تلنگر برجام بر صنعت نفت ایران

تلنگر برجام بر صنعت نفت ایران

 صنعت نفت ایران پارسال در چنین روزهایی آماده پذیرایی از هیأت‌های بزرگ اروپایی بود که به واسطه برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) رهسپار ایران شدند.

به گزارش شانا، ٢٣ تیرماه ٩٤ در حالی که ایران و کشورهای عضو گروه ١+٥ خود را برای امضای توافقنامه در وین آماده می‌کردند در دیگر سوی قاره سبز، آلمان در تدارک سفر به ایران بود تا به محض امضای توافقنامه به عنوان نخستین هیأت اروپایی خود را به ایران برساند، خبر توافق که منتشر شد، زیگمارگابریل، قائم‌مقام صدر اعظم آلمان در رأس یک هیأت ٦٠ نفره عالیرتبه ٢٩ تیرماه ٩٤ وارد تهران شد. درست ۵ روز پس از توافق.

لینده، زیمنس، مرسدس، دایملر، باسف، فولکس واگن، جی‌آی‌زد (GIZ) و ده‌ها شرکت آلمانی در این هیأت حضور داشتند. نخستین توافق نفتی حاصل شد:

«زیمنس تجهیزات بلوکه شده ایران را آزاد می‌کند»

نتیجه: تجهیزات بلوکه شده از سوی شرکت آلمانی زیمنس که شامل کمپرسورهای تبریدی، کمپرسورهای تثبیت میعانات گازی، الکترو کمپرسورها، مبدل‌های حراراتی که بخش اعظم آن برای میدان گازی پارس جنوبی بود آزاد و توسعه این میدان مشترک جان تازه‌ای گرفت، همچنین مشکل بیمه هرمس نیز به‌زودی حل می‌شود و این بیمه قرار است بار دیگر خدمات بیمه‌ای به ایران ارایه دهد.

۸ روز پس از ژرمن‌ها (چهارشنبه، ۷ مردادماه)، لوران فابیوس، وزیر خارجه وقت فرانسه به وزارت نفت آمد، اروپایی‌ها تشنه‌تر از کشورهای دیگر برای حضور در صنعت نفت ایران بودند و صنعت نفت ایران خواهان استفاده از فن‌آوری برتر؛ فرانسه و آلمان به عنوان دو رقیب سرسخت در قاره سبز برای حضور در ایران هم رقابت می‌کنند؛ هراس فرانسه از همسایه بزرگ‌تر شرقی خود در تمام طول تاریخ مشهود است و اینک حضور در ایران.

«توتال» پیوند نفتی ایران با فرانسه است که اگرچه در طول تحریم ایران را ترک گفت، اما قدمتی ٢٠ ساله دارد و برای حضور در ایران مصمم‌تر از دیگر رقیبانش است؛ «باب جدیدی برای توسعه فعالیت‌های توتال در توسعه میدان‌های نفتی گشوده می‌شود.»

نتیجه: توتال نخستین شرکت اروپایی بود که برداشت نفت از ایران را آغاز کرد. توافق خرید نفت از ایران در سفر رییس‌جمهوری به فرانسه در بهمن ماه پارسال به میزان ١٦٠ هزار بشکه رقم خورد و این شرکت هم‌اکنون علاقه‌مند به حضور در میدان آزادگان جنوبی است و از این رو قرارداد محرمانه‌ای با این شرکت برای مطالعه این میدان امضا شده است.

پس‌از آن نوبت رم بود که از غافله عقب نماند، پائولو جنتیلونی، وزیر خارجه ایتالیا؛ نماینده سومین کشور اروپایی است که با وزیر نفت دیدار کرد، آن هم درست یک هفته پس از دیدار با لوران فابیوس یعنی؛ چهارشنبه، ١٤ مردادماه.

وقتی از همکاری نفتی ایران و ایتالیا صحبت می‌شود ناخواسته ذهن‌ها به سمت «انی» می‌رود، شرکت انی ایتالیا تا پیش از افزایش تحریم‌های بین‌المللی، در فاز نخست و دوم طرح توسعه میدان نفتی دارخوین در قالب قراردادهای بیع متقابل مشارکت داشت، تحریم‌ها آن‌ها را هم رفتنی کرد؛ اگرچه تلاش کردند در دوران تحریم نیز از ایران نفت خریداری کنند. کلاودیو دسکالزی، مدیرعامل انی پس از اجرای برجام چند نوبت با مقام‌های ارشد نفت دیدار کرد و اوایل امسال نیز برای حضور در میدان‌های نفتی و همکاری با ایران در بخش بالادستی به دیدار زنگنه آمد، «فصل تازه‌ای از همکاری ایران و ایتالیا شکل می‌گیرد.

