده است.

البته باید توجه داشت ممکن است کالای ساخته شده یک فرآیند تولید، مواد اولیه تولید دیگر محسوب گردد و در فرآیندی دیگر به یک کالای ساخته شده دیگر تبدیل شود.

بنابراین هر واحدی که از طریق به‌کارگیری مواد و منابع خام اقدام به تهیه و تولید کالا نماید واحد تولیدی نامیده می‌شود و انواع مختلفی دارد ولی آنچه مورد توجه است، خروجی این واحد‌ها می‌باشد. همچنین چیدمان منسجم و هماهنگ تجهیزات و ماشین‌آلات در یک واحد تولیدی، استقرار آن واحد تولیدی را در پی خواهد داشت.

واحدهای صنعتی و تولیدی را با توجه به فرآیند تولید می‌توان به شرح زیر طبقه‌بندی نمود:

۱- غذایی، ۲- نساجی، ۳- چرم، ۴- سلولزی، ۵ – فلزی، ۶ – کانی غیرفلزی، ۷- شیمیایی، ۸ – دارویی، ۹- برق و الکترونیک،‌ ۱۰- کشاورزی، ۱۱- ماشین‌سازی، ۱۲- نوین (نانو و بیوتکنولوژی)،‌ ۱۳- نفت‌وگاز و پتروشیمی، ۱۴- بازیافت

همچنین براساس تعداد کارگر و مساحت کارگاه و محدوده فعالیت، واحد‌ها به بنگاه‌های کوچک و بزرگ تقسیم می‌شوند که طبق تعریف مرکز آمار ایران کسب‌وکارهای کمتر از ۱۰ نفر نیروی کار، بنگاه‌های کوچک و متوسط محسوب شده و الباقی به عنوان «کارخانجات صنعتی بزرگ» قلمداد می‌شوند.

اصولاً این واحدهای تولیدی زمانی قانونی خواهند بود که دارای جواز تأسیس، پروانه بهره‌برداری یا کارت شناسایی واحد تولیدی از مرجعی مانند وزارت صنعت،‌معدن‌وتجارت یا جهاد کشاورزی باشند و براساس قانون مالیات‌های مستقیم حق تمبر آن‌را پرداخته باشند.

⭕️منظور از واحدهای تولیدی در بند «د» ماده ۲۹ قانون برگزاری مناقصات که برای خرید تجهیزات و ماشین‌آلات صرفاً جایگزین می‌توانند بدون برگزاری مناقصه نسبت به خرید اقدام نمایند کدام است؟

مسلماً باید علاوه بر اینکه از طریق به‌کارگیری مواد و منابع خام، اقدام به تهیه و تولید کالا می‌نماید بایستی دارای مجوز و پروانه بوده و از مشمولین قانون برگزاری مناقصات یعنی تابع و وابسته به حکومت باشند. از سویی هم باید تولید مداوم عنصر اساسی آنها باشد نه تولید متناوب؛ یعنی برای مدت طولانی مشغول تولید یک محصول خاص باشند، مانند کارخانه‌های سیمان، پتروشیمی، نیروگاه و…، اما آنچه هدف از تصویب این بند از ماده ۲۹ که به جهت عدم تعطیلی خدمات‌دهی عمومی در کشور بوده به درستی محقق نمی‌شود زیرا بسیاری از واحدهای دولتی و حاکمیتی در کشور وجود دارند که تعریف فوق بر آنها جاری نبوده و بسیار پُراهمیت‌تر هستند، مانند شرکت‌های بهره‌برداری و انتقال نفت‌وگاز، شرکت‌های متولی امور فناوری اطلاعات و فضای سایبری و… که خود شاید به نظر تولیدی نباشند ولی تولید و واحدهای تولید با توقف فعالیت آنها متوقف خواهد شد و خدمات‌دهی عمومی نیز به تبع آنها تعطیل می‌گردد.

لذا پیشنهاد می‌شود عبارت «واحدهای تولیدی» در ماده به عبارت «واحدهای عملیاتی» تغییر یابد، البته بدون تغییر سایر شرایط از جمله؛ صرفاً جایگزین، مرتبط با تداوم تولید، موجب توسعه واحد نشدن، به تشخیص بالاترین مقام و با رعایت صرفه و صلاح کشور.

البته «واحدهای عملیاتی» در ماده ۱ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه «آن دسته از واحدهای سازمانی دستگاه‌های اجرایی که تولید، تأمین و ارائه محصول و خدمات اصلی و نهایی دستگاه اجرایی را به عهده دارند» تعریف شده است که به نظر جامعیتی از ارایه‌دهندگان خدمات عمومی دارد.

علی قره‌داغلی- ۲ شهریور ۱۳۹۹