چالش آبی ایران بر سر اروند و هیرمند یک پژوهشگر منابع آب، گفت: ایران و افغانستان در سال۱۳۵۲ در رابطه با هیرمند توافقنامه امضاء کردند و بنابر آن حقابه ایران حدود ۸۱۰ میلیون مترمکعب در سال یا ۲۶ مترمکعب در ثانیه از محل بند کجکی افغانستان تعیین شده است، اما افغانستان در سال‌های اخیر مازاد […]
چالش آبی ایران بر سر اروند و هیرمند
یک پژوهشگر منابع آب، گفت: ایران و افغانستان در سال۱۳۵۲ در رابطه با هیرمند توافقنامه امضاء کردند و بنابر آن حقابه ایران حدود ۸۱۰ میلیون مترمکعب در سال یا ۲۶ مترمکعب در ثانیه از محل بند کجکی افغانستان تعیین شده است، اما افغانستان در سال‌های اخیر مازاد و سیلاب را به طرف ایران رهاسازی کرده که معمولاً این مازاد در فصولی که ما نیاز به آب داریم کارساز نیست. به گزارش ایلنا، هدایت فهمی، درباره وضعیت ورودی و خورجی آب به ایران از رودخانه‌های مشترک و مرزی، اظهار داشت: مطابق بیلان‌های قدیم ورودی آب به ایران حدود ۱۳میلیارد مترمکعب است که در دوران خشکسالی به کمتر از ۹میلیارد مترمکعب رسیده و رقم خروجی پنج تا شش‌میلیارد مترمکعب است که از شرق و غرب کشور خارج می‌شود. وی با بیان اینکه برای هیچ‌یک از رودخانه‌های مرزی کشور غیر از اروندرود و رودهای مشترک با افغانستان قرارداد، پروتکل و یا توافقنامه نداریم، گفت: واقعیت اینکه کنوانسیونی در رابطه با آب‌های مرزی وجود دارد که یک میثاق جهانی بوده و دو اصل مهم دارد، یکی بهره‌برداری عادلانه و رعایت انصاف در مورد پایین‌دست و دیگری اصل عدم اضرار یا ضرر به پایین‌دست است که طرفین باید در بهره‌برداری از آب‌های مرزی و مشترک مراعات کنند. این پژوهشگر منابع آب، تصریح کرد: در حال‌حاضر کشورهایی به‌دلایل مختلف اصول بهره‌برداری از آب‌های مرزی را رعایت نمی‌کنند، کمااینکه در شرایط فعلی هم شاهدیم که در مورد ارس و یا رودخانه‌های مشترک بین ترکیه، سوریه و عراق قوانین رعایت نمی‌شود. ترکیه به صورت گستره اقدام به سدسازی و دو اصل یادشده را خدشه‌دار کرده، ضمن اینکه با ساخت‌وسازهایی که در بالادست ارس انجام می‌دهد این خطر وجود دارد که این رود مرزی دچار مشکل شود. وی خاطرنشان کرد: ایران و افغانستان در سال ۱۳۵۲ در رابطه با هیرمند توافقنامه امضاء کردند و بنابر آن حقابه ایران حدود ۸۱۰ میلیون مترمکعب در سال یا ۲۶مترمکعب در ثانیه از محل بند کجکی افغانستان تعیین شده است، اما افغانستان در سال‌های اخیر مازاد و سیلاب را به طرف ایران رهاسازی کرده که معمولاً این مازاد در فصولی که ما نیاز به آب داریم کارساز نیست. فهمی، به موضوع حقابه از اروندرود نیز اشاره و خاطرنشان کرد: در مورد حقابه اروند توافقنامه‌ای با عراق در الجزایر به امضاء رسیده که بعدها عراق قرارداد را پاره کرده و جنگ با ایران را آغاز کرد. وی یادآور شد: طبق اصول توافقنامه و کنوانسیون که مربوط به سال ۱۹۹۷ است، بهره‌برداری منصفانه و منطقی طرفین از آب‌های مشترک ذکر شده، یعنی بالادست باید منصفانه استفاده کند و حق پایین‌دست را مراعات کند، فرازی نیز در این کنوانسیون وجود دارد و آن هم اضرار به همدیگر و کشور همسایه است، اما تاکنون بسیاری از کشورها به این کنوانسیون نپیوسته‌اند، بنابراین اینگونه نیست که قوانین آن در همه کشورها جاری و ساری باشد و بتوان به آن استناد کرد، حتماً باید کشورها به عضویت این کنوانسیون درآیند تا در زمان لزوم بتوان به مراجع بین‌المللی دادخواهی کرد. این پژوهشگر منابع آب، در ادامه با اشاره به اقدامات ترکیه به‌روی ارس گفت: با توجه به اقدامات توسعه‌ای که ترکیه در بالادست انجام می‌دهد، همچنین آلاینده‌هایی که وارد ارس می‌شود ایران در پایین‌دست به‌خصوص در حوزه خزر دچار صدمه می‌شود، که لازم است کشور روی دیپلماسی آب مانور بدهد و با کشور ترکیه و همسایگان به تفاهم و قرارداد چندجانبه برسد. وی یادآور شد: در مورد رودخانه‌های کوچک نیز هم در بالادست و هم پایین‌دست باید حقوقی قائل شد که کشورها در مذاکره مسائل را حل‌وفصل کنند، یعنی باید به کنوانسیون ۱۹۹۷ مراجعه کرده و براساس آن عمل کنند، اینگونه نیست که کشوری که بالادست است همه آب را مصرف کند و حقابه پایین‌دست را در نظر نگیرد. فهمی، تأکید کرد: در حال‌حاضر بیشترین مسأله ما با افغانستان است، در ترکمنستان سدی بنام دوستی وجود دارد که اگر مخزن پُر باشد، ایران می‌تواند حدود ۴۵۰ میلیون مترمکعب سهم داشته باشد، ولی این رودخانه از افغانستان نیز عبور می‌کند که این کشور سه سد کمال‌خان بخش‌آباد و کبکان را بروی آن احداث کرده، وقتی مصرف ایجاد می‌کند، سهم ایران را به‌شدت کاهش می‌دهد، در این زمینه باید با افغان‌ها کار جدی دیپلماسی آب انجام شود و مذاکره صورت گیرد تا سهم ایران از این سد تأمین شود، کما اینکه در آینده مخاطراتی از جمله دست رفتن حقابه ایران کلانشهری مثل مشهد را تهدید می‌کند. وی درباره احتمال فشارهای بین‌المللی به افغانستان برای عدم رعایت حق ایران، گفت: هر کشوری منافع ملی خود را در نظر می‌گیرد، افغان‌ها هم به همین شکل عمل می‌کنند، نمی‌توان گفت توطئه‌ای در کار است، هر دولت ملی حتماً برنامه توسعه و احداث سد را دارد. ولی کشورها باید طبق کنوانسیون۱۹۹۷ بهره‌برداری منطقی، معقول، منصفانه و بدون اضرار به کشور همسایه داشته باشند. اگر این قانون از مکانیزم دیپلماسی حل‌وفصل شود و حق و حقوق آبی ما محفوظ باشد، می‌توانیم در طول سال از آبی که حجم آن نیز مشخص است، بهره ببریم.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.