مبارزه علیه کارخانجات تولید مقالات جعلی و علم‌ساختگی! معاون پژوهشی اسبق وزارت علوم، با انتقاد از اهمیت یافتن صِرف کمیت مقالات برای پذیرش، ارتقاء و دریافت تسهیلات، گفت: فارغ‌التحصیلان برخی دانشگاه‌های آمریکا با یک مقاله فارغ‌التحصیل می‌شوند، اما رساله بسیار خوبی دارند. ما تمرکزمان را بر روی تعداد مقاله گذاشته‌ایم به همین دلیل […]
مبارزه علیه کارخانجات تولید مقالات جعلی و علم‌ساختگی!
معاون پژوهشی اسبق وزارت علوم، با انتقاد از اهمیت یافتن صِرف کمیت مقالات برای پذیرش، ارتقاء و دریافت تسهیلات، گفت: فارغ‌التحصیلان برخی دانشگاه‌های آمریکا با یک مقاله فارغ‌التحصیل می‌شوند، اما رساله بسیار خوبی دارند. ما تمرکزمان را بر روی تعداد مقاله گذاشته‌ایم به همین دلیل بعضی از دانشجویان و اعضای هیأت علمی برای این که تعداد مقالات خود را به عدد مورد نظر برسانند به جای این که یک مقاله قوی و ارزشمند از یک موضوع ارائه کنند، از همان موضوع چندین مقاله منتشر می‌کنند تا صرفاً به عدد موردنظر برسد. وحید احمدی؛ در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به مقاله نیچر درباره تخلف‌های علمی سیستماتیک در برخی کشورها از جمله ایران، روسیه و چین، گفت: نمی‌توانیم بگوییم گزارش نیچر مغرضانه است یا نه. حتی اگر فرض کنیم مغرضانه باشد، بازهم باید به آن بپردازیم. حجم مقالات در کشور بالا رفته است و با افزایش تعداد مقالات طبیعتاً ما با خطاهای علمی‌مواجه می‌شویم. به این معنی که اکنون بالای ۵۰ هزار مقاله در سال تولید می‌کنیم که عدد بسیار قابل‌توجهی نسبت به جمعیت و شرایط کشور است. این تعداد بالای مقاله هم می‌تواند خوشحال‌کننده باشد و هم نگران‌کننده. خوشحال‌کننده است زیرا نشان‌دهنده حضور ما در مجامع علمی‌است و نگران‌کننده به این دلیل که مقالات بی‌کیفیت و جعلی هم می‌توانند در بین این ۵۰ هزار مقاله وجود داشته باشند. فرض کنید از میان ۵۰ هزار مقاله ۱۰۰ یا ۲۰۰ مقاله مشکل داشته باشند. این نسبت در مجموع ده‌هاهزار مقاله، درصد معناداری نیست. وی افزود: ما باید به این گزارش به‌عنوان یک هشدار نگاه کنیم. حدود هفت، هشت سال قبل هم که نیچر گزارشی از تخلفات علمی‌ایرانیان منتشر کرد باعث تذکری برای مسؤولین ذیربط و برای ما در معاونت پژوهشی وزارت علوم شد تا لایحه پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی‌تهیه و در دولت و مجلس تصویب شود، چرا که ما تا پیش از این، قانونی جدی برای مقابله با تقلب در آثار علمی‌نداشتیم. همیشه احساس می‌کنم این موارد را باید فارغ از این که دشمن آنها را بیان می‌کند یا دوست، ارزیابی و بررسی کنیم. همان هفت، هشت سال گذشته هم که گزارشی درباره تقلب‌های ایرانیان منتشر شد، عده‌ای معتقد بودند که عدد اعلام شده قابل‌توجه نیست و ممکن است منتشرکنندگان گزارش قصد تخریب وجهه ایران را داشته باشند. البته که باید از لحاظ سیاسی پاسخ مناسب داده شود اما از لحاظ علمی‌زیرساخت ما مشکل داشت. مشکل اصلی این بود که در کشور، نظام قانونی که با تقلب علمی مقابله کند، نداشتیم. خوشبختانه این فشار بیرونی تبدیل به یک زیرساخت حقوقی و قانونی شد. البته ممکن است هنوز مشکلاتی در اجرای این قانون وجود داشته باشد. معاون اسبق وزیر علوم، با بیان این که«ما الان تازه زیرساخت قانونی را ایجاد کردیم اما مشکلات اساسی که ما داریم این است که باید چالش‌ها، خلأها و یا انگیزه‌هایی که باعث می‌شود افراد به سمت مقالات تقلبی بروند را بیابیم و به آنها بپردازیم»، افزود: در دانشگاه، زمان استخدام و ترفیع‌های درون دانشگاه یا دستگاه‌های دولتی، موضوع مقاله بسیار جدی است. در حال‌حاضر، بسیاری از دانشجویان برای تحصیل در خارج از کشور به دنبال این هستند که رزومه خود را با تعدادی مقاله پربار کنند. من شاهد بودم برخی از این دانشجویان، مقالات بی‌محتوایی را می‌نویسند که بعضاً ممکن است آنها را به استادان خود تحمیل کنند یا بدون اطلاع استاد چاپ کنند تا رزومه خود را قوی کنند. احمدی؛ درباره انگیزه‌های نگارش مقاله در ایران گفت: یکی از راه‌های عضویت در بنیاد نخبگان و استفاده از تسهیلات آن در سربازی، نگارش مقاله است یا برای تبدیل وضعیت، ارتقای پایه و رتبه اعضای هیأت علمی انتشار و چاپ مقاله الزامی‌است. این ترفیع رتبه از دانشگاه به شرکت‌ها هم رسیده