چگونگی برگزاری مناقصات در برزیل

چگونگی برگزاری مناقصات در برزیل

سیداحسان حسینی

کارشناس حقوقی

برزیل یا سرزمین قهوه را همه می‌شناسند، حتی اگر از نظر جغرافیایی اطلاع دقیقی از آن نداشته باشیم، فوتبال این کشور باعث شهرت آن‌ها شده است. برزیل بزرگ‌ترین و پرجمعیّت‌ترین کشور آمریکای‌جنوبی است. جمعیت آن بیش از ۲۱۰میلیون نفر و پایتخت آن شهر برازیلیا بوده و مردم آن به زبان پرتغالی سخن می‌گویند.

کشورهای اروگوئه، آرژانتین، پاراگوئه، بولیوی، پرو، کلمبیا، ونزوئلا، گویان، سورینام و گویان فرانسه همسایه­های برزیل هستند. این کشور پهناور منطقه وسیعی را بین مرکز آمریکای جنوبی و اقیانوس اطلس در بر گرفته و دارای زمین‌های کشاورزی وسیع و جنگل‌های استوایی است و با داشتن منابع طبیعی گسترده و نیروی کاری غنی قدرتمندترین اقتصاد آمریکای جنوبی است.

برزیل سالیان طولانی مستعمره امپراتوری پرتغال بود و همین موضوع باعث شده این کشور تنها کشور قاره آمریکا باشد که مردم آن به زبان پرتغالی سخن می‌گویند. برزیل کشوری چندملیتی است و جمعیت آن متشکل از نژادهای اروپایی، سرخپوستان آمریکا، آفریقایی و نیز آسیایی است. حدود چهارمیلیون برده از آفریقا به برزیل آورده شدند که ۴۰درصد آمریکا را فراگرفته‌اند. مذهب اصلی این کشور کاتولیک کلیسای رم است. بخش اعظم جنگل‌های آمازون در خاک برزیل واقع شده‌است. طوطی حیوان ملی برزیل است.

محبوب‌ترین ورزش برزیل، فوتبال است. تا جایی که این تیم ملی فوتبال برزیل یعنی «سلسائو»، در ۲۱دوره قبلی برگزاری رقابت‌های جام‌جهانی فوتبال، پنج‌بار یعنی سال­های ۱۹۵۸، ۱۹۶۲، ۱۹۷۰، ۱۹۹۴ و ۲۰۰۲ توانسته عنوان قهرمانی این رقابت‌ها را از آن خود کند و دو بار هم نائب‌قهرمان شود. والیبال هم یکی دیگر از رشته‌های پرطرفدار در سرزمین قهوه است و تیم ملی والیبال برزیل عناوین زیادی در سطح بین‌المللی کسب کرده است. برزیل در سال ۲۰۱۴ میزبان بیستمین رقابت‌های جام‌جهانی فوتبال و در سال ۲۰۱۶ میزبان سی‌ویکمین بازی‌های المپیک تابستانی بود. ریو دو ژانیرو که در رقابت المپیک ۲۰۱۶ نامش را زیاد شنیدیم، در گذشته، پایتخت کشور پرتغال بود. در حقیقت تنها پایتخت اروپایی بود که خارج از اروپا قرار داشت. تحصیلات در برزیل چندان مورد توجه نیست و تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاه به نسبت جمعیت آن بالا نیست.

بزرگ‌ترین اقتصاد منطقه آمریکای لاتین و نهمین اقتصاد بزرگ دنیا متعلق به برزیل است. این کشور دارای اقتصاد متنوع درآمد متوسط است و نیز دارای تنوع از نظر سطح توسعه ‌است. بیشتر بخش صنعتی این کشور در بخش‌های جنوب و جنوب شرقی این کشور تجمع یافته‌است. منطقه شمال شرقی فقیرترین منطقه برزیل است، اما این منطقه نیز در حال جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید است.

صنایع برزیل که یک‌سوم تولید ناخالص داخلی این کشور را به خود اختصاص داده‌است، از صنایع خودروسازی تا صنایع فولاد، پتروشیمی، رایانه، هواپیما، و نیز کالاهای مصرفی بادوام را شامل می‌شود. با توجه به افزایش ثبات اقتصادی که ماحصل اجرای طرح رئال است، بخش‌های تجاری برزیل و نیز واحدهای تجاری چندملیتی سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در تجهیزات و فناوری جدید کرده‌اند، که بخش عمده آن از شرکت‌های آمریکای شمالی خریداری شده‌است.

قانون اصلی برای تدارکات عمومی و یا مناقصات دولتی قانون فدرالی شماره ۹۳/۸٫۶۶۶ است که در سطح فدرال، ایالات و نهادهای محلی و شهری قابل اعمال است.

به علاوه مقررات دیگری هم وجود دارد که مباحث تدارکات عمومی را در بر گرفته است. قانون حراج معکوس (شماره ۰۲/۱۰۵۲۰ فدرالی) و نیز فرمان فدرالی شماره ۰۲/۵۴۵۰ و همچنین قانون شرکت‌های دولتی و فرمان شماره ۱۶/۸۹۴۵ قابل ذکر است.

