۷ چالش اساسی معادن کوچک ایران

۷ چالش اساسی معادن کوچک ایران

نتایج مطالعات یک طرح پژوهشی دانشگاهی نشان می‌دهد که احیای معادن کوچک و متوسط در ایران با هفت چالش عمده مواجه شده و برای رفع این چالش‌ها ۸۲ راهکار پیشنهاد شده است. در این طرح پژوهشی که با مشارکت شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و گروه مهندسی معدن دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) قزوین صورت گرفته از «نبود پشتیبانی فنی و ارائه تضمین مناسب برای اخذ تسهیلات»، «تجهیز و تأمین ماشین‌آلات مورد نیازاستخراج و فرآوری»، «عدم شناسایی سرمایه‌گذار مناسب و نبود سازوکار تعاملی مناسب بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر»، «نبود بانک اطلاعاتی جامع و کامل معادن کوچک»،«عدم تمایز بین قوانین معادن کوچک و معادن بزرگ مقیاس»، «نبود ارتباط و پشتیبانی امکانات و زیرساخت‌ها توسط معادن بزرگ مقیاس»، «تعدد سیاست‌گذاران و ناهماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی و صدور بخشنامه‌های متعدد و بعضاً متناقض» به عنوان هفت چالش اصلی پیش‌روی احیای معادن کوچک در ایران نام‌برده شده است. در بخش دیگری از این مطالعه، از مشکلات مدیریتی این بخش نظیر نامشخص بودن ساختار سازمانی و جایگاه یک مجموعه به عنوان متولی مدیریت معادن کوچک و تفسیرهای متفاوت از قوانین در سازمان‌های درگیر معادن به عنوان موانع اصلی پیش‌روی احیای معادن کوچک مطرح شده است. این طرح پژوهشی در نهایت ۸۲ راهکار را برای احیای معادن کوچک و متوسط کشور پیشنهاد داده است. بر این اساس «ایجاد صندوق حمایت از توسعه معادن کوچک با شرایط وام دهی مناسب و پذیرش اوراق بهادار معدنی به عنوان وثیقه اخذ تسهیلات»، «الزام به استاندارد سازی فعالیت‌ها و ارزیابی‌ها در معادن کوچک منطبق بر استانداردهای جهانی جهت جذب سرمایه‌گذاری خارجی»، «نحوه حمایت مجموعه‌های بزرگ معدنی از معادن کوچک»، «تسریع در حل‌وفصل موضوعات اداری و قانونی معادن کوچک در قالب کارگروه رفع موانع تولید و شورای معادن با رویکرد رشد تولیدات معادن کوچک»، «طراحی و اجرای بانک اطلاعاتی معادن ASM کشور»، «ایجاد گروه سیاست‌گذاری و نظارت بر امور معادن کوچک‌مقیاس در ساختار دفتر نظارت بر امور معدنی»، «ایجاد دفتر حمایت و توسعه معادن کوچک در ساختار ایمیدرو» و «برنامه حمایت از تشکیل کنسرسیوم معادن» ASM از مهم‌ترین راهکارهای ۸۲ گانه این طرح پژوهشی است. در بخش دیگری از این طرح پژوهشی چند مدل مختلف مشارکت عمومی- خصوصی در حوزه فرآوری سیار و نیز توسعه بهره‌برداری معادن کوچک پیشنهاد شده است. دست‌اندرکاران این طرح پژوهشی مدل‌های تغییریافته B.O.T، B.O.O، امتیازی، مشارکت در سرمایه‌گذاری و مدل بیع متقابل جهت تسهیل فرآیند جذب سرمایه‌گذاری در معادن کوچک را به عنوان مدل‌های قراردادی برای مشارکت در احیای معادن کوچک و متوسط عنوان کرده‌اند. بنا بر نتیجه‌گیری صورت گرفته، یکی از مؤثرترین و مهم‌ترین خروجی‌های این تحقیق، نیاز به کوچینک واحدهای نوپا و مجموعه‌های دارنده مجوز معادن کوچک برای هدایت، اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی فرآیندهای اجرایی در معدنکاری کوچک‌مقیاس از ابتدای فرآیند تا اتصال به پایان زنجیره تولید و ارزش مواد معدنی و محصولات نهایی است. رضا شکورشهابی؛ عضو هیأت علمی‌گروه مهندسی معدن دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) و مجری طرح درباره دستاورده‌های طرح گفت: از مهم‌ترین اهداف طرح می‌توان به شناسایی موانع اصلی بهره‌برداری از ذخایر کوچک معدنی کشور و راهکارهای افزایش نقش تولیدات ذخایر کوچک در توسعه بخش معدن و صنایع‌معدنی اشاره کرد.