حمایت از ایثارگران؛ از نگاه قانون

حمایت از ایثارگران؛ از نگاه قانون

سیداحسان حسینی

کارشناس حقوقی

در روزهایی هستیم که مزین به ایثار و شهادت گردیده است. اشخاصی که برای کشور خود فداکاری می‌کنند و با تحمل خطرات و دشواری‌ها و از جان‌گذشتگی‌ها باعث سربلندی ملت می‌شوند شایسته تقدیرند. این اشخاص می‌توانستند مانند دیگران زندگی عادی خود را داشته باشند اما به دلایلی تصمیم گرفتند که در راه حفظ میهن و سربلندی کشور و با هدف جلوگیری از هرگونه تجاوز و تعدی بیگانگان به خاک عزیز کشور و یا برای مقابله با تهدیدات، در صحنه نبرد حاضر شوند و حماسه خلق کنند. فداکاری‌های رزمندگان مخصوصاً در دوران جنگ تحمیلی و جانفشانی و جانبازی را نباید هیچگاه از یاد برد. اگرچه اجر معنوی این رشادت‌ها محفوظ خواهد بود اما اگر از دید اجتماعی نگاه کنیم، باید قایل به حمایت از این دسته از افراد باشیم. زیرا شخصی که در راه عزت میهن به فیض شهادت نایل آمده و یا به سبب جراحت و آسیب‌های روحی و جسمی‌جانباز شده یا به اسارت درآمده و یا به هر دلیلی با تحمل شرایط سخت در راه پاسداری از کشور با دشواری‌هایی مواجه شده و نمی‌توانند مانند سایر اشخاص عادی به کار و فعالیت بپردازند، بایستی شایسته حمایت‌هایی باشند. این حمایت‌ها ریشه تاریخی هم دارد و در بسیاری از حکومت‌های قدیم و جدید، برای سربازانی که در جنگ کشته یا مجروح می‌شدند برای خود یا خانواده آن‌ها مقرری در نظر گرفته می‌شد. پیامبر اسلام(ص) تا آخرین روز عمر خود ‏احترام بسیار زیادی برای مجاهدان اسلام و خانواده‌های آن‌ها قائل بودند و در مجلسی که جای کافی برای نشستن همه افراد ‏نبود با ورود اعضای خانواده‌های شهدا و ایثارگران عده‌ای از افراد دیگر را بلند می‌کردند تا خانواده شهدا بنشینند.

دركشورهایی مانند هند، كره‌جنوبی و شمالی، كوبا، كانادا، آمریكا، ژاپن، آلمان، فرانسه و بسیاری دیگر از کشورها امتیازهای خاصی به ایثارگران به تناسب نیازهایشان ارائه می‌شود. باید همواره در نظر داشت که توجه و رسیدگی به فرهنگ ایثارجنبه فرهنگی در قالب برگزاری جشن‌ها، بزرگداشت‌ها، اعیاد یا سوگواری‌ها تقریباً در كلیه فرهنگ‌ها با هدف تکرار و در نظر داشتن این مهم، سهم به‌سزایی درانتقال فرهنگ ایثار از نسلی به نسل دیگر داشته و جزء تاریخ یك ملت محسوب می‌شود.

در جوامع مختلف به تناسب برخورداری از امكانات، سازوكارهای متفاوتی برای انتقال ارزش‌ها در نظر گرفته شده است و از جمله احداث موزه‌های گوناگون، نمایش آثار شخصی بر جای مانده از رزمندگان و فرماندهان معروف و مشهور، نمایش آلات و ادوات جنگی، ساختن مجسمه‌ها و سنگ نوشته‌های حاوی اطلاعات یا نام درگذشتگان جنگ، تابلوهای نقاشی، بناهای یادبود، حفظ آثار مهم جنگ و تخریب شهرها و نوشتن هزاران نمایشنامه، فیلم‌نامه، رمان، كتاب و… نشان‌دهنده تلاش و كوشش انسان‌هایی است كه برای كشور و ملت خود فداكاری كرده و با دیده ارزشی به آنها نگریسته می‌شود.

