دورنمای انرژی کشور با رویکرد بهینه‌سازی مصرف سوخت بخش حمل‌ونقل بزرگ‌‌ترین بخش مصرف‌کننده انرژی در دنیا به شمار می‌رود. در ایران نیز این بخش با سهم ٢٤ درصد از کل انرژی نهایی مصرفی پس از ساختمان و صنعت در جایگاه سوم قرار دارد. در کل سیستم حمل و نقل کشور حدود ٤٢درصد بنزین، ٤٠درصد گازوئیل، […]
دورنمای انرژی کشور با رویکرد بهینه‌سازی مصرف سوخت
بخش حمل‌ونقل بزرگ‌‌ترین بخش مصرف‌کننده انرژی در دنیا به شمار می‌رود. در ایران نیز این بخش با سهم ٢٤ درصد از کل انرژی نهایی مصرفی پس از ساختمان و صنعت در جایگاه سوم قرار دارد. در کل سیستم حمل و نقل کشور حدود ٤٢درصد بنزین، ٤٠درصد گازوئیل، ١٢درصد گاز طبیعی و الباقی سهم مربوط به سوخت‌های هوایی است. و البته این در حالیست که شاخص‌های مهم انرژی بری در این بخش با نرم‌های جهانی فاصله زیادی دارد و براساس مطالعات موجود پتانسیلِ صرفه‌جویی بیش از ٣٥ درصد در این بخش قابل حصول است.
از میان مدهای مختلف حمل و نقل شاملِ هوایی، دریایی، ریلی و زمینی، عمده‌‌‌ترین مد مصرف کننده بنزین و گازوئیل، بخشِ حمل و نقل زمینی شامل خودروهای سبک، سنگین و موتور سیکلت است.
اکنون بیش از ١٥ میلیون خودرویِ سواری در حال تردد است که عمر متوسط حدود ١١ سال دارند. نکته اساسی در این‌جاست که نرخ بالایِ تولید سواری در کشور به‌ویژه در سال‌هایِ اخیر منجر به کاهش عمر میانگین ناوگان خودروهای سبک شده است، ولیکن این امر در شرایطی است که به‌طور عمده فن‌آوری موتور خودروهای تولیدی مربوط به دهه ٨٠ میلادی یعنی در حدود ٣٠ سال گذشته است. و این موضوع باعث شده است تا به‌طور میانگین مصرف سوخت به ازای هر ١٠٠ کیلومتر پیمایش تقریباً معادل ١٠,٧ لیتر باشد و این عدد در مقایسه با متوسط موجود در کشوری مثل ژاپن با معادل ۴٫۵ لیتر در هر ١٠٠ کیلومتر و یا میانگین ۵٫۵ لیتر در ١٠٠ کیلومتر برای خودروهای سِدان اروپایی، بسیار بالاست.
طبیعتاً یکی از راهکارهای مدیریت مصرف در بخش حمل و نقل استفاده از سوخت‌های جایگزین به‌ویژه فن‌آوریِ گازطبیعی فشرده به عنوان یک سوخت در دسترس و پاک است که در طی بیش از ١٥ سال تجربه کشور در حوزه صنعت CNG هم اکنون حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه خودروی گازسوز در کشور در حال تردد است.
در بحث مربوط به گازسوز کردن خودرو طبق مطالعات دورنمای انرژی کشور اگر با رویکرد بهینه‌سازی پیش روی کنیم تا سال ١٣٩٩ بیش از ٣٠٠ میلیون متر مکعب ذخیره اضافه گاز خواهیم داشت. برای استفاده از این ذخیره اضافه در صورتی که اقدام به صادرات آن کنیم زمان زیادی صرف می‌شود، بنابراین مناسب است تا برای این حجم از گاز سهم بیش‌تری در سبد سوخت کشور به‌ویژه در بخش حمل و نقل در نظر بگیریم.