قانون شماره ۱۱/۱۲۴۶۲ با توجه به میزبانی این کشور از بازی‌های جام‌جهانی فوتبال و المپیک به تصویب رسید که روش‌های خاصی را برای تدارکات پیش‌بینی نمود.

در قوانین خریدهای دولتی برزیل صراحتاً‌ به برخی اصول اساسی تدارکات عمومی اشاره شده است. این اصول عبارتنداز: رفتار یکسان، انتخاب با مزیت‌ترین پیشنهاد، قانونی بودن، بی‌طرفی، اخلاق، انصاف، شفافیت و… است. این اصول نسبت به کلیه شیوه‌های تدارکاتی اعمال می‌شود.

برای برخی از قسمت‌ها مثل حوزه‌های دفاعی، مشارکت عمومی-‌خصوصی و قراردادهای امتیازی رژیم‌های قانونی متفاوتی وجود دارد. به‌عنوان مثال مشارکت عمومی-‌خصوصی مشمول قانون فدرالی شماره ۱۲/۱۲۵۹۸ است.

لازم به ذکر است؛ از آن جا که برزیل از امضاکنندگان موافقت‌نامه تدارکات دولتی سازمان تجارت جهانی نبوده، در نتیجه این موافقت‌نامه و نیز برخی دیگر از اسناد منطقه­ای (مانند دستورالعمل تدارکات عمومی اتحادیه اروپا) در این کشور قابلیت اجرایی ندارد.

کلیه نهادهای دولتی، بنیادهای عمومی، خودمختار، شرکت­های عمومی و یا مختلط و شرکت­های فرعی آن‌ها تابع مقررات تدارکات عمومی هستند.

نصاب قراردادی نیز وجود دارد. حداقل این مبلغ ۳۳۰٫۰۰۰ رئال برزیل است.

آگهی مناقصه باید تا حدممکن زمینه شرکت همه داوطلبان علاقه‌مند را فراهم کند. برای شرکت‌کنندگان خارجی هم امتیاز یا تکلیف خاصی پیش‌بینی نشده و آنان نیز مشمول مقررات عمومی هستند. شیوه‌های تدارکات در برزیل متنوع هستند، ولی رویکرد رقابتی همواره مورد توجه بوده است. حداقل مدت انتشار و دریافت پیشنهادات از پنج تا ۴۵روز متغیر است. هنگامی که مناقصه‌گران الزامات آگهی مناقصه را رعایت نکنند یا فاقد شرایط لازم باشند از لیست کوتاه خط می‌خورند. البته این اشخاص حق اعتراض به این اقدام را دارند. ارزیابی براساس ملاک‌های متنوعی است، ولی قیمت پیشنهادی نقش مهمی دارد. در حقیقت قیمت پیشنهادی معیاری عمومی ارزیابی تلقی می‌شود.

اگر قیمت پیشنهادی به‌طور بسیار غیرعادی پایین باشد، (یعنی قیمتی که از بهای تمام شده کالا و خدماتی که دستگاه تخمین زده کمتر باشد) می‌توان از پیشنهادکننده تقاضا کرد که دلایل خود را ارائه نماید. اگر دلایل و مدارک ارائه شده قانع‌کننده و موجه بود، پیشنهادش مورد پذیرش قرار می‌گیرد. در غیر این‌صورت ممکن است ضمانت اجراهایی به‌دلیل ارائه پیشنهاد نامناسب توسط مقامات عمومی اعمال شود.

در مورد تعارض منافع هم شایان ذکر است؛ این موضوع باید در آگهی مناقصه قید شود. در صورتی که بین مأمور دولت و شرکت‌کننده تعارض منافع وجود داشته باشد امکان اعمال برخی ضمانت اجراهای حسب قانون تدارکات عمومی و قانون فساد (ناپاکی) اداری Administrative Improbity Law و همچنین قانون مبارزه با فساد اعمال شود. این ضمانت اجراها شامل جریمه، تعلیق، لیست‌سیاه و… است.

شیوه‌های جبرانی عبارتنداز: دستور موقت، دستور به اعلام بطلان و بی‌اعتباری فرآیند و تحمیل برخی ضمانت اجراهاست. این روش­ها می­تواند از طرف دستگاه اجرایی، قضایی و هیأت نظارت بر بودجه صورت اعمال شود. جزییات مدت و شیوه طرح اعتراض در قانون ذکر شده است. گفتنی است؛ این ضمانت اجراها حتی پس از امضای قرارداد هم قابل اجراست. به هر حال رسیدگی، بسته به اینکه در چه مرجعی رسیدگی شود، ممکن است مدت زمان زیادی به طول بینجامد.

به عنوان جمع‌بندی باید گفت؛ مقررات خریدهای عمومی در برزیل هرچند مناسب و منطبق با اصول کلی است ولی از آن جا که این دولت عضو موافقت‌نامه تدارکات عمومی سازمان تجارت جهانی نیست، بازار تدارکات عمومی آن نتوانسته آن‌گونه که باید، پذیرای شرکت‌کنندگان خارجی باشد.