فصل مشترک حوزه ریلی و بازار سرمایه

فصل مشترک حوزه ریلی و بازار سرمایه

نیم نگاهی به وضعیت سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در بخش‌های مختلف اقتصادی این نکته را نمایانگر می‌کند که سهم عمده‌ای از این سرمایه‌گذاری از آن بازار پول بوده و سایر بخش‌های اقتصادی کشور نه تنها سهمی از آن نبرده‌اند بلکه خود نیز در هر بن‌بست مالی دست استیصال به سوی بانک‌ها دراز کرده‌اند .

کارشناسان و تحلیلگران در واکاوی این مسأله بر این نکته تأکید می‌کنند که بروز چنین اتفاقی از آن‌جا نشأت می‌گیرد که متولیان و تصمیم‌گیران نهادهای اقتصادی کشور هنوز شناخت کافی و قابل توجهی از سایر ابزارهای تأمین مالی ندارند و همین سبب می‌شود تا هر جا سخن از تأمین مالی و بودجه به میان ‌آید، بانک‌ها اولین انتخاب باشند.

تحلیلگران اقتصادی تغییر چنین نگاهی را مستلزم اصلاح ساختار اقتصادی در کشور می‌دانند و معتقدند بروز چنین تغییری نیازمند بستر‌سازی و مهیا شدن شرایط و از همه مهم‌تر گذر زمان طولانی است و تا زمانی که این اتفاق رخ ندهد نمی‌توان به اجرایی شدن راهکار دیگری دلخوش کرد.

اما برخلاف ادعای این گروه از کارشناسان، تحلیلگرانی هستند که معتقدند اقدامات صورت گرفته در حوزه بازار سرمایه چراغ سبزی است برای بهره‌مندی از ابزارهای موجود در آن. به این معنا که متولیان با استفاده از آن بتوانند منابع مالی مورد نیاز خود را تأمین و در کنار آن زمینه توسعه کشور و رشد بازار سرمایه را مهیا کنند.

البته این تحلیلگران قبل از هر چیز این نکته را مطرح می‌کنند که استفاده از ابزارهای تأمین مالی بازار سرمایه قبل از هر چیز نیازمند اعتقاد داشتن به این بازار است که متأسفانه در طول سال‌های اخیر دست اندرکاران و تصمیم گیران برخلاف وعده‌هایی که داده‌اند کم‌تر از آن بهره جسته‌اند.

بررسی روند تأمین مالی‌های صورت گرفته از طریق بازار سرمایه نشان می‌دهد که بعد از یک یا دو شرکت هواپیمایی که از ابزاری همچون صکوک برای خرید هواپیما استفاده کرده‌اند، حوزه ریلی نقش قابل توجهی در بهره‌گیری از این اوراق داشته‌اند و ماحصل این نوع نگاه آن شده که علاوه بر استفاده شرکت‌های ریلی از ابزارهای نوین در جهت تأمین ناوگان مورد نیاز خود شرکت راه‌آهن به عنوان اولین نهاد ریلی، پیوند خود با بازار سرمایه را از طریق عرضه اوراق قراضه راه‌آهن در بورس کالا محکم‌تر کرده و با پیشگام شدن در این مسیر نشان داده که در دنیای امروز بانک‌ها دیگر تنها گزینه روی میز نیستند و اگر دامنه دید متولیان وسیع‌تر شود راه‌های تأمین مالی گسترده‌ای وجود دارد.

کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه با ارزیابی این میزان نیاز حوزه ریلی معتقدند استفاده از «اوراق منفعت» می‌تواند بخش عمده‌ای از نیاز این حوزه را به خصوص در حوزه مسافری تأمین کند چراکه این اوراق سند مالی بهاداری هستند که بیانگر مالکیت دارنده آن بر مقدار معین خدمات یا منافع آینده از یک دارایی بادوام‌ می‌باشند که در ازای پرداخت مبلغ معینی به مالکان آن‌‌ها منتقل شده است؛ مانند گواهی حق استفاده از قطار مسافری، گواهی حق اقامت در هتل معین برای روز معین، حق استفاده از خدمات آموزشی دانشگاه برای ترم یا سال معین، حق استفاده از یک ساعت پرواز برای مقصد معین و حق استفاده از خدمات حج یا عمره برای سال معین.

از آن‌جایی که صاحبان اوراق منفعت محق هستند که در سر رسید مشخص خود به صورت مستقیم از منابع دارایی‌ها یا خدمات شرکت‌های خدماتی استفاده کنند و یا زمان سررسید آن‌‌ها را به متقاضیان منافع و خدمات واگذار کنند، بنابر این اوراق منفعت برای دارندگان اوراق فواید زیادی دارند؛ به این ترتیب که دارندگان آن می‌توانند بااستفاده از این اوراق به نوعی منافع و خدمات را برای زمانی مشخص رزرو و براساس آن برنامه‌ریزی کنند.

نکته دوم آن است که اگر این افراد تا پیش از زمان سررسید اوراق به نقدینگی نیاز پیدا یا از استفاده منافع و خدمات صرف نظر کنند، می‌توانند اوراق منفعت را به دیگری واگذار کنند که منجر به شکل‌گیری عرضه و تقاضا و به دنبال آن بازار برای این اوراق بهادار باشند.

به عبارت دیگر هر چه اوراق منفعت منافع و خدمات شفاف‌تر و انتشاردهندگان آن در ارایه منافع و خدمات پایبندتر به حقوق دارندگان اوراق باشند، بازار ثانویه از رونق بیش‌تری برخوردار خواهد بود.

البته ناگفته نماند که قیمت اوراق بهادار منفعت و سود حاصل از خرید و فروش آن‌‌ها (نرخ بازدهی) به عوامل زیادی چون اعتبار صاحبان دارایی و شرکت‌های خدماتی، قیمت اسمی منافع و خدمات، نرخ بازدهی ابزارهای مالی مشابه، زمان و مکان ارایه منافع و خدمات بستگی دارد.

 

سارا علیاری/خبرنگار بازار سرمایه