نتیجه: انی، ساراس ایتالیا پس از برجام در فهرست مشتریان نفت ایران قرار گرفتند.

 دیدار با هیأت‌های خارجی از آسیا گرفته تا اروپا و از آفریقا گرفته تا آمریکای جنوبی در طول این یک‌سال ادامه یافت، به‌طوری که در طول یک‌سال اخیر مدیران صنعت نفت با بیش از ١٥٠ هیأت خارجی دیدار و گفت‌و‌گو کردند. وزیر نفت تقریباً در همه دیدار‌ها با مقام‌های عالیرتبه کشور‌ها، چند نکته را بیان و همکاری با شرکت‌های خارجی را منوط به اجرای این نکات دانست.

• ایران امروز با ١٢ سال گذشته کاملاً متفاوت است و شرکت‌هایی که می‌خواهند در ایران فعالیت کنند، باید به این تغییرات توجه کنند؛ زیرا ایران هم اکنون در بسیاری از زمینه‌ها صاحب فن‌آوری شده است.

• راز موفقیت شرکت‌های خارجی که بخواهند در زمینه تجهیزات در ایران کار کنند منوط به مشارکت با شرکت‌های ایرانی و دستیابی به بازاری بزرگ‌تر از ایران است.

• شرکت‌های ایرانی با فن‌آوری برتر شرکت‌های صاحب فن‌آوری و با برندهای شناخته شده، می‌توانند هم برای تأمین نیازهای کشور و هم برای صادرات، تجهیزات تولید کنند.

• شرکت‌های خارجی تنها به بازار ایران فکر نکنند، بلکه ایران را پایه فعالیت‌های منطقه‌ای خود قرار دهند.

• شرکت‌های خارجی می‌توانند با ثبت شرکت در ایران به نام خود و یا مشارکت با شرکت‌های ایرانی از تسهیلات بیش‌تری برای اجرای پروژه در ایران برخوردار شوند.

• لازمه برقراری هر ارتباطی حمایت‌های بانکی و فاینانس بانک‌های آن کشور است.

این نکات گاهی در قالب «توصیه» به شرکت‌های خارجی عنوان شد و وزیر نفت در گفت‌و‌گو با هیأت‌های مختلف بر برخی نکات همانند استفاده از توان و ظرفیت سازندگان داخلی تأکید بیش‌تری داشت، ظرفیتی که در سال‌های تحریم اجازه نداد صنعت نفت ایران از پای بایستاد.

ماحصل دیدارهایی که به اختصار تشریح شد این شد که با اجرای برجام و حضور شرکت‌های خارجی در ایران تاکنون چند یادداشت تفاهم با شرکت‌های خارجی امضا شد که برخی از یادداشت تفاهم‌ها در ادامه می‌آید:

• یادداشت تفاهم بلندمدت وزارت نفت و کره جنوبی در زمینه راهبرد بلندمدت همکاری دو کشور در زمینه نفت و گاز

• یادداشت تفاهم شرکت ملی نفت ایران و شرکت گاز کره جنوبی (کوگس) برای مطالعه میدان بلال

• یادداشت تفاهم شرکت ملی صادرات گاز ایران و شرکت گاز کره جنوبی (کوگس)

• یادداشت تفاهم همکاری بلندمدت وزارت نفت و اداره ملی انرژی چین.

• یادداشت تفاهم شرکت ملی نفت ایران، شرکت زیمنس و شرکت توربین‌های بخار نفتی ((OTC برای نوسازی تجهیزات و تأسیسات عملیات نفتی و پالایشگاه‌های نفتی ایران.

• یادداشت تفاهم شرکت ملی نفت ایران و زیمنس برای توسعه کمپرسور‌ها و افزایش ظرفیت تولید شبکه‌های کنونی.

• یادداشت تفاهم شرکت ملی نفت ایران و شرکت زاروبژنفت روسیه برای مطالعه دو میدان نفتی

• یادداشت تفاهم شرکت ملی نفت ایران با شرکت ویتنرسهال که زیرشاخ شرکت آلمانی باسف است

• یادداشت تفاهم پژوهشگاه صنعت نفت شرکت با آکرسولوشن نروژ برای نوسازی صنعت نفت ایران.

