خواب‌رفتگى دست‌‌ها و راه‌های درمان آن

دکتر فتانه اکبری- متخصص توانبخشی و طب فیزیکی اگر شما از خواب‌رفتگى و گزگز در انگشتان خود احساس ناراحتی می‌کنید و به دنبال یافتن علت این مشکل و درمان آن هستید قبل از انجام هر کارى بهتر است به این سؤالات فکر کنید و پاسخ آن‌‌ها را در ذهن خود آماده کنید. ١- این احساس […]

دکتر فتانه اکبری- متخصص توانبخشی و طب فیزیکی

اگر شما از خواب‌رفتگى و گزگز در انگشتان خود احساس ناراحتی می‌کنید و به دنبال یافتن علت این مشکل و درمان آن هستید قبل از انجام هر کارى بهتر است به این سؤالات فکر کنید و پاسخ آن‌‌ها را در ذهن خود آماده کنید.

١- این احساس را دقیقاً در کدام قسمت از دست خود دارید ؟ کف دست یا پشت دست. کدام یک از انگشتان شما درگیر است ؟انگشت شصت، انگشت وسط و اشاره یا انگشت کوچک و انگشت حلقه ؟آیا این احساس فقط محدود به انگشتان است یا قسمت‌هاى بالاتر را هم درگیر کرده است ؟ آیا گزگز و خواب‌رفتگى را در انگشتان پاى خود نیز حس می‌کنید؟

٢-این احساس در چه زمان‌ها و حالت‌هایى به سراغ شما مى‌آید ؟ آیا همیشگى و دائمى است یا فقط در زمان انجام فعالیتى خاص (مثلاً در دست نگه داشتن گوشى تلفن) شما را آزار می‌دهد ؟چند وقت است که متوجه این مشکل شده‌اید؟

 ٣-علاوه بر احساس بی‌حسى از احساس درد هم شکایت دارید ؟ اگر پاسخ مثبت است، حس درد در کدام قسمت است؟ انگشتان، مچ، آرنج، شانه یا گردن. توجه داشته باشید که احساس درد در این نواحى می‌تواند با خواب‌رفتگى انگشتان مرتبط باشد اما احساس درد در کمر و اندام‌هاى تحتانى اغلب ارتباطى با بى‌حسى انگشتان دست ندارد.

٤- آیا قدرت عضلات شما کم شده یا خیر؟ براى پاسخ دادن به این سؤال به نحوه انجام دادن کارهاى روزانه خود دقت کنید. آیا کار یا فعالیتى هست که شما اخیراً در انجام آن دچار مشکل باشید؟ مثلاً مشکل در بستن دکمه‌هاى لباس و یا گرفتن، نگه‌داشتن و حمل اجسام با دست. ممکن است شما از شل شدن ناگهانى انگشتان خود که منجر به افتادن اشیاء از دستتان باشد، ناراحت شده باشید. این‌‌ها علائمى هستند که بیان آن‌‌ها در زمان گرفتن شرح حال توسط پزشک بسیار مهم است.

پاسخ دقیق به این پرسش‌‌ها به پزشک معالج شما در رد کردن تشخیص‌هاى افتراقى که ممکن است عامل ایجاد مشکل شما باشد و یافتن تشخیص دقیق و روش‌هاى درمان، بسیار کمک می‌کند.

یکى از شایع‌‌‌ترین عوامل ایجاد احساس خواب‌رفتگى و گزگز و بى‌حسى در انگشتان دست، تحت فشار قرار گرفتن عصب مدیان در ناحیه مچ دست یا همان سندرم کانال کارپ یا «کارپال تونل» است.

در این بیمارى در اثر تنگ شدن کانال مسیر عبور عصب مدیان در ناحیه مچ دست، این عصب تحت فشار واقع می‌شود و آسیب می‌بیند. در این حالت بیمار ممکن است از احساس گزگز و بی‌حسى در انگشتان شست، اشاره، میانه و نیمه بیرونى انگشت حلقه، یا هریک از این نواحى به تنهایى، شکایت کند.

