آیا تجهیزات بومی قابلیت به‌کارگیری در شبکه ملی اطلاعات را دارند؟

آیا تجهیزات بومی قابلیت به‌کارگیری در شبکه ملی اطلاعات را دارند؟ بومی‌سازی تجهیزات شبکه ملی اطلاعات درسال «جهش‌تولید» از اولویت‌های «طرح کلان و معماری» این شبکه در نظر گرفته شد و سؤال این است که آیا تجهیزات بومی قابلیت به‌کارگیری در شبکه ملی را دارند؟ به گزارش مهر، شورای‌عالی فضای مجازی در آخرین مصوبه خود […]

آیا تجهیزات بومی قابلیت به‌کارگیری در شبکه ملی اطلاعات را دارند؟

بومی‌سازی تجهیزات شبکه ملی اطلاعات درسال «جهش‌تولید» از اولویت‌های «طرح کلان و معماری» این شبکه در نظر گرفته شد و سؤال این است که آیا تجهیزات بومی قابلیت به‌کارگیری در شبکه ملی را دارند؟

به گزارش مهر، شورای‌عالی فضای مجازی در آخرین مصوبه خود دولت را موظف به تکمیل زیرساخت‌های شبکه ملی اطلاعات مطابق با اهداف «طرح کلان و معماری» این شبکه کرد.

در این طرح اهداف عملیاتی شبکه ملی اطلاعات در چندین مورد در کنار بومی‌سازی خدمات، به بحث بومی‌سازی تجهیزات نیز اشاره دارد. در بخش اهداف عملیاتی در بند۲۰ این طرح به مصون‌سازی، کاهش آسیبپذیری، افزایش پایداری و تاب‌آوری امنیتی و دفاعی شبکه ملی اطلاعات در برابر تهدیدات، بدون اتکاء به خدمات خارجی تأکید شده است. از سوی دیگر در بندهای ۲۳ و ۲۴ این مصوبه، «رشد بومی‌سازی تجهیزات شبکه» به میزان ۱۰درصد سالیانه براساس اولویت‌های تعیین شده توسط مرکز ملی فضای مجازی و نیز «بومی‌سازی سامانه‌های امنیتی مورد نیاز شبکه ملی به میزان صددرصد» تا سال ۱۴۰۴ تکلیف شده است.

حال در سالی که با شعار «جهش‌تولید» نام‌گذاری شده است، مصوبه شورای‌عالی فضای مجازی در طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات با رویکرد تجهیزات بومی، این سؤال را به ذهن می‌آورد که وضعیت تجهیزات بومی حوزه ICT چگونه است و چه پتانسیل‌هایی در کشور وجود دارد که می‌تواند شعار امسال را در این حوزه محقق کند؟ سؤال دیگر این است که جایگاه ما در تولید تجهیزات «های‌تک» مخابراتی کجاست و چه محصولاتی قابلیت به‌کارگیری در شبکه ملی اطلاعات را دارند و در نهایت اینکه نقاط قوت و ضعف کشور در این حوزه چیست؟

پیگیری بومی‌سازی تجهیزات شبکه ملی اطلاعات در یک کارگروه

چندی پیش (شهریورماه ۹۹) نمایشگاه بومی‌سازی تجهیزات پیشرفته شبکه ملی اطلاعات در راستای تحقق شعار سال «جهش‌تولید» در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات برپا شد. در این نمایشگاه مطابق با اعلام سازمان فناوری اطلاعات ایران، ۴۴ شرکت در قالب هفت دسته‌بندی شامل پایانه‌ها، لایه دسترسی، لایه انتقال (نوری)، رادیو و آنتن، رابط شبکه، لایه لبه و هسته، سامانه‌ها و شبکه‌های اختصاصی، تولیدات خود را عرضه کردند.

دسته نخست: ۱۲ شرکت تولیدکننده گوشی هوشمند، تبلت، گوشی IP و انواع مودم‌ها

دسته دوم: شش شرکت در حوزه بومی‌سازی ترمینال‌های خط نوری(OLT) ، تجهیزات مرکزی VDSL، ترمینال شبکه نوری (ONT)

دسته سوم: هفت شرکت تولیدی تجهیزات اکتیو نوری، SFP، ROADM، DWDM، ONT و PTON

دسته چهارم: ۹ شرکت تولیدی تجهیزات مربوط به رادیو مایکروویو، شبکه LTE اختصاصی، آنتن‌های مایکروویو، موبایل ۵ و ۸ باندی، MIMO و SISO

دسته پنجم: چهار شرکت تولیدی در حوزه انواع کابل شبکه CAT، اتصالات کواکسیال و نوری

دسته ششم: ۱۴ شرکت تولیدی در حوزه انواع روترها (مسیریاب‌ها)، سوئیچ‌های شبکه SBC، HSS، Vims، ذخیرهساز دیتا، DNS و زیرساخت ابری