• یادداشت تفاهم شرکت ملی نفت ایران با او‌ام‌وی اتریش برای بررسی درباره پروژه‌هایی در منطقه زاگرس در غرب و میدان فارس در جنوب ایران.

• یادداشت تفاهم شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با شرکت جی‌جی‌سی (JGC) ژاپن برای امکان‌سنجی پروژه‌ای برای کاهش هدر رفت نفت در پالایشگاه نفت تهران.

• یادداشت تفاهم شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران با میتسویی ژاپن، سرکوبه اسپانیا و توتال فرانسه.

نهایی شدن مدل جدید قراردادهای نفتی می‌توانند بسیاری از این یادداشت تفاهم را در بخش بالادستی نفت به قرارداد تبدیل کند، شرکت‌های خارجی منتظر تأیید این قراردادهای نفتی هستند و بدون شک تا نهایی شدن آن هیچ قراردادی امضا نمی‌شود.

نباید از نظر دور داشت که صنعت نفت از دو جهت در اقتصاد ایران حایز اهمیت است، نخست به عنوان تأمین کننده امنیت عرضه انرژی داخلی و دوم سهم به‌سزایی آن در تأمین منابع ارزی مورد نیاز سایر صنایع و بخش‌های اقتصادی کشور.

بنابراین این صنعت ارتباط تنگاتنگی با اقتصاد و رفاه مردم و جامعه دارد، لذا گشایش در فضای توسعه صنعت نفت در پساتحریم، بدون شک سبب ارتقای رفاه عمومی جامعه خواهد شد. اجرای برجام علاوه بر دارا بودن آثار و تبعات عمومی، دستاوردهای قابل توجهی نیز برای صنعت نفت و گاز و پتروشیمی کشور به همراه خواهد داشت که برخی در کوتاه مدت و برخی در بلندمدت محقق خواهند شد.

افزایش صادرات نفت خام و فرآورده‌های نفتی، کاهش هزینه‌های مرتبط با صادرات نفت خام و فرآورده‌های نفتی، کاهش هزینه‌های توسعه و بهره‌برداری از میدان‌های هیدروکربوری، تسهیل در تأمین تجهیزات و تکنولوژی مورد نیاز صنعت نفت، دسترسی به بازارهای مالی بین‌المللی و تسهیل در تأمین مالی طرح‌های توسعه‌ای و تسهیل در نقل و انتقالات بانکی در سطح بین‌المللی دستاوردهای کوتاه مدت برجام در صنعت نفت است.

برجام همچنین همانطور که گفته شد دستاوردهای میان مدت و بلندمدت برای صنعت ایران به همراه خواهد داشت که می‌توان از ارتقای توان پیمانکاران، سازندگان و تأمین‌کنندگان داخلی در مشارکت با شرکت‌های خارجی، گسترش فعالیت‌های اکتشافی به منظور افزایش پشتوانه تولید و توسعه منابع نفت و گاز، افزایش ظرفیت تولید صیانتی و ضریب بازیافت از میدان‌های نفت و گاز کشور، توسعه و بهره‌برداری حداکثری از میدان‌های مشترک نفت و گاز، جلوگیری از سوزانده شدن گازهای همراه تولیدی از میدان‌های نفتی، ایجاد بازار مطمئن و پایدار برای نفت خام ایران، افزایش ظرفیت پالایشی کشور و ارتقای سطح کیفی محصولات فرآورده‌های نفتی تولیدی، افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی با تأکید بر تکمیل زنجیره ارزش و تقویت نقش مؤثر در سازمان‌های بین‌المللی و ارتقای سهم ایران در بازارهای جهانی نفت و گاز نام برد.

بزرگ‌ترین تأثیر برجام در صنعت نفتی بی‌شک، احیای سهم ایران در بازارهای جهانی نفت است که جهانیان از آن به عنوان «سریع‌ترین بازگشت» یاد کردند؛ معجزه برجام.

 

صادرات نفت ایران از دی‌ماه تا زمانی که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) عملیاتی شد تا پایان خردادماه از مرز دو میلیون بشکه در روز گذشت؛ تولید نفت در خردادماه به ٣ میلیون و ٨٠٠ هزار بشکه در روز رسید، تولید میعانات گازی هم تا ٦٠٠ هزار بشکه در روز افزایش یافت و این یعنی؛ برجام نفت را زنده کرد. منبع شانا