مزایده ۱۲ میلیارد تومانی خانه قاجاری در قلب تهران!

مزایده ۱۲ میلیارد تومانی خانه قاجاری در قلب تهران! خانه «حاکم تهران» در خیابان فردوسی با متراژ ۱۷۰۰ متر که یادگار ارزشمند دوره قاجار است، با قیمت پایه ۱۲ میلیارد تومان از سوی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) به مزایده گذاشته شده است. به گزارش ایسنا، خیابان فردوسی یکی از خیابان‌های شمالی-جنوبی قدیمی تهران است […]

مزایده ۱۲ میلیارد تومانی خانه قاجاری در قلب تهران!

خانه «حاکم تهران» در خیابان فردوسی با متراژ ۱۷۰۰ متر که یادگار ارزشمند دوره قاجار است، با قیمت پایه ۱۲ میلیارد تومان از سوی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) به مزایده گذاشته شده است.

به گزارش ایسنا، خیابان فردوسی یکی از خیابان‌های شمالی-جنوبی قدیمی تهران است که در گذشته نام آن «علاءالدوله» بود. در گوشه‌ شمال‌غربی میدان توپخانه، دروازه و خیابان علاءالدوله یا باغ ایلخانی قرار داشت.

شرایط این خیابان به‌طوری که اعتمادالسلطنه می‌نویسد؛ چنین بود: «کوچه باغ ایلخانی بسیار طولانی است. در دو طرف کوچه، درخت‌های خوبی کاشته شده و کوچه سنگ‌فرش است. کنار نهرهای دو طرف، همه از سنگ است و شب‌ها با چراغ و فانوس روشن است. در حاشیه‌ی این کوچه، باغات و عمارات عالیه قرار دارند. در طرف راست، خانه و باغ و عمارت‌های «احمد علاءالدوله» وزیر دربار، امین‌السلطان و جناب ظهیرالدوله است.»

در نقشه‌‌ عبدالغفار به سال ۱۳۰۱ هجری قمری، حدفاصل کوچه خندان در خیابان فردوسی (دندانساز سابق) و میدان امام خمینی(ره) (توپخانه سابق) نام املاک ورثه مرحوم امیرنظام قرار دارد. امیرنظام لقب «محمدرحیم‌خان قاجاردولو‌علاءالدوله» است که در آن سال که نقشه عبدالغفار کشیده می‌شود، فوت می‌کند و به همین دلیل نام «املاک ورثه مرحوم امیرنظام» روی آن ذکر می‌شود.

محمد رحیم خان قاجار دولو علاءالدوله، پس از مرگ برادر بزرگش، حسن‌خان، که نسقچی‌باش بود، به این سمت دست یافت و در سفرهای پادشاه، مسؤول نظم اردو‌ها بود. در سال ۱۲۷۴ قمری جزو نویسندگان وزارت خارجه شد. در سال ۱۲۷۸ به لقب علاءالدوله ملقب شد. در ذیحجه ۱۲۸۳ که ناصرالدین شاه عازم خراسان بود، محمدرحیم‌خان را به سمت بیگلربیگی(حاکم) تهران منصوب کرد و در سال ۱۲۸۴ ریاست قورخانه به وی محول شد.

براساس خاطرات احتشام‌السلطنه (پسر علاءالدوله) در سال ۱۲۸۸ قمری، علاءالدوله از محله ارگ و عمارت اجدادی خود به این قسمت نقل مکان می‌کند و املاک علاءالدوله در آن زمان از شمال به کوچه نکیسا (شهید شاهچراغی فعلی) حدفاصل فردوسی و لاله‌زار، مشرق به خیابان لاله‌زار، مغرب به خیابان فردوسی و جنوب به میدان سپه (امام خمینی فعلی) را شامل می‌شد که حدود ۵۰ هزار زرع بود. در ابتدا در این محدوده یک بنا مختصر بیش‌تر وجود نداشت و غالباً سبزی کاری و درخت قرار داشت که به مرور زمان علاءالدوله در این مکان ساختمان‌های جدید برای خود و فرزندانش به غیر از حاجب‌الدوله ایجاد می‌کند و کل فرزندان در این محدوده ساکن می‌شوند.

در فاصله سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۰ هجری شمسی اطلاعات چندانی از این بنا وجود نداشت و کارشناسان معتقدند این بنا تخریب شده، اما در اواخر دهه ۵۰ شمسی کارشناسان میراث فرهنگی این بنا را به عنوان بنای ارزشمند شناسایی می‌کنند و عکس‌های این بنا تا قبل از انحلال عکسخانه میراث تهران در دهه ۷۰، وجود داشت؛ اما با انحلال این مرکز و خروج نیروهای قدیمی از اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، این بنا رو به فراموش می‌شود.

براساس عکس‌های آن دوره، این بنا به صورت سالم و سرپا می‌شود و خانواده‌ای در آن زندگی می‌کنند. البته این عکس‌‌ها در آن زمان فقط گرفته می‌شود و کوششی برای ثبت بنا صورت نمی‌گیرد.

حدفاصل دهه ۵۰ تا سال ۷۴ شمسی، نام و نشانی از این بنا وجود ندارد؛ اما در سال ۱۳۷۴ در «طرح مطالعاتی بناهای ارزشمند شهر تهران» که به سفارش شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران توسط «شرکت مشاور رای فن» صورت می‌گیرد و مدتی پیش نیز خلاصه آن طرح مطالعاتی در قالب کتاب «بناهای ارزشمند تهران» توسط سازمان زیباسازی شهر تهران چاپ می‌شود، عکس‌های این بنا به چشم می‌خورد اما گروه تحقیقاتی در آن سال هم از وجود مالک تاریخی بنا آگاه نبودند ولی با توجه به تاریخی بودن ملک، آن را جزو بناهای ارزشمند مستند نگاری می‌کنند. وضعیت این بنا در این دوره، سالم است ولی در اثر زمان دچار فرسایش شده است.

* تالار آینه خانه علاءالدوله در آستانه مزایده

براساس اطلاعات کمیته پیگیری حفاظت از خانه‌های تاریخی تهران از ستاد اجرایی فرمان امام(ره)، از ملکی در خیابان فردوسی نام برده می‌شود که زمینی بایر است و تنها در آن یک تالار آینه وجود دارد.

این ملک ۱۷۰۰ متر است که از کوچه تئاتر دهقان پلاک ۴۳ در خیابان لاله‌زار راه دارد. راه ورودی ملک از سینمایی در کوچه تئاتر دهقان است که سینما متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام (ره) نیست.

این بنا در پشت دفتر آگهی‌های روزنامه کیهان در خیابان فردوسی به شماره شناسایی ۲۱-۱۲۴۰۳ قرار دارد و قیمت پایه ملک ۱۲ میلیارد تومان است. پس از اطلاع یافتن از این ملک، در صحبت با عبدا…انوار، قدیمی‌‌ترین طهران‌شناس، وی مهر تأیید بر تاریخی بودن این ملک می‌زند و ملک را متعلق به علاءالدوله می‌داند که در خاطرات «احتشام‌السلطنه» از این بنا تعریف شده است.

به تازگی «محمد‌سالاری»، رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران اعلام کرد، خانه حاکم تهران (عنوان بیگلربیگی در دوره قاجار به معنا حاکم است) در خیابان فردوسی در حال فروش از سوی ستاد اجرایی فرمان است و با وجود مکاتبات محمدباقرخسروی، مدیرکل بافت‌های تاریخی شهرداری تهران با اداره کل میراث فرهنگی استان تهران و پیگیری‌های خسروآبادی، مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران برای توقف فروش این خانه، نتیجه‌ای به دست نیامد.

وی اعلام کرده که یکی از سازندگان معروف تهران که اخیراً اقدام به تخلف ساختمانی بسیار زیادی کرده، خریدار این بنا است و به‌زودی ممکن است این بنای ارزشمند تخریب شود.

* تهدید جدید برای میدان مشق

خانه تاریخی علاءالدوله که امروز براساس اعلام ستاد اجرایی فرمان امام، تبدیل به ۱۷۰۰ متر زمین بایر شده است، فقط بخش کمی از آن ملک تاریخی علاءالدوله است که در حد یک تالار آینه به گواه عکس‌های میراث فرهنگی و شرکت توسعه فضاهای فرهنگی باقیمانده است. نمونه این بنا را تالار آینه خانه نصیرالدوله در محله عودلاجان می‌توان عنوان کرد که در آن بنا نیز یک بنا با متراژ حدودی ۸۰ متر قرار دارد.

تالار آینه خانه علاءالدوله نیز همانند تالار آینه خانه نصیرالدوله در عودلاجان متراژی کم‌تر از ۱۵۰ متر دارد و الباقی زمین که یک هزار و ۵۵۰ متر مربع می‌شود، بایر است.

 

براساس صحبت‌های محمدسالاری، رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران اگر این بنا به یکی از سازندگان معروف تهران فروخته شود، برج‌سازی در این محل همانند سرای دلگشا در بازار یا مجتمع تجارت جهانی فردوسی در خیابان فردوسی اتفاق می‌افتد و این باعث چالش جدید برای حریم ثبتی و بلافصل میدان مشق و حریم ثبت نشده آثاری چون موزه استاد صنعتی، تئاتر نصر، تئاتر پارس و ساختمان بانک تجارت توپخانه(بانک شاهی سابق) خواهد شد.