دسته هفتم: هفت هفت شرکت تولیدی در حوزه TripleA، OSS/BSS، Billing و SD-WAN

مشکلات تولید در تجهیزات ارتباطی چیست

علی‌اصغر انصاری؛ مشاور رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران درباره وضعیت تولید تجهیزات بومی برای استفاده در شبکه ملی اطلاعات و مشکلاتی که بر سر راه تولید این تجهیزات است توضیح می‌دهد و می‌گوید: اساساً فناوری‌های حوزه ارتباطات به ویژه بخش «اکتیو» در دنیا به عنوان فناوری‌های «های‌تک» شناخته می‌شوند. اینها فناوری‌های تحولی هستند و تغییرات در آنها سریع اتفاق می‌افتد. بنابراین صنعت داخلی برای رقابت با تولیدکنندگان معروف دنیا با چالش مواجه است. البته این موضوع تنها به کشور ما مربوط نمی‌شود و چالش همه کشورهاست.

وی ادامه داد: تولیدکنندگان مطرح دنیا در این حوزه دارای تیراژهای جهانی هستند. به همین دلیل تولید این محصولات به لحاظ اقتصادی و تعقیب کردن سیر تحولات برای هر کشوری که بخواهد صنعت بومی داشته باشد، چالش به حساب می‌آید.

انصاری با اشاره به اینکه قدمت صنعت داخلی ما در حوزه مخابرات و ارتباطات زیاد است، افزود: در بخش تجهیزات «پسیو» شبکه ارتباطی کشور تقریباً به خودکفایی رسیده‌ایم به نحوی که در حوزه تولید تجهیزات مربوط به برق، ملزومات و تأسیسات، کابل فیبرنوری، کانکتورها و انواع و اقسام اتصالات تقریباً وابستگی و مشکلی نداریم.

وی با بیان اینکه تجهیزات «اکتیو» مربوط به سیستم‌های انتقال نوری، انواع و اقسام آنتن‌ها، سیستم‌های فرستنده و گیرنده، تجهیزات هسته در لایه انتقال و IT و انواع و اقسام روترها و سوئیچ‌ها، سیستم‌های مدیریتی مانند oss و bss و سامانه‌های مدیریت مانند IMS می‌شوند، گفت: به‌رغم وجود ریسک بالا، کشور تا حد زیادی توانسته این محصولات را بومی‌سازی کند و تا جایی که امکان داشته، نیازمندی‌های داخلی در حوزه این تجهیزات تأمین شده است.

انصاری با تأکید بر اینکه هم‌اکنون مشکل ما در این حوزه نبود دانش فنی نیست، خاطرنشان کرد: بحث بر سر این است که برخی قطعات مانند چیپ‌ست‌ها و برخی المان‌ها در انحصار معدود شرکت‌هایی در دنیا است و این وابستگی با توجه به مشکلات تحریم و نوسانات ارز سبب شده تا تولیدکنندگان ما نتوانند برخی نیازمندی‌های داخلی را از این طریق تأمین کنند. از اینرو هم‌اکنون در سال «جهش‌تولید» و تحقق اصول الزامات شبکه ملی اطلاعات که مبنی بر بومی‌سازی و سفارشی‌سازی تجهیزات تکلیف شده است، ما موضوع بومی‌سازی را پُررنگ‌تر از قبل دنبال می‌کنیم و خوشبختانه اقبال اپراتورها و مصرف‌کنندگان تجهیزات ارتباطی و مخابراتی نیز به تولیدکننده داخلی بیشتر شده است.

وی با اشاره به برگزاری نمایشگاه بومی‌سازی تجهیزات پیشرفته شبکه ملی اطلاعات که بر مبنای فرآیند نیازسنجی در حوزه تجهیزات تولید داخل برگزار شد، گفت: سندیکای صنعت مخابرات ایران لیست نیازمندی‌های مدنظر را بین اعضای خود توزیع کرد و بسیاری از شرکت‌ها آمادگی ارائه محصول را اعلام کرده و یا اعلام کردند که در فضای R&D هستند و این تجهیزات را در چه مدت زمانی می‌توانند آماده و تحویل دهند.

مشاور رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران با بیان اینکه ما با یکسری چالش‌ها و موانع مواجه هستیم که مسؤولیت آن در وزارت ارتباطات نیست، افزود: بسیاری از سیاست‌ها و مقررات‌گذاری‌ها با وزارت صمت است که در این حوزه هم تأثیرگذار است. برای مثال سیاست‌های ارزی ممکن است خیلی مطابق میل صنعت مخابراتی نباشد؛ از سوی دیگر تولیدکنندگان تجهیزات ICT با یکسری چالش‌های حقوقی، اقتصادی و مقرراتی و رگولاتوری مواجه هستند.

