چالش‌های موجود در راه تحقق پیشنهاد برجامی ‌ظریف

چالش‌های موجود در راه تحقق پیشنهاد برجامی ‌ظریف یک کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل، اظهار کرد: پیشنهاد ظریف برای مداخله مسؤول سیاست خارجی در کسوت هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام برای هماهنگ‌سازی اقداماتی که لازم است ایران و ایالات متحده در مورد برجام انجام دهند، تحول شکلی مثبت و مهمی‌است، اما برخلاف تصور برخی هنوز به لحاظ […]

چالش‌های موجود در راه تحقق پیشنهاد برجامی ‌ظریف

یک کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل، اظهار کرد: پیشنهاد ظریف برای مداخله مسؤول سیاست خارجی در کسوت هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام برای هماهنگ‌سازی اقداماتی که لازم است ایران و ایالات متحده در مورد برجام انجام دهند، تحول شکلی مثبت و مهمی‌است، اما برخلاف تصور برخی هنوز به لحاظ ماهوی تحولی یا گشایشی یا عقب‌نشینی رخ نداده است. کوروش احمدی؛ در گفت‌وگو با ایسنا، در پاسخ به این سؤال که با توجه به اینکه وزیر امورخارجه دوشنبه شب در مصاحبه با شبکه خبری سی‌ان‌ان گفت« مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از سمتش در کسوت هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام برای هماهنگ‌سازی اقداماتی که لازم است ایران و ایالات متحده انجام دهند، استفاده کند.» به نظر وی این پیشنهاد به چه میزان عملیاتی است؟ تصریج کرد: پیشنهاد آقای ظریف برای مداخله بورل؛ مسؤول سیاست خارجی اروپا، تحول شکلی مثبت و مهمی‌است، اما برخلاف تصور برخی هنوز به لحاظ ماهوی تحولی یا گشایشی یا عقب‌نشینی رخ نداده است. ایشان در مصاحبه با همشهری در روز دوشنبه هفته گذشته، ظاهراً بعد از مصاحبه با «سی‌ان‌ان»، توضیحات بیشتری داده و حدود را مشخص کرده است. ایشان در این مصاحبه دوم می‌گوید: «اگر آقای بایدن فرمان اجرایی داد، رئیس‌جمهوری ما دستور می‌دهد به سازمان انرژی اتمی‌که مراحل را آماده کنند، اگر فرمان اجرایی [بایدن] عملیاتی شد یعنی ما توانستیم نفت بفروشیم و پول آن را برگردانیم و پول‌های بلوکه‌شده برگشت، ما هم شروع به اجراء می‌کنیم، اگر تمام تعهدات را یکجا انجام دادند ما هم یکجا انجام می‌دهیم.» ایشان سپس می‌گوید که آقای بورل «می‌تواند این ترتیبات اجرایی را هماهنگ کند.» وی تأکید کرد: به عبارت دیگر آقای ظریف تنها پیشنهاد مداخله یک میانجی‌گر داده و مواضع ایران در مورد اینکه گام اول را آمریکا بردارد و نیز اینکه برای بازگشت دو طرف به برجام نیاز به مذاکره نیست، ظاهراً همچنان به قوت خود باقی است. البته ابهامی‌هم شکل گرفته، چرا که ایشان در مصاحبه با CNN از واژه synchronize هم که بیشتر معنی همزمانی می‌دهد، استفاده کرده، ولی همزمان از واژه choreograph هم که بیشتر طراحی توالی را می‌رساند، استفاده کرده است. البته شک نیست که حضور یک میانجی‌گر می‌تواند بسیار کارساز باشد. از سوی دیگر مقامات آمریکایی همچنان دارند می‌گویند که هنوز زود است و مشغول مشورت با متحدان هستند. لذا برای اینکه ببینیم پیشنهاد آقای ظریف به چه میزان عملیاتی است، باید صبر کنیم ببینیم آیا دولت بایدن میانجی‌گری را می‌پذیرد یا بر مذاکره مستقیم اصرار خواهد کرد؟ این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل تأکید کرد: از طرفی باید توجه داشت که امروز هم برجام و هم شرایط عمومی‌بسیار پیچیده‌تر از پنج سال قبل است و ممکن است با میانجی صرف کار پیش نرود. مثلاً جیک سالیوان جمعه گذشته در مؤسسه صلح مدعی شد که «ایران نسبت به پنج سال قبل به خطر مهم تری تبدیل شده است.» او در این رابطه مدعی پیشرفت شدید برنامه موشکی ایران و ادعای «حمایت بیشتر از تروریسم» شد. احمدی در پاسخ به این سؤال آیا چنین اراده و توانی در کمیسیون مشترک برجام و اتحادیه اروپا برای ایفای این نقش وجود دارد با توجه به این که مسؤولان این اتحادیه تأکید کرده اند که به‌دنبال متقاعد کردن آمریکا برای رفع تحریم‌ها هستند ؟ گفت: عرض من مبنی بر پیچیده تر شدن شرایط، یک دلیلش همین ابهام در مواضع اروپا است. اگر چه سه کشور اروپایی واقعاً مایل به رفع تحریم‌ها برای حفظ برجام هستند، اما متأسفانه طی ۳-۲ ماه اخیر مواضع دلگرم‌کننده‌ای نداشته‌اند. اظهارات مقامات فرانسوی و در یک مقطع مقامات آلمانی نیز چندان مثبت نبوده است. صحبت آنها از «سایر نگرانی‌ها» کمکی به پیشرفت کار نمی‌کند. آنها اگر با همین مواضع طرف مشورت آمریکا باشند، اثر مثبتی نخواهند داشت. البته مواضع بورل به طور معمول مثبت و سازنده بوده، اما باید در نظر داشت که او بدون موافقت سه کشور اروپایی حوزه مانور وسیعی نخواهد داشت. این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سؤال که فکر می‌کنید با توجه به رایزنی‌هایی که بایدن و تیم سیاست خارجی او با برخی از کشورهای اروپایی در مورد برجام داشته‌اند، آمریکایی‌ها نیز در این مسیر حرکت کنند؟ خاطرنشان کرد: از ظواهر بر می‌آید که هنوز مشورت تفصیلی انجام نشده است. مقامات جدید آمریکا هنوز با همتایان اروپایی ملاقات نکرده‌اند. بی‌شک، تماس‌های تلفنی انجام شده نمی‌تواند، طرفین را به تصمیم رسانده باشد. با توجه به پیچیدگی شرایط فکر می‌کنم که هماهنگی‌ها به سطح میانی یعنی مدیران سیاسی و حتی کارشناسان هم کشیده خواهد شد. ظاهراً مسأله این است که آیا باید بر گرفتن تضمینی برای مذاکره در مورد «تقویت و طولانی‌تر کردن» برجام و «سایر نگرانی‌ها» اصرار کنند و سپس آمریکا تحریم‌ها را رفع کند یا خیر. احمدی؛ در مورد چالش‌هایی که برای پیشبرد این پیشنهاد وجود دارد، اظهار کرد: علاوه بر مواضع مخالفان سنتی برجام در آمریکا و مواضع نه چندان مثبت اروپا، نقش کشورهای منطقه نیز تخریبی است. هدف هیاهویی که اسرائیل در مورد برنامه‌ریزی برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران به‌راه انداخته، شاید بیشتر دولت بایدن باشد. یعنی این هیاهو می‌تواند به نوعی تهدید دولت بایدن باشد که اگر به برجام برگردد، اسرائیل دست به اقدام نظامی‌خواهد زد. عربستان و شرکا نیز ظاهراً از هیچ اخلالی فروگذار نمی‌کنند. با توجه به زمینه منفی آنها نزد دولت بایدن، آنها ظاهراً بیشتر مشغول کار با اروپایی‌ها و اسرائیل هستند.