است. از سوی دیگر ما وضعیت اشتغال مناسبی نداریم و دانش‌آموختگان ما برای اینکه درآمدی داشته باشند به نوشتن مقاله برای متقاضیانی که تعداد آنها کم هم نیست روی می‌آورند. علاوه بر این مدرک‌گرایی هم یکی از انگیزه‌های روی آوردن به تقلب در تولیدات علمی‌است. چه برای فارغ‌التحصیلی دانشجو و چه برای جذب استادان تعداد مقالات ملاک است. عضو هیأت علمی‌دانشگاه تربیت مدرس، ادامه داد: تعداد زیاد دانشجویانی که در مقاطع تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی پذیرفته می‌شوند در این میان قابل‌توجه است. برخی از این پذیرش‌ها جنبه درآمدزایی پیدا کرده است و برخی دانشگاه‌ها علناً اعلام می‌کنند مقاطع کاردانی و کارشناسی برای آنها درآمدی ندارد و ترجیح می‌دهند در مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشجو بگیرند. بعضی از دانشگاه‌ها، ۵۰-۶۰ درصد ظرفیت خود را به دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری اختصاص داده‌اند. این ضربه بزرگی است زیرا هم به نظام آموزشی آسیب زده است و هم باعث می‌شود تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی یک استادی افزایش یابد و همه این دانشجویان نیاز به ارائه مقاله دارند. دانشجویان استادی که تعداد دانشجویانش زیاد باشد و نتواند بر آنها نظارت کند چون وقت کافی برای استفاده از راهنمایی‌های استاد راهنما را ندارد، ممکن است به تقلب روی آورند. به گفته وی، در کشورهای دیگر نیز این معضل وجود دارد. مثلاً در چین، پزشکان برای گرفتن برخی امتیازات مجبور هستند مقاله ارائه دهند به‌دلیل اشتغال جدی در حوزه بهداشت و درمان فرصت نمی‌کنند کار علمی‌آکادمیک انجام دهند در نتیجه دست به دامن شرکت‌ها برای تولید مقاله می‌شوند. این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در علوم پزشکی نیز، نظام بهداشت و درمان با آموزش مختلط شده است و یک قانون واحد برای پزشکی که باید در فضای آکادمیک فعالیت کند و مقاله بنویسد با استادی که به بیمارستان می‌رود وجود دارد، که این امر امکان تخلف و تقلب را بسیار بیشتر می‌کند. احمدی؛ در ادامه با اشاره به لزوم آگاهی دادن به استادان و دانشجویان کشور درباره مصادیق تقلب علمی‌گفت: بسیاری از دانشجویان و دانشگاهیان، مصادیق تخلف‌های علمی و میزان جرم آنها را نمی‌دانند. ما باید به دانشجویان و دانشگاهیان آگاهی دهیم و در دانشگاه‌ها کارگاه‌ها و نشست‌هایی برپا شود تا مصادیق تقلب آموزش داده شود. باید بین مجلات ارتباط باشد تا اگر فردی در تولیدات علمی‌تقلب کرد، وی را در لیست سیاه قرار دهند. به این ترتیب، محققان خواهند دانست اگر تقلب کنند دیگر نمی‌توانند به هیچ مجله‌ای، مقاله ارائه دهند. به طور کلی وقتی حجم مقالات افزایش می‌یابد قطعاً خطا در آن رخ می‌دهد اما اگر این موضوع را در کنار تشویق به حضور در مجامع علمی‌جهانی بگذاریم، نتیجه می‌گیریم باید زیرساخت‌ها، آگاهی‌رسانی‌ها و ابزارهای لازم برای جلوگیری از تقلب را گسترش دهیم. عضو هیأت علمی‌دانشگاه تربیت مدرس، با انتقاد از اهمیت یافتن صِرف کمیت مقالات برای پذیرش، ارتقاء و دریافت تسهیلات گفت: ملاک اهمیت تعداد مقاله را باید حذف کنیم اما طبیعتاً نیازمند این هستیم که دقت بیشتری بر روی تولیدات علمی‌افراد و ارزش آنها گذاشته شود. بعضی از مجلات برای این که از تخلفات جلوگیری کنند از افراد می‌خواهند دقیقاً ذکر کنند کسانی که اسامیشان در مقاله آمده به‌طور دقیق چه بخشی از کار پژوهشی را انجام دادند و یا اینکه آنها را ملزم به ارائه داده‌های خام مورد استفاده در مقاله می‌کنند. احمدی؛ در پایان گفت: البته این‌ها به همراه استفاده جدی و اجباری از نرم‌افزارهای مشابهت‌یاب و تلاش برای توسعه هوشمندسازی آنهاست. بعضی از مجلات بسیار معتبر علاوه بر داوری دقیق و سختگیرانه مقالات گروه‌هایی تخصصی را برای شناسایی تقلب‌های سیستماتیک و سازمان یافته به‌کار گرفته‌اند. البته در اینجا باید بر نقش بسیار اثرگذار انجمن‌های علمی‌و NGOها تأکید کرد که می‌توانند با ایجاد فضای علمی‌و اطلاع‌رسانی مناسب و یا راه‌اندازی کمپین‌های آگاهی‌رسانی با تخلف و تقلب علمی در ابعاد مختلف مقابله کنند. با این رویکردها می‌توان امیدوار بود که میزان تقلب‌های علمی‌کاسته شود.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.