رایزنی وزارت علوم برای دسترسی مجدد به متون «پایان‌نامه‌ها» مشاور معاون پژوهشی و فناوری وزیر علوم از پیگیری‌های وزارت علوم برای امکان دسترسی مجدد و «مدیریت شده» به متون علمی‌پایان‌نامه و رساله‌ها خبر داد. رضا نقی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا، درباره قطع دسترسی‌ها به متون پایان‌نامه در ایرانداک، گفت: ما در حال تدبیر برای حل […]
رایزنی وزارت علوم برای دسترسی مجدد به متون «پایان‌نامه‌ها»
مشاور معاون پژوهشی و فناوری وزیر علوم از پیگیری‌های وزارت علوم برای امکان دسترسی مجدد و «مدیریت شده» به متون علمی‌پایان‌نامه و رساله‌ها خبر داد. رضا نقی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا، درباره قطع دسترسی‌ها به متون پایان‌نامه در ایرانداک، گفت: ما در حال تدبیر برای حل این موضوع هستیم. هرچند قانون باید اجرایی شود اما معاونت پژوهشی و فناوری وزارت علوم در تلاش برای یافتن راهکاری است تا ضمن اجرای قانون، جامعه علمی‌نیز دسترسی‌های مدیریت شده‌ای به متون عملی داشته باشند. وی افزود: در تحلیل این ماجرا باید گفت که بحث دسترسی به متون پایان‌نامه ما را در یک دوگانگی قرار داده است؛ یکی بحث تقلبات در پایان‌نامه‌ها و رساله‌هاست و دیگری اینکه باید موضوعات و متون علمی‌در دسترس جامعه علمی‌و نخبگان قرار بگیرد. در راستای پیگیری جدی برای مبارزه با تقلبات علمی‌اقداماتی در سال‌های اخیر صورت گرفته است؛ نخست بحث همانندجویی است که در آن پایان‌نامه‌ها طبق قانون در سامانه‌ای قبل از فارغ‌التحصیلی و دفاع ارزیابی می‌شوند. حالا اینکه چند درصد از «همانندی» و یا مشابهت تخلف محسوب می‌شود، تابع شروط مختلفی است.
همانندجویی در علوم مختلف متفاوت است
وی با اشاره به اینکه درصد همانندی در علوم مختلف متفاوت است، تصریح کرد: مثلاً در رشته‌های علوم آزمایشگاهی عمدتاً از تکست‌های دیگران کمتر استفاده می‌شود و در علومی‌که معمولاً براساس دستاوردهای دیگران است، میزان همانندی افزایش می‌یابد و البته هنوز هم نمی‌شود عدد دقیقی را برای تقلب به دلیل همانندجویی اعلام کرد.
متقلبان حتی می‌توانند همانندجویی را دور بزنند
نقی‌زاده ضمن بیان این مطلب که افرادی که قصدشان تقلب است، اگر بخواهند حتی می‌توانند همانندجویی را هم دور بزنند، خاطرنشان کرد: حال این پرسش پیش روی ما قرار دارد که اصل مسأله تقلب علمی‌در کشور ما چگونه حل می‌شود؟ اینکه بخواهیم با اعمال محدودیت در دسترسی به متون پایان‌نامه، با تقلب علمی‌مقابله کنیم به نظر می‌رسد راهکار اصلی و پایه‌ای برای این حل این مسأله نباشد.
نطفه تقلب علمی‌از کجا گذاشته می‌شود؟
مشاور معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم تأکید کرد: مهم‌ترین مسأله این است که باید زیست بوم یا فرآیند انجام یک پژوهش در دانشگاه را به نحوی اصلاح کنیم که احتمال تقلب کاهش یابد. حال این سؤال وجود دارد که نطفه تقلب اصلاً از کجا گذاشته می‌شود؟ در واقع بحث تقلب بیشتر در دوران تحصیلات تکمیلی مطرح است و آغازگر آن هم از جذب دانشجوی دکتری است. فرض کنید یک استاد در مقاطع تحصیلات تکمیلی یک گرنت و یا حمایت مالی را از صنعت، صندوق‌های دولتی و یا خیریه‌ای گرفته و وقتی او به اندازه کافی گرنت داشته باشد، می‌تواند برای طرح‌های پژوهشی و پروژه‌های تقاضا محور دانشجو بگیرد.
برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی باید پروژه تقاضامحور تعریف شود
وی افزود: وقتی دانشجو وارد سیکل انجام پژوهش می‌شود، استاد خود به خود نظارت کاملی بر روی او دارد. نکته دیگر اینکه دانشجو وقتی از طریق این پروژه‌ها وارد دانشگاه می‌شود، به عنوان پژوهشگر وارد می‌شود و نه دانشجو و در چنین شرایطی دانشجو صاحب شغلی در دانشگاه می‌شود که شامل بیمه، مالیات و حقوق است.
نقی‌زاده بیان کرد: بنابراین وقتی دانشجوی دکتری برای یک پروژه حقوق دریافت می‌کند، اصلاً مجالی برای تقلب پیدا نمی‌کند؛ چرا که نمی‌تواند با پروژه کپی، کارفرما را راضی کند، بنابراین استاد هم از دانشجو کار کپی قبول نمی‌کند. دانشجو در این شرایط به صورت تمام وقت فعالیت می‌کند.
چرا در کشور تقلب علمی‌می‌شود؟
مشاور معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم خاطرنشان کرد: حال چرا در شرایط فعلی شاهد تقلب علمی‌در کشور هستیم؟ بخاطر اینکه دانشجو مثل دوره لیسانس جذب می‌شود و به این موضوع توجه نمی‌شود که آیا استاد مربوطه پروژه تقاضا محور دارد یا خیر؟ دوم اینکه دانشجو چون حقوق نمی‌گیرد، تمام وقتی او معنا دار نیست. یعنی با توجه به فرهنگ جامعه ما یک جوان ۲۷-۲۸ ساله باید تشکیل زندگی بدهد و بعضاً برخی‌ها فرزند هم دارند و باید درآمدزایی کند و زندگی بچرخاند. اینکه این فرد بخواهد به طور تمام وقت به دانشگاه برود آن هم بدون حقوق، دردی از او دوا نمی‌کند و مجبور است کار کند و در این شرایط ماهی دو روز هم در اختیار استاد نیست و استاد هم نمی‌تواند به او حرفی بزند چرا که حقوقی به او نمی‌دهد و اصلاً پروژه‌ای برای تعریف نشده است. وی ادامه داد: شما انتظار دارید دانشجویی که دو روز در ماه دانشگاه می‌آید، برای رساله و یا پایان‌نامه خود چه کار کند؟ یا پایان‌نامه غیرکاربردی سطحی انجام می‌دهد یا اینکه تقلب می‌کند. البته یک گروهی از دانشجویان هم داریم که انگیزه‌های بالایی دارند و پژوهش‌های کاربردی انجام می‌دهند ولی لزوماً همه این‌طور نیستند. یعنی این بستر منجر به این می‌شود که تقلب در آن شکل بگیرد، مسأله این نیست که دانشجو ملزم به چاپ مقاله است و تقلب می‌کند بلکه دانشجو وقت کافی و ضمناً مسأله واقعی برای حل کردن ندارد به همین دلیل به سمت کپی کاری و تقلب می‌رود. البته پیکره آموزش‌عالی ما واقعاً سالم است و موارد محدود این چنینی در آن رخ می‌دهد. نقی‌زاده اظهار کرد: بنابراین وقتی برای هر دانشجوی دکتری پروژه‌ای تعریف شود، هم تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی متناسب با نیاز می‌شود و هم اینکه اساتید پروژه‌های مشخصی داشته و بر دانشجو نظارت دارند.
دسترسی به محتوای علمی نباید مسدود شود
مشاور معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم ضمن تأکید بر اینکه موضوع دسترسی‌ها به متون پایان‌نامه‌ها و همانندجویی، فرعی بر اصل موضوع است، گفت: اصل موضوع این است که نظام دوره تحصیلات تکمیلی باید اصلاح شود و تا زمانی که اصلاح نشود مجبور هستیم، تسکینی عمل کنیم. یعنی تقلب رخ می‌دهد و ما باید به دنبال راه مقابله با آن باشیم. کسی که بخواهد تقلب کند، این کار را انجام می‌دهد. نظر کارشناسی بنده این است که ما باید اجازه تبادل محتواهای علمی‌را به‌گونه‌ای که منجر به افزایش استفاده از دانش دیگران می‌شود، فراهم کنیم، ضمن اینکه احتیاط کنیم بستر تقلب را برای افراد سودجو ایجاد نکنیم. وی تصریح کرد: ما تا زمانی که مسأله فرآیند برگزاری دوره‌های تحصیلات تکمیلی را اصلاح نکنیم، هر چقدر از این سازوکارها و سامانه‌ها پیش‌بینی کنیم، تقلب باز هم رخ می‌دهد. در این شرایط میزان اثردهی این سازوکارها به صورت جدی نخواهد بود و فقط شکل تقلب عوض می‌شود.
برنامه وزارت علوم برای اصلاح فرآیند تحصیلات تکمیلی
نقی‌زاده از برنامه وزارت علوم برای اصلاح فرآیند تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها خبر داد و گفت: زمانی فرآیند تحصیلات تکمیلی اصلاح می‌شود که دوره دکتری به جای اینکه یک پایه آموزشی باشد و در آن پژوهش‌هایی صورت گیرد، برعکس شود یعنی به یک دوره پژوهشی تبدیل شود که در آن یک‌سری آموزش‌هایی انجام می‌شود.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.