وی افزود: تحلیل موانع و راهکارهای بازگرداندن معادن غیرفعال به چرخه تولید، امکان‌پذیری فنی و اقتصادی توسعه فرآوری موبایل مواد معدنی جهت توسعه بهره‌برداری معادن کوچک و در نهایت مشخص شدن مأموریت‌ها و برنامه‌های کلی تفکیکی وزارت صمت، ایمیدرو، ایمپاسکو، صندوق بیمه، تشکل‌ها و شرکت‌های بزرگ معدنی برای حمایت ساختاری از برنامه توسعه و فعال‌سازی معادن کوچک‌مقیاس از دیگر اهداف این طرح بوده است. شکورشهابی؛ گفت: براساس مطالعات طرح از اردیبهشت ۹۹ تا آخر آذر ۹۹ به مدت هشت ماه و در پنج فاز کلی شامل تحلیل وضعیت معادن کوچک و فرآوری موبایل در دنیا، عارضه‌یابی بهره‌برداری از معادن کوچک و غیرفعال ایران، بررسی تجربیات مدیریت کلان معادن کوچک‌مقیاس در ایران، مطالعات میدانی امکان توسعه فرآوری موبایل در جهت فعال‌سازی ذخایر کوچک کشور و در نهایت تدوین رویکردهای کلی فعال‌سازی معادن کوچک و غیرفعال کشور) انجام گرفت. وی افزود: بنا بر اطلاعات به دست آمده، از جمله خروجی‌های فاز اول طرح می‌توان به پیشنهاد طبقه‌بندی معادن کوچک مقیاس، تحلیل چالش‌ها و فرصت‌های معادن کوچک مقیاس در دنیا، تحلیل راهبرد و رویکردهای توسعه معادن کوچک مقیاس در سطح بین‌المللی، راهبردهای دستیابی به توسعه پایدار در حوزه معادن کوچک مقیاسASM، تحلیل فناوری‌های فرآوری سیار مواد معدنی) اشاره کرد. مجری این طرح پژوهشی گفت: از سویی در فازهای دو، سه و چهار طرح چالش‌ها و مشکلات براساس چهار دسته بانک داده جداگانه مستخرج از فعالیت‌های پیشین در حوزه ASM مورد بررسی قرار گرفتند. این اطلاعات براساس آمارهای دریافتی از سازمان‌های صمت، پرسشنامه‌های تهیه شده از خبرگان و اطلاعات گردآوری شده در قالب طرح احیاء به‌دست آمده و به صورت بانک اطلاعاتِ قابل تحلیل تنظیم شده است. وی افزود: برای تحلیل‌ اطلاعات موجود از فرآیند داده کاوی استفاده شده و به منظور تحلیل‌ چالش‌های مطرح در حوزه ASM از اطلاعات مستخرج از پرسش‌نامه الکترونیکی و روش تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازی (FDAHP) به‌کار گرفته شد که به صورت ۵۹ چالش مطرح در حیطه معادن کوچک‌مقیاس ایران در حوزه‌هایی از قبیل (مدیریتی، اقتصادی، فناوری، اجتماعی، تقابل با معادن بزرگ مقیاس و محیط‌زیست) شناسایی شد که با تلفیق آنها ۲۶ چالش اصلی به عنوان خروجی حاصل شد. شهابی؛ تصریح کرد: با بررسی توان ساخت داخل در حوزه واحدهای فرآوری سیار مهم‌ترین توانایی‌های کشور در حوزه طراحی و ساخت واحدهای سنگ‌شکنی و آسیاکنی سیار، ساخت واحدهای مدولار و سیار لیچینگ، سیکلون واسطه سنگین و فلوتاسیون احصاء شد لیکن نقصان‌های موجود کشور نیز در حوزه ضعف دانش فنی و تجربه کافی در زمینه طراحی و ساخت واحدهای ثقلی سیار، هیدرومتالورژی سیار و واحدهای مغناطیسی و آبگیری سیار مشخص شد.