از دیگر علائم این بیمارى احساس درد مبهم در ناحیه مچ دست است. در موارد پیشرفته به تدریج احساس ضعف در حرکات دست و کاهش توانایى در گرفتن و نگه‌داشتن اجسام ایجاد می‌شود و ممکن است بیمار از ر‌‌ها شدن غیرارادى اجسام از دست شکایت کند و در موارد شدید که عصب آسیب جدى و غیرقابل برگشت می‌بیند به تدریج تحلیل رفتن عضله کف دست در مجاورت انگشت شست مشاهده می‌گردد. البته در بعضى موارد که درمان انجام نشده و بیمار به مشکل خود بى‌توجهى می‌کند و بیمارى مزمن می‌شود ممکن است بیمار بى‌حسى و خواب‌رفتگى را احساس نکند و در بعضى موارد فقط احساس درد مبهم در مچ و کف دست داشته باشد یا ممکن است هیچ مشکلى احساس نکند و فقط شاهد تحلیل رفتن تدریجى عضله کف دست و کاهش قدرت دست خود باشد.

چه افرادى بیش‌تر در معرض خطر این سندرم هستند ؟

١) یکى از عوامل مستعدکننده سندرم کانال کارپال، شکل و آناتومى مچ دست است. کسانى که مچ دست آن‌‌ها شکل مربعى دارد (یعنى اندازه عرض و قطر مچ آن‌‌ها به هم نزدیک است.)

٢) کسانى که فعالیت‌هاى تکرارى با دست‌‌ها انجام می‌دهند کارهایى مثل فعالیت‌هاى ظریف هنرى، کار مکرر با موس یا کیبورد کامپیوتر، کارهایى که با خم و راست کردن مکرر مچ دست یا بلندکردن و حمل اجسام سنگین همراه است، و یا کسانى که در معرض ارتعاش مکرر دست هستند مانند کارگرانى کا با بیل مکانیکى کار می‌کنند.

اگر شما از مشکلاتى اینچنینی شاکى هستید، لازم است که هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما پس از گرفتن شرح حال و انجام معاینه، در صورتی که به سندرم کانال کارپ مشکوک باشد به منظور افتراق این مشکل از سایر بیماری‌هایى که می‌توانند علایم مشابهى ایجاد کنند و همچنین به منظور مشخص کردن شدت درگیرى، درخواست انجام تست عصب و عضله براى شما خواهد داد.

در صورتی که شدت درگیرى در تست عصب و عضله «شدید» گزارش شود. باید بیمار هرچه سریع‌تر تحت درمان جراحى قرار گیرد.

در صورتى که شدت درگیرى خفیف یا متوسط باشد درمان با روش‌هاى غیرجراحى توصیه می‌شود که شامل استفاده از مچ بند مخصوص به منظور بى حرکت کردن مچ دست و استراحت دادن به دست، اجتناب از انجام حرکات تکرارى و سنگین با دست، انجام فیزیوتراپى و انجام تزریق در مچ دست توسط پزشک متخصص است.

از سایر بیماری‌ها و عوامل نسبتاً شایعى که می‌توانند باعث ایجاد احساس خواب‌رفتگى و گزگز در دست‌‌ها شوند،

می توان از رادیکولوپاتى گردن (تحت فشار قرار گرفتن رشته‌هاى اعصاب مربوط به دست‌‌ها در ناحیه گردن، به واسطه پارگى و بیرون‌زدگى دیسک بین مهره‌هاى گردن.)، آسیب به شبکه اعصاب بازویى به واسطه دنده گردنى (سندرم توراسیک اوتلت)، آسیب عصب اولنار در ناحیه آرنج یا مچ، آسیب به اعصاب محیطى به واسطه بعضى از بیماری‌ها مانند دیابت (نوروپاتى دیابتى)، نام برد.

توضیح درباره این بیماری‌ها در این بحث نمی‌گنجد و نیاز به مباحث جداگانه در فرصت‌هاى بعدى دارد.