یکی از مسایلی که در مصرف گازطبیعی به عنوان سوخت خودرو مطرح می‌شود آلایندگی آن است؛ اما در زمینه نیروهای محرکه خودرو باید به سمت استفاده از موتورهای پایه گازسوز پیش روی کنیم. سهم موتورهای پایه گازسوز که مصرف پایین سوخت و آلایندگی کمی دارند در تولیدات ایران خودرو بسیار اندک است.
خودروهای سواری گازسوز در کل کشور به‌طور متوسط روزانه معادل ١٩,٣٥ و ۱۹٫۱۷میلیون متر مکعب در روز در سال‌های ١٣٩٣ و ١٣٩٤ مصرفِ گاز طبیعی داشته‌اند. با لحاظ ضریبِ فنی معادلسازی ۱٫۱ میان بنزین و گازطبیعی، این بدین معنی است که با استفاده از این فن‌آوری توانسته‌ایم تقریباً ٢١میلیون لیتر بنزین در روز را با گازطبیعی جایگزین کنیم. بنابراین ملاحظه می‌شود که به چه میزان تمرکز بر استفاده از فن‌آوری‌های جایگزین و نوین می‌تواند تأثیر بر بهینه‌سازی و صرفه‌جویی اقتصادی در کشور داشته باشد.
در این راستا ماده ١٢ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور بستر قانونی مناسبی برای وزارت نفت و دیگر دستگاه‌های اجرایی فراهم آورده است که براساس آن بتوان سرمایه‌گذاران در زمینه صرفه‌جویی انرژی را در سطح کلان، فعال و حمایت کرد. در همین زمینه تاکنون طرح‌های مختلفی در بخش صنعت، ساختمان و حمل و نقل در مجموع به ارزشِ ١٦,٥ میلیارد دلار، تعریف شده است که از مهم‌ترین آن‌‌ها در بخش حمل و نقل می‌توان به جایگزینی ١٤٠ هزار تاکسی و ون فرسوده با نوع گازسوز و یا دیزلی، جایگزینی ١٧٠٠٠ اتوبوس فرسوده با نوع از پایه گازسوز، نوسازی ٦٥٠٠٠ کامیون و کشنده فرسوده، و توسعه حمل و نقل ریلی اشاره کرد که به تازگی پیشرفت‌های قابل توجهی در عقد قراردادهای مربوطه صورت گرفته و امید است تا این اقدامات، گام مؤثری در راستای حمایت از فن‌آوری‌های نوین قوای محرکه برای نسل آینده و توسعه پایدار در کشور باشد.
براین اساس و در یک نگاه یکپارچه، تنوع در سبد سوختی بخش حمل و نقل یکی از سیاست‌های بسیار مهم و کلان است که وابستگی بسیار جدی به قوای محرکه و فن‌آوری مورد استفاده در خودرو دارد و طبیعتاً اهمیت بخشیدن به رویکرد تحقیقات و توسعه در این زمینه را می‌طلبد. جایگاه هفتم ایران در تولید گازهای گلخانه‌ای در جهان، آلایندگیِ شدیدی که گریبانگیر کلان شهر‌‌ها شده و لزوم نگرش بلندمدت به آینده و نسل‌های بعد از ما، موضوع حرکت در مرز دانشِ فن‌آوری نیرویِ محرکه را بیش از بیش مشخص می‌کند. توسعه استفاده از فن‌آوری‌های نوینی همچون خودروهای هیبریدی، بهره‌گیری از پیل سوختی و سوخت‌های جایگزینی همچون دیزل در سواری، DME در خودروهای سنگین و دیگر موارد در کشور امکان‌پذیر بوده و ظرفیت‌های لازم را دارد که باید مورد توجه قرار گیرند. در همین رابطه ایجاد بستر آزمایشگاهی و مراکز تست پیشرفته موتورهای سبک و سنگین نیز از نیازهای اساسیِ کشور محسوب می‌شود که با همکاری مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی در حال پیگیری و راه‌اندازی خواهیم بود.
دکتر علی وکیلی
مشاور وزیر نفت و مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.