هیچ اصراری نداریم که بگوییم همه تجهیزات ما کاملاً داخلی است!

انصاری با اظهار امیدواری از اینکه صنایع داخلی بتوانند سهم بیشتری را در تأمین تجهیزات شبکه‌های ارتباطی داخل کشور به خود اختصاص دهند، در پاسخ به این سؤال که چه میزان از تولیدات ما به معنای واقعی تولید داخل است و چه میزان از این صنایع، مونتاژ است، توضیح داد: ما هیچ اصراری نداریم که بگوییم همه تولیدات ما با جزییات کامل مربوط به صنعت داخل است و هیچ جای دنیا هم این‌طور نیست. همین که ما فعالیتی را در قالب مونتاژ انجام می‌دهیم و بعضاً سیستم‌های نرم‌افزاری تجهیزات توسط صنایع داخلی توسعه می‌یابد و اغلب قطعات در داخل مونتاژ می‌شود، به معنای تولید داخل است.

سند موانع تولید تجهیزات شبکه ملی اطلاعات تدوین شد

وی گفت: تجهیزات پیشرفته شبکه‌های ارتباطی از نظر باند فرکانسی و مدیریت پهنای باندی که می‌توانند پشتیبانی کنند از نسل‌های قدیمی خود فاصله گرفته و آنچه که در دنیا تولید می‌شود، نزدیک به لبه تکنولوژی است. بنابراین در ایران نیز آنچه که از این تجهیزات ارائه می‌شود باید قابل رقابت با محصولات «های‌تک» دنیا باشد و در غیر این صورت در زیرساخت ارتباطی کشور کارآیی نخواهد داشت.

مشاور رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران درباره نحوه حمایت از تولیدات بومی برای استفاده در شبکه ملی اطلاعات نیز گفت: ما به عنوان دبیرخانه شبکه ملی اطلاعات، سندی را منطبق بر موانع تولید آماده کرده و موانع ارجاع کار به شرکت‌های داخلی را با تطبیق بر شرایط واقعی مشخص کرده و برای آنها راهکار درنظر گرفته‌ایم. در این زمینه دستگاه‌های مرتبط مسؤول هستند که موضوعات را درک کرده و به تولید کمک کنند. قطعاً موضوع تولید داخل در اولویت همه دستگاه‌های زیربط است.

چشمانداز روشن استفاده از تجهیزات «های‌تک» بومی در شبکه ملی اطلاعات

وی گفت: البته این وابستگی با آنچه که پیش از این به تجهیزات آمریکایی و اروپایی وجود داشت، تفاوت دارد و امروز شاهد استقلالی هستیم که می‌توانیم از تجهیزات معادل خودمان نیز در شبکه استفاده کنیم. می‌توانیم تجهیزات را طراحی کرده و به شرکت‌های دوم و سوم برای ساخت ارسال کنیم. اما در زمینه ساخت دیوایس و قطعات نیمه‌هادی در کشور فعلاً توانایی وجود ندارد و بودجه و اعتبار لازم نیز برای آنکه به این سمت حرکت کنیم، دیده نمی‌شود.

آسوشه، چشم‌انداز استفاده از تجهیزات «های‌تک» بومی در شبکه ملی اطلاعات را روشن می‌داند و معتقد است که اگر در سه سال آینده بخش‌های ارائه‌کننده خدمات دوباره به تجهیزات خارجی برنگردند و فضایی که هم اکنون ایجاد شده را دنبال کرده و سعی و خطا را تحمل کنند، با ساخت‌های متوالی، بلوغ تولید ملی این تجهیزات در انتظار ماست.

وی گفت: از سوی دیگر بخش‌خصوصی نیز باید انتظاراتش را پایین بیاورد و تجهیزات خود را از جهت قیمت و هزینه با تجهیزات خارجی که بیش از ۱۰ سال است ساخته می‌شوند و تست‌های مختلف را پشت سر گذاشته‌اند مقایسه نکند.

مشاور رئیس مرکز ملی فضای مجازی تأکید کرد: به نظر می‌رسد معاونت نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات در حال برنامه‌ریزی مجدد برای شناسایی پتانسیل‌های تولیدی بخش‌خصوصی در حوزه تجهیزات شبکه است. براین اساس این مجموعه و نیز بخش‌خصوصی و اپراتورهای ارتباطی باید برای نگاه استقلال در تأمین تجهیزات ارزش قائل باشند تا این راه پرپیچوخم با پیروزی به پایان برسد.