فراهم کردن انواع و اقسام حمایت‌های مادی از اشخاصی که در راه وطن خود از جان‌گذشتگی کرده‌اند هم بسیار معمول است. برای مثال در کشور آلمان ارائه خدمات رفاهی و اجتماعی به سه هزار نفر از خانواده قربانیان جنگ به صورت اختصاصی وجود دارد. دولت آلمان تسهیلات ویژه‌ای به‌خصوص برای فرزندان قربانیان و مفقودان جنگی قائل در نظر گرفته است. در آمریکا هر فردی كه در نیروهای مسلح آمریكا معلول شده باشد، تحت حمایت سازمان كهنه سربازان و معلولان آمریكایی قرار می‌گیرد. در این راستا ادارت زیادی مشغول خدمات‌رسانی به معلولان هستند كه عمدتاً افسران وظیفه مسؤولیت این اداره‌ها را برعهده دارند. این سازمان برنامه‌های زیر را برای افراد تحت پوشش اجراء می‌كند: ایجاد صندوق اعانه بلایای طبیعی، اطلاع‌رسانی، برنامه توسعه خدمات به كهنه سربازان جنگ ویتنام، رسیدگی به سربازان كهنسال‌تر‌، رسیدگی به وابستگان شامل همسر، كودكان، فرزندخواندگان، والدین و فرزندان مدرسه‌ای تا ۲۳ سال و شوهر زنانی كه در جنگ حضور داشته‌اند. معلولان با شرایط خاص كمك هزینه برای خرید خودرو دریافت می‌كنند، ارائه خدمات آموزشی شغلی، عدم كاهش مزایای حقوق سربازان كهنسال و پرداخت مستمری به بازماندگان معلولان فوت شده از دیگر خدمات ارائه شده به بازماندگان جنگ است. به علاوه قربانیان جنگی نیز ممکن است از مزایای ذیل بهره‌مند شوند:

حداقل، جانبازان زمان جنگ واجد شرایط زیر هستند:

۱٫ معافیت‌های مالیات بر املاک محلی (کاهش ارزش ارزیابی شده ملک برای اهداف مالیاتی)؛

۲٫ مزایای تحصیلات از جمله معافیت از تحصیل در کالج‌ها و دانشگاه‌های دولتی ایالت.

۳٫ پذیرش و درمان پزشکی.

۴٫ دفن در گورستان مخصوص.

۵٫ كمك مالي از صندوق سربازان، ملوانان و درياييان و كميسر امور جانبازان.

۶٫ مزایای استخدام؛

۷٫ معافیت‌های مربوط به هزینه ثبت‌نام و مجوز وسایل‌نقلیه موتوری؛

۸٫ مزایای بازنشستگی و… .

ضمن آن‌که کلیه جانبازان، از مزایایی از جمله مجوز شغلی، اشتغال و مسکن برخوردار می‌شوند.[۱]

در فرانسه، قانون معلولیت نظامی ‌و مستمری قربانیان جنگ‌، قانون مستمری بازنشستگی کشوری و نظامی‌از قوانین مهمی ‌هستند به این موضوع اختصاص یافته‌اند.[۲]مزایایی همچون کارت رزمندگی، معلولیت و بهره‌مندی از مستمری از جمله این مزایاست. در این کشور كهنه سربازان از اولویت استفاده و نشستن در وسایل نقلیه عمومی ‌برخوردارند. لازم به ذکر است که اكثر كشورها یك روز تعطیل را به‌عنوان روز تجلیل از كهنه‌سربازان برای گرامیداشت آنها اختصاص داده‌اند. به تمامی ‌كهنه سربازان و خانواده‌شان تسهیلاتی از جمله: مسكن، آموزش، ازدواج‌، امكانات پزشكی، تفریحی و رفاهی تخصیص داده می‌شود. در استرالیا برای اسرا یا رزمندگان خود انوع کارت‌ها در نظر گرفته شده که هر کدام مزایای خاصی به همراه دارد. مثلاً کارت طلایی به دارنده آن حق پرداخت مستمری سالیانه، هزینه‌های مسکونی، هزینه‌های پزشکی و بسیاری از مزایای دیگر را می‌دهد. زنان بیوه کهنه‌سربازان از مزایایی همچون حقوق بازنشستگی بیوه جنگ و کارت طلایی همراه‌، که به آنها اجازه می‌دهد در هر شرایطی خدمات درمانی مختلفی داشته باشند، بهرمند خواهند شد.[۳]

در کشور ما نیز با توجه به اینکه به دلیل جنگ تحمیلی، بسیاری از جوانان این مرز و بوم برای دفاع و پاسداشت حریم کشور به جبهه‌ها اعزام شدند و عده زیادی شهید و جانباز شدند، قوانینی برای حمایت از این عزیزان وضع گردید.

اشاره به مهم‌ترین قوانینی که در این زمینه هم وضع گردیده و به‌طور خاص در مورد حمایت از ایثارگران است خالی از لطف نمی‌باشد. این قوانین عبارتند از:

قانون برقراری حقوق وظیفه یا مستمری بازماندگان آن دسته از مهاجران و کسانی که به مناطق جنگی مراجعت نموده و به علت برخورد با مواد منفجره معلول یا فوت می‌شوند مصوب ۱۳۷۲، قانون اصلاح ماده واحده قانون برقراری حقوق وظیفه یا مستمری بازماندگان آن دسته از مهاجران و کسانی که به مناطق جنگی مراجعت نموده و به علت برخورد با مواد منفجره معلول یا فوت می‌شوند مصوب ۱۳۷۲- اصلاحی ۱۳۸۹، قانون تعمیم قوانین مربوط به همسران و فرزندان آزادگان مصوب ۱۳۷۸، قانون افزایش مستمری والدین شهدا مصوب ۱۳۷۵ با اصلاحات و الحاقات ۱۳۸۴، قانون الزام به پذیرش افراد واجد شرایط استفاده از سهمیه ایثارگران در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالی کشور مصوب ۱۳۷۷، قانون شمول قوانینی که در مورد شهدا و خانواده معظم ایشان وضع گردیده یا می‌گردد به اسراء و مفقودالاثرها و خانوادهایشان مصوب ۱۳۶۹، قانون اساسنامه بنیاد شهید مصوب ۱۳۷۷، قانون شناسایی و حمایت از مصدومان شیمیایی مصوب ۱۳۸۹، قانون افزایش مستمری والدین شهدا مصوب ۱۳۷۵ با اصلاحات و الحاقات ۱۳۸۴، قانون حمايت از آزادگان (اسراي آزادشده) بعد از ورود به كشور مصوب ۱۳۶۸، قانون تسهیلات استخدامی ‌و اجتماعی جانبازان انقلاب اسلامی‌مصوب ۱۳۷۴، قانون حمایت از افرادی که توسط گروهك‌های ضدانقلاب و منحرفین اعتقادی اسیر، کشته و یا معلول می‌شوند مصوب ۱۳۸۹، قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران مصوب ۱۳۹۱، قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران مصوب۱۳۹۵٫ به علاوه آیین‌نامه‌ها و تصویب‌نامه‌های زیادی هم در راستای اجرایی این قوانین وضع شده است.

در مورد قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران (که مهم‌ترین قانون است) باید گفت قانون مزبور مشتمل بر هفتادوشش ماده در کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی‌طبق اصل هشتادوپنجم (۸۵) قانون اساسی تصویب و از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام، موافق مصلحت نظام تشخیص داده شد و در حال‌حاضر بسیاری از حمایت‌های قانونی از ایثارگران را باید در این قانون دید. این قانون ابتدا موقتی بود ولی به موجب ماده۴۷ قانون احکام دائمی‌برنامه‌های توسعه کشور، قانون یاد شده همراه با اصلاحات بعدی آن دائمی‌شد.

در این مقاله ضمن اشاره به انواع حمایت‌های قانونی از ایثارگران در قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران، توضیحاتی مختصر پیرامون قانون و برخی ابهامات آن را برای خوانندگان گرامی‌ روزنامه مناقصه‌مزایده بیان می‌داریم.

ایثارگر کیست؟

دانستن تعریف ایثارگر و انواع آن بسیار مهم است. در ماده۱ این قانون، ایثارگر و انواع آن تعریف شده است. برخی از مهم‌ترین این تعاریف به شرح زیر می‌باشد:

الف ـ ایثارگر در این قانون به کسی اطلاق می‌گردد که برای استقرار و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی‌و دفاع از کیان نظام جمهوری اسلامی ‌ایران و استقلال و تمامیت ارضی کشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمنان داخلی و خارجی انجام وظیفه نموده و شهید، مفقودالاثر، جانباز، اسیر، آزاده و رزمنده شناخته شود. بنابراین ایثارگر عنوان عامی ‌دارد و شهدا، مفقودین و جانبازان و اسرا و آزادگان و رزمندگان جملگی به‌عنوان ایثارگر محسوب می‌شوند. البته باید گفت که احراز مصادیق ایثارگری و تشخیص از کارافتادگی مشمولان این قانون در چارچوب قوانین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ‌ایران براساس آیین‌نامه‌ای خواهد بود که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با همکاری بنیاد و ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و به تصویب هیأت وزیران رسیده است.

ب ـ شهید و مفقودالاثر: به کسی اطلاق می‌شود که جان خود را در راه تکوین، شکوفایی، دفاع و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی‌ و کیان جمهوری اسلامی ‌ایران، استقلال و تمامیت ارضی کشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضدانقلاب و اشرار نثار نموده و یا در این رابطه مفقودالاثر شناخته شود.

به نظر می‌رسد تعریف قانون از مفقودالاثر گویا نباشد و به نوعی مصادره به مطلوب باشد و بهتر بود تعریف دقیقی از مفقودالاثر ارائه می‌داد به‌عنوان مثال آنان را اشخاصی تعریف می‌کرد که با شروع جنگ و اعزام به جبهه یا حضور در مناطق عملیاتی تاکنون اطلاعی از آن‌ها در اختیار نباشد. به هر حال این تعریف قابل انتقاد است.

ج ـ جانباز: به کسی اطلاق می‌شود که سلامتی خود را در راه تکوین، شکوفایی، دفاع و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی‌ و کیان جمهوری اسلامی ‌ایران، استقلال و تمامیت ارضی کشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضد انقلاب و اشرار از دست داده و به اختلالات و نقص‌های جسمی‌ یا روانی دچار شود.

د ـ اسیر: به کسی اطلاق می‌شود که در راه تکوین، شکوفایی، دفاع و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی ‌و کیان جمهوری اسلامی ‌ایران، استقلال و تمامیت ارضی کشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضدانقلاب و اشرار در داخل و یا خارج از کشور گرفتار آمده و هویت و وضعیت وی مورد تأیید مراجع صلاحیت‌دار قرار گیرد.

هـ ـ آزاده: به کسی اطلاق می‌شود که در راه تکوین، شکوفایی، دفاع و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی ‌و کیان جمهوری اسلامی ‌ایران، استقلال و تمامیت ارضی کشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضدانقلاب و اشرار در داخل و یا خارج از کشور اسیر شده و سپس آزاد شود. همچنین کلیه افرادی که از تاریخ۲۸/۵/۱۳۴۲ تا ۱۶/۱۱/۱۳۵۷ با الهام از مبارزات و مجاهدات امام‌خمینی(ره) به دلایل امنیتی، مذهبی یا اتفاقات سیاسی دیگر حداقل به مدت سه ماه در بازداشت یا حبس قطعی بوده‌اند. از این‌رو علاوه اشخاصی که در جنگ تحمیلی به اسارت درآمده و آزاد شدند، اشخاصی که بین سال‌های ۴۲ تا ۵۷ حداقل سه ماه در بازداشت یا حبس بودند آن هم به دلایل امنیتی و مذهبی یا سیاسی آزاده محسوب می‌شوند. استمرار شرایط این بند در طول دوران اسارت و یا زندان باید به تأیید مراجع صلاحیت‌دار برسد.

و ـ رزمنده: به کسی اطلاق می‌شود که در راه تکوین، دفاع و حفظ ارزش‌ها و کیان جمهوری اسلامی‌ایران، استقلال و تمامیت ارضی کشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضدانقلاب و اشرار با تأیید مراجع ذی‌صلاح به‌طور فعال حضور یافته باشد.

موضوع بسیار مهم دیگر این که طبق تبصره بند(و) رزمندگان موضوع این بند در استفاده از تسهیلات این قانون که شامل ایثارگران می‌باشد، مستثنی بوده و دولت موظف است اقدامات قانونی لازم را در جهت رسیدگی به امور آنان به‌عمل آورد. این بدان معناست که هرچند این عزیزان ایثارگر هستند ولی فاقد حمایت‌های به‌عمل آمده از سایر ایثارگران بهره‌مند نمی‌شوند. البته در قانون برنامه ششم توسعه برای برخی از این اشخاص مزایایی در نظر گرفته شده است. چرا که حسب بند(ث) ماده۸۸ قانون برنامه ششم توسعه، دولت مکلف شده طبق بودجه سنواتی به‌منظور حمایت و تجلیل از رشادت‌های رزمندگان هشت سال دفاع مقدس که حداقل شش‌ماه سابقه حضور در جبهه دارند و جانبازان زیر بیست‌وپنج درصد (۲۵%) جانبازی و آزادگان با کمتر از شش‌ماه سابقه اسارت و همسران و فرزندان آنان تسهیلات رفاهی، معیشتی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی به شرح زیر ارائه نماید:

۱ـ تأمین و پرداخت یا معافیت حداقل سی‌درصد(۳۰%) هزینه شهریه تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی، دوره‌های شبانه دانشگاه‌های دولتی، دانشگاه پیام‌نور و سایر دانشگاه‌های مورد تأیید وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وفق بودجه سنواتی.

۲ـ بهره‌‌مندی رایگان از خدمات مراکز فرهنگی عمومی ‌و ناوگان حمل‌ونقل شهری

۳ـ معافیت از پرداخت سی‌درصد(۳۰%) هزینه از طریق هر یک از شرکت‌های دولتی و خصوصی هواپیمایی، ریلی و دریایی در سفرهای داخلی و عتبات عالیات برای یک‌بار در سال.

۴ـ شهرداری‌ها و دهیاری‌ها و سازمان اوقاف و امور خیریه مکلفند به‌منظور ارج نهادن به والدین، همسران و فرزندان شهدا و آزادگان و همسران و فرزندان آنان، جانبازان و همسران و فرزندان جانبازان بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و بالاتر و رزمندگان با سابقه حضور شش‌ماه و بالاتر در جبهه را با رعایت مفاد وقف‌نامه در امام‌زادگانی که دفن اموات در آنها مجاز می‌باشد و آرامستان‌ها بدون اخذ هزینه اقدام نمایند.

۵‍ ـ بهره‌مندی از انشعاب رایگان آب، فاضلاب، برق و گاز برای یک‌بار در یک واحد مسکونی

۶ ـ بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر مطابق قوانین مربوطه و برای رزمندگان با حداقل شش‌ماه حضور داوطلبانه در دفاع‌مقدس در حقوق و مزایای اجتماعی

دستگاه‌های مشمول قانون

به موجب ماده۲ دستگاه‌های مشمول این قانون عبارتنداز:

الف ـ کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرائی، مؤسسات و شرکت‌های دولتی و ملی شده تحت‌پوشش و یا مدیریت دولتی اعم از اینکه دارای قوانین و مقررات خاص باشند و یا نباشند، قوه‌قضاییه اعم از کادر قضایی و اداری و سازمان‌ها و مؤسسات وابسته و تابعه آنها، کانون وکلای دادگستری، کانون‌های کارشناسان رسمی‌دادگستری، قوه‌مقننه، نهاد ریاست‌جمهوری، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ‌ایران (سازمان‌های وابسته و تابعه)، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ‌ایران (نظامی ‌و انتظامی) نهادها و مؤسسات عمومی‌ غیردولتی و نهادهای انقلاب اسلامی ‌و شرکت‌های تحت پوشش وابسته یا تابعه آنها و کلیه سازمان‌ها و شرکت‌هایی که به‌نحوی از انحاء از بودجه عمومی‌دولت استفاده می‌کنند و یا قسمتی از بودجه آنها توسط دولت تأمین می‌گردد، بانک‌ها، مؤسسات بیمه‌ای، جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ‌ایران، شهرداری‌ها و شرکت‌های تحت پوشش آنان و نیز مؤسسات و شرکت‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است از قبیل سازمان تأمین‌اجتماعی، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی گاز ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، سازمان صنایع ملی ایران، شرکت‌های هواپیمایی، سازمان انرژی اتمی، اعضای هیأت علمی ‌و کادر اداری دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالـی کشـور، مجمـع تشخیص مصلحت نظام، شورای‌نگهبان و دانشگاه آزاد اسلامی.

ب ـ سایر دستگاه‌ها و سازمان‌ها و شرکت‌ها و مراکز تولیدی و توزیعی و خدماتـی که تحت پوشش قانون کار یا مقـررات تأمین‌اجتماعی و قـوانین خاص هستند.

حمایت در بخش مسکن

تهیه و تأمین مسکن مناسب یکی از حقوق آحاد جامعه است ولی درخصوص ایثارگران حمایت‌هایی که در ماده۳ این قانون ذکر شده به موجب روش‌های زیر است:

الف ـ تأمین و واگذاری زمین یا مسکن.

ب ـ واگذاری منازل اجاره به شرط تملیک.

ج ـ ارائه تسهیلات بانکی بلندمدت با کارمزد حداکثر چهاردرصد (۴%) با بازپرداخت ۲۰ساله.

د ـ ودیعه مسکن استیجاری.

هـ ـ کمک بلاعوض.

و ـ پرداخت هزینه تعمیر منزل و تبدیل به احسن نمودن مسکن نامناسب.

ز ـ معافیت از هزینه‌های آماده‌سازی زمین، خدمات و تسهیلات مهندسی و شهری که حسب مورد به ایثارگران واجد شرایط تعلق می‌گیرد.

مشمولان دریافت خدمات مسکن عبارتنداز:

۱ـ همسران، فرزندان و والدین شهدا، اسرا و مفقودالاثرها، جانبازان با اولویت درصد جانبازی در سقف بودجه سنواتی و بالاتر و آزادگانی که فاقد مسکن بوده یا دارای مسکن نامناسب می‌باشند.

۲ـ تا پایان قانون برنامه پنجساله پنجـم توسعـه جمهوری اسلامی ‌ایران فرزندان جانبازان هفتاددرصد (۷۰%) و بالاتر فاقد مسکن در صورتی که قبلاً از زمین یا مسکن دولتی استفاده نکرده‌اند.

جانبازان و آزادگان متوفای مشمول این فصل که قبل از فوت از خدمات مربوط به مسکن برخوردار نشده‌اند، خدمات مرتبط به مسکن به همسران آنان که مسؤولیت حضانت فرزندان جانباز و آزاده را عهده‌دار می‌باشند و یا به قیم قانونی به نام فرزندان آنان اعطاء می‌گردد. ضمناً جانبازان و آزادگان متأهل متوفی که دارای فرزند نباشند واگذاری خدمات مسکن موردنظر به همسر آنان ارائه می‌گردد.

به موجب ماده۳ مکرر دولت موظف شده در اجرای بند(ل) ماده(۴۴) قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ‌ایران در سال ۱۳۹۱ به تعداد یکصدهزار نفر از جانبازان بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و بالاتر، آزادگان و فرزندان شهدا، فرزندان جانبازان بالای هفتاددرصد(۷۰%)، همسران و والدین شهدا تسهیلات خرید یا ساخت مسکن اعطاء نماید.

مبلغ تسهیلات مزبور به‌ازای هر واحد مسکونی در هر سال (از سال ۱۳۹۳) نسبت به سال قبل براساس نرخ تورم و جمعیت شهر و روستا تعیین و به تصویب هیأت‌وزیران می‌رسد. نرخ این تسهیلات چهار درصد (۴%) و بازپرداخت آن ۲۰ساله بدون رعایت الگوی مصرف و نوساز بودن مسکن است.

ضمن آن که ایثارگران در پرداخت هزینه‌های حق‌الثبت و حقوق دولتی مربوط به خرید و فروش، ترهین اسناد مالکیت تسهیلات وام خرید یا ساخت مسکن از هفتاددرصد (۷۰%) معافیت برخوردار می‌باشند.

به علاوه دولت موظف است نسبت به تضمین، پیش‌بینی و پرداخت مابه‌التفاوت سود بانکی تا سقف نرخ مصوب نظام بانکی بانک‌های عامل اقدام نماید. بانک‌های عامل نیز موظفند نسبت به ارزیابی ملک، محاسبه و اخذ تضمین‌های بازپرداخت لازم به میزان اصل تسهیلات و سود سهم ایثارگر (چهاردرصد) اقدام نمایند.

در ضمن دولت مکلف شده به جانبازان و آزادگان و خانواده شهدای دارای مسکن ناتمام و نامناسب که قبلاً از وام‌های کمتر از سقف وام مصوب در سال ۱۳۹۰ استفاده کرده‌اند، مابه‌التفاوت آن را با همان وثیقه قبل یا وثیقه جدید پرداخت نماید.

میزان تسهیلات بانکی این فصل برای هر یک از مشمولان به‌ازای هر واحد مسکونی، یکصدوبیست میلیون (۱۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال در شهرهای با بیش از یک میلیون نفر جمعیت و در سایر شهرها و روستاها یکصد میلیون (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال می‌باشد افزایش سطح تسهیلات موضوع این ماده در سال‌های آتی، براساس نرخ تورم به تصویب هیأت‌وزیران خواهد رسید.

لازم به ذکر است؛ وفق تبصره۱ ماده۴ مشمولان این قانون که عضو تعاونی‌های مسکن بوده و نیز مالکان املاک مسکونی فاقد سند مالکیت رسمی ‌اعم از شهری و روستایی می‌توانند با ارائه ضمانت لازم (سفته و تعهدنامه کتبی بنیاد استان مربوط) از تسهیلات بانکی استفاده نمایند. این ضمانت نافی مسؤولیت بانک در پیگیری اقدامات قانونی برای وصول مطالبات معوق نخواهد بود.

محاسبه سود و کارمزد متعلق به تسهیلات بانکی مسکن در چارچوب ضوابط مورد عمل بانک‌ها در بخش مسکن صورت خواهد گرفت و سود و کارمزد قابل دریافت از ایثارگران مشمول، چهاردرصد (۴%) بوده و پرداخت مابه‌التفاوت آن نسبت به سود مورد انتظار بانک‌ها در بخش مذکور در قوانین بودجه سنواتی کل کشور پیش‌بینی خواهد شد تا از آن طریق به بانک‌ها پرداخت شود.

به موجب جدیدترین تصویب‌نامه هیأت وزیران، سقف تسهیلات مسکن ایثارگران در سال۱۴۰۰، به‌ازای هر واحد مسکونی در شهرهای بزرگ و مراکز استان‌ها، سه‌میلیاردریال، سایر شهرستان‌ها دومیلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال و روستاها دومیلیاردریال تعیین شده است.

مساعدت در پرداخت هزینه‌ها و عوارض

برخی از مزایای اختصاص‌یافته به ایثارگران مربوط به کمک‌هایی در زمینه پرداخت هزینه‌های عمومی‌است. بدان معنا که این دسته از اشخاص از پرداخت این هزینه‌ها معاف یا از امتیازاتی برخوردارند. به منظور پیشگیری از تخریب و بلااستفاده شدن و مساعدت در تعمیر و نگهداری منازل مسکونی مشمولان این فصل که در عسر و حرج قرار دارند و از مساعدت‌های مربوط به مسکن نیز بهره‌مند نشده‌اند، بنیاد بر حسب ضوابط و مقررات مصوب هیأت امناء می‌تواند بخشی از هزینه‌های تعمیرات منازل را به صورت بلاعوض پرداخت نماید.

مشمولان این قانون برای احداث یک واحد مسکونی با زیربنای مفید تا یکصدوبیست مترمربع و ۲۰مترمربع تجاری در شهر محل سکونت خود از پرداخت هزینه‌های عوارض صدور پروانه‌های ساختمانی، عوارض شهرداری و نوسازی برای یک بار با معرفی بنیاد معاف می‌باشند. مفاد این ماده در احداث مجتمع‌های مسکونی نیز اعمال و مازاد بر تراکم شامل ایثارگران نخواهد بود.

مشمولان این قانون از پرداخت هرگونه هزینه انشعاب آب و فاضلاب، برق و گاز و پنجاه‌درصد (۵۰%) هزینه خدمات انشعاب آنها برای یک بار معاف می‌باشند.

تسهیلات مسکن برای جانبازان ۲۵ درصد و بالاتر

به موجب ماده۷ وزارت راه‌وشهرسازی موظف است برای جانبازان بیست‌وپنج درصد (۲۵%) و بالاتر، آزادگان، همسران شهید و یا قیم قانونی فرزندان شهید (به نام فرزندان) نسبت به تأمین زمین بر مبنای قیمت منطقه‌ای سال ۱۳۶۹ و اولین سال قیمت منطقه‌ای برای زمین‌هایی که قیمت منطقه‌ای سال ۱۳۶۹ را ندارند با هماهنگی بنیاد اقدام نماید. در صورتی که واگذاری زمین به واجدین شرایط این ماده ممکن نباشد دولت مکلف است به‌ازای آن جهت هر یک از مشمولان مبلغ پنجاه میلیون (۵۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال برای سال اول و متناسب با نرخ تورم جهت سال‌های بعد، اعتبار لازم را اختصاص دهد.

افزون بر آن وزارت راه‌وشهرسازی موظف شده سالانه حداکثر سی‌درصد (۳۰%) از منازل اجاره به شرط تملیک خود را با در نظر داشتن تعداد واجدین شرایط و متناسب با نیاز بنیاد به این امر اختصاص دهد. مابه‌التفاوت سهم زمین در آپارتمان‌های اجاره به شرط تملیک به مشمولان واجد شرایط پرداخت می‌شود.

به علاوه بنیاد موظف است با اعتبارات مصوب در بودجه سالانه نسبت به مناسب‌سازی اماکن مسکونی و ساماندهی محیط‌زیست شخصی جانبازان ویژه اقدام نماید.

حتی برای امور مربوط به مقبره شهدای معزز نیز مقرراتی وضع شده است. چرا که به موجب ماده۱۱ وزارتخانه‌های نیرو، نفت، راه‌وشهرسازی و کشور موظفند کلیه هزینه‌های خدمات مربوط به آبرسانی، برق‌رسانی، گازرسانی و جاده مواصلاتی و ساخت و ساماندهی و نگهداری گلزارهای شهدا و یادمان‌ها را با هماهنگی بنیاد تأمین نمایند. هزینه آب، برق و گاز مصرفی گلزارهای شهدا در مکان‌هایی که تحت پوشش شهرداری‌ها، اوقاف و سازمان میراث فرهنگی نیستند رایگان می‌باشد.

حمایت‌های بخش بهداشت و درمان

به موجب ماده۱۲ قانون مزبور حدود خدمات بیمه بهداشتی، درمانی (همگانی، مکمل، خاص) قابل ارائه به خانواده شاهد، جانبازان، آزادگان و افراد تحت تکفل ایشان طبق مفاد قانون بیمه همگانی درمانی کشور و قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین‌اجتماعی و اصلاحات قوانین یاد شده می‌باشد. علی‌ایحال در این قانون حمایت‌های زیر در نظر گرفته شده است:

الف ـ تأمین صددرصد (۱۰۰%) هزینه بهداشتی درمانی به صورت بیمه سلامت، بیمه همگانی، بیمه مکمل و بیمه خاص (خدماتی که مشمول قوانین بیمه همگانی و تکمیلی نمی‌گردند) خانواده شاهد، جانبازان، آزادگان و افراد تحت تکفل آنان برعهـده دولت بوده و اعتبـارات آن هر ساله براساس تعداد و سرانه در قوانین بودجه سنواتی به صورت صددرصد (۱۰۰%) تخصیص‌یافته.

ب ـ با اجرای حکم این ماده خدمات بهداشتی و بیمه درمانی مکمل آزادگان، جانبازان، ایثارگران شاغل و غیرشاغل، بازنشسته و افراد تحت تکفل آنها و والدین، همسران و فرزندان شهدا بر عهده بنیاد شهید و امور ایثارگران است.

به علاوه بنیاد شهید مکلف گردیده امکانات بهداشتی، درمانی، تشخیصی، توانبخشی، آموزشی، پیشگیری، دارو و تجهیزات مورد نیاز و برای گروه‌های ویژه جانبازان شیمیایی، اعصاب و روان، نخاعی و اندام‌های مصنوعی داخلی و خارجی جانبازان تهیه و تأمین نماید. بدین منظور بنیاد می‌تواند ضمن استفاده از ظرفیت بخش‌های دولتی و غیردولتی حسب ضرورت با تأیید معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور و تصویب هیأت‌وزیران نسبت به توسعه یا تأسیس مراکز ویژه مورد نیاز ایثارگران واجد شرایط اقدام نماید.

سازمان بهزیستی کشور هم موظف شده با اولویت نسبت به پذیرش فرزندان معلول، ایثارگران در مراکز دولتی و غیردولتی اقدام نموده و خدمات مربوطه را به آنها ارائه نماید. اعتبار مربوط به این خدمات از محل اعتبارات مصوب سازمان مذکور تأمین و پرداخت می‌گردد.

بنیاد موظف است داروهای خاص، تجهیزات پزشکی و توانبخشی و آمبولانس مورد نیاز ایثارگران را از محل اعتبارات مصوب خود تأمین و وارد نماید.

در راستای تأمین و ارتقای سطح بهداشت و درمان و پایش و کنترل وضعیت جسمی ‌و روانی خانواده شاهد، جانبازان، آزادگان و افراد تحت تکفل آنان بنیاد شهید موظف است با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نسبت به ایجاد بانک جامع اطلاعات پزشکی و پیراپزشکی و تشکیل پرونده سلامت برای آنان اقدام نماید. افزون بر آن وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است با هماهنگی بنیاد نسبت به واکسیناسیون خاص در مورد افراد مشمول ماده(۱۵) به صورت رایگان اقدام نماید.

حتی اگر جانبازی که امان درمان آن در داخل کشور وجود ندارد بنیاد موظف است نسبت به اعزام به خارج آنان، حسب تشخیص و نظر کمیسیون پزشکی و تأیید شورای‌عالی پزشکی بنیاد و با استفاده از بودجه ارزی و ریالی که در اعتبارات سنواتی بنیاد پیش‌بینی می‌گردد، اقدام نماید.

به علاوه بنیاد موظف است در چارچوب قوانین به منظور تعیین، تدوین و یا اصلاح معیارهای تشخیص درصد جانبازی به‌عنوان مبنای ارائه خدمت به جانبازان و آزادگان در مواردی که نیاز به رأی کمیسیون باشد نسبت به تشکیل کمیسیون‌های پزشکی اقدام و جهت تعیین نحوه از کارافتادگی کلی آنها، با در نظر گرفتن وضعیت فعلی سلامت روحی، جسمی، اجتماعی، اقتصادی، شغلی و سابقه حضور در جبهه و براساس آیین‌نامه‌ای که به پیشنهاد بنیاد و ستاد کل نیروهای مسلح و با همکاری وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سازمان تهیه و به تصویب هیأت‌وزیران می‌رسد اقدام نماید. (اصلاحی)

از این گذشته بنیاد موظف است با هماهنگی وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی، آموزش و پرورش، ورزش و جوانان و سازمان بهزیستی کشور به منظور ارائه خدمات مشاوره‌ای و مددکاری، پیشگیری و درمان جهت ارتقای سطح سلامت و تأمین بهداشت روانی ایثارگران و خانواده ایشان «مراکز مشاوره‌ای و مددکاری ایثارگران» را تأسیس نماید.

حمایت‌های بخش اداری و استخدامی

این قبیل حمایت‌ها معمولاً به نزدیکان ایثارگر تعلق می‌گیرد. زیرا خود ایثارکر به دلیل شهادت یا جانبازی امکان اشتغال به کار و حمایت از خانواده خویش را نداشته و به همین دلیل این امتیازات به خانواده‌های ایثارگران تعلق می‌گیرد. به موجب ماده۲۱ کلیه دستگاه‌های موضوع ماده(۲) این قانون موظف شده‌اند حداقل بیست‌وپنج درصد (۲۵%) از نیازهای استخدامی‌و تأمین نیروهای مورد نیاز خود را اعم از رسمی، پیمانی، قراردادی، شرکتی که وفق ضوابط و مجوزهای مربوط و جایگزینی نیروهای خروجی خود اخذ می‌نماید به خانواده‌های شاهد، جانبازان و آزادگان، همسر و فرزندان شهدا و جانبازان بیست‌وپنج درصد (۲۵%) و بالاتر، فرزندان و همسران آزادگان یک‌سال و بالای یک‌سال اسارت، اسرا و خواهر و برادر شاهد اختصاص دهند و پنج درصد (۵%) سهمیه استخدامی‌را نیز به رزمندگان با سابقه حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه‌ها و همسر و فرزندان آنان و فرزندان جانبازان زیر بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و آزادگان کمتر از یک‌سال اسارت اختصاص دهند. (اصلاحی)

امتیاز دیگر این است که وضعیت استخدامی‌مشمولان این ماده حداکثر پس از سه ماه رسمی‌قطعی می‌گردد. زیرا در حالت عادی برای تبدیل وضعیت از خدمت آزمایشی به خدمت رسمی‌باید مدت بیشتری سپری گردد.

 والدین، همسران و فرزندان شهدا و جانبازان و آزادگان و رزمندگان با حداقل شش‌ماه سابقه حضور در جبهه، شاغل در کلیه دستگاه‌های مشمول ماده(۲) قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران و مؤسسات تابعه آنها و شرکت‌های عمومی ‌و دولتی، در صورت تنزل از پست سازمانی بالاتر، مشروط به عدم محکومیت آنها براساس آراء مراجع قضایی یا اداری به تنزل پست، از کلیه حقوق و مزