آیا کودتای ترکیه اردوغان را از برج عاجش بیرون می‌کشد؟

    ناکامی تازه‌‌ترین کودتای ترکیه زمانی کامل خواهد شد که شاهد بازگشت رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه به وظایف روزانه‌اش در آنکارا باشیم.به گزارش مهر، «گرنویل بایفورد» در تفسیری برای روزنامه نیویورک تایمز می‌نویسد: «چرا اردوغان (در زمان وقوع کودتا) به جای سفر به آنکارا، پایتخت ترکیه، ابتدا به استانبول پرواز کرد؟ زیرا استانبول شامل بزرگ‌ترین گروه طرفدارانش است که ۶۰ درصد از جمعیت ۱۴ میلیونی این شهر را تشکیل می‌دهند و آن‌ها به خاطر اردوغان به خیابان‌‌ها آمدند. استانبول همچنین پایگاه فرماندهی یگان اول ارتش ترکیه نیز محسوب می‌شود.

قابل ذکر است هنگامی که رییس ستاد مشترک به‌طور موقت توسط طرفداران کودتا گروگان گرفته شد، افسر فرماندهی این یگان به عنوان رییس موقت ستاد مشترک منصوب شد. اردوغان کاملاً معتقد است که این یگان وفادار است.

چه چیز این کودتا را تحریک کرد؟ ترکیه در حال تبدیل شدن به یک جامعه شکست خورده ناسالم است. بسیاری از مردم عمیقاً از مسیری که کشور پیش گرفته ناراحت و ناراضی هستند. حدس من این است که جرقه اصلی این کودتا پیشنهاد اردوغان برای اعطای حق شهروندی به ۲٫۵ میلیون آواره سوری است که در ترکیه پناه گرفته‌اند.

این پیشنهاد در بسیاری از نقاط کشور باعث خشم و عصبانیت شده است. ناسیونالیسم ترکیه‌ای بر مبنای قومیت و نژاد قرار دارد و به همین خاطر است که شاهد درگیری‌های کنونی نیروهای ترکیه با جمعیت کردهای این کشور هستیم. ایده اعطای حق شهروندی و تبدیل شدن گروه بزرگی از عرب‌‌ها به ترک‌‌ها با عقاید و قاموس ناسیونالیستی جور در نمی‌آید.

ادعا شده که طرفداران فتح‌ا… گولن، مبلغ اسلامی که در تبعید خود خواسته در آمریکا به سر می‌برد، در این تلاش کودتا دست دارند. علی‌رغم انتقادات تند اردوغان علیه گولن و طرفدارانش شخصاً فکر نمی‌کنم که این ادعا محتمل و باور کردنی باشد. گولن هرگز از یک پایگاه حمایتی وسیع در ارتش برخوردار نبوده و مدت‌‌ها مخالف مداخله ارتش در سیاست بوده است. طرفداران گولن در بین افسران پلیس حضور دارند که ظاهراً نسبت به اردوغان وفادار مانده‌اند.

الان چه می‌شود؟ در آینده نزدیک شاهد یک پاکسازی در ارتش، جلسات محاکمه و اتهام‌زنی‌های متقابل خواهیم بود. البته اردوغان در امان است. حزب حاکم عدالت و توسعه رهبرش و تمامی احزاب اپوزیسیون از جمله کرد‌ها را که به شدت این تلاش کودتا را محکوم و رد کرده‌اند، با یکدیگر متحد خواهد کرد.

در بلند مدت چه رخ می‌دهد؟ بسیاری از مردم از جمله افرادی که در حمایت از دولت به خیابان‌‌ها آمده بودند از خود می‌پرسند که چقدر اردوغان مقصر است. مهم‌تر از آن ژنرال‌های ترکیه از خود خواهند پرسید که آیا این یک گروه کوچک از یاغیان و سرکشان است یا جزیی از یک قضیه بزرگ‌تر. اگر پاسخ جزیی از یک قضیه بزرگ‌تر باشد که هست، سابقه تاریخی می‌گوید که آن‌‌ها به دنبال تضمین اتحاد ارتش با به عهده گرفتن مسؤولیت سمت‌های برخی از زیردستانشان خواهند بود. اعضای حزب حاکم عدالت و توسعه نیز همانند سیاستمداران دیگر نقاط جهان خواهند پرسید که سلطه آن‌‌ها بر قدرت از کجا نشأت می‌گیرد.

تاکنون شخصیت و مهارت سیاسی اردوغان برگ برنده آن‌‌ها بوده است. حال چه؟ به یاد داشته باشید که هنوز غول‌های بزرگ به حاشیه کشیده شده‌ای در جنگل حزب عدالت و توسعه همچون عبدا…گل، رییس‌جمهور سابق ترکیه وجود دارند. آن‌ها نمی‌توانند امروز خوشحال باشند و نمی‌خواهند ناپدید شوند. نهایتاً حامیان تجارت و کسب و کار این حزب وجود دارند. بر سر اقتصاد چه می‌آید؟ باتوجه به بیانیه‌های عجیب غریبی که اردوغان درباره سیاست پولی ارایه داده، طرفداران تجارت و کسب و کار نیز از خود می‌پرسند آیا اردوغان همچنان همان فرد ارزشمند و مفیدی که بود، هست یا خیر؟ البته اپوزیسیون نیز این را یک فرصت می‌بیند و از آن استفاده خواهد کرد.

به این زودی‌‌ها انتخاباتی برگزار نخواهد شد. انتخابات آتی ریاست جمهوری، سراسری و محلی تا سال ۲۰۱۹ میلادی برگزار نخواهد شد در نتیجه اردوغان تا آن زمان به عنوان رییس‌جمهور در رأس امور خواهد ماند و خیالش از جایگاهش راحت خواهد بود. با این حال شک دارم که برنامه‌هایش برای تغییر قانون اساسی ایجاد سمت قدرتمند ریاست جمهوری که خودش آن را برعهده داشته باشد، در حال حاضر از بین رفته باشد.

این تلاش کودتا سؤالات بسیاری را درباره رهبری اردوغان به وجود می‌آورد. این تلاش همچنین سلطه اردوغان بر حزب عدالت و توسعه و در نتیجه نقش «رییس‌جمهور قوی» را که مد نظر داشته، تضعیف خواهد کرد.

در تمامی این مسایل اردوغان یک بازیگر غیرفعال نبوده است. او یک سخنور عالی است و یک پایگاه حمایتی بزرگ و مستحکم در خارج از استانبول نیز دارد. ظاهرا آنچه اردوغان از دست داده غریزه‌های سیاسی استثنایی‌اش هستند.

شوک رویدادهای اخیر او را به لاک دفاعی و آسیب‌رسان می‌برد. متناوباً این کودتای ناکام احتمالاً برج عاجی را که اردوغان در آن زندگی می‌کرد می‌شکند و به او گذشته‌اش را و این‌که زمانی یک اصلاح طلب به شدت تحسین‌برانگیز بود، یادآور می‌شود. ممکن است هر چیزی در آینده رخ دهد. اما به احتمال زیاد توپ در زمین اردوغان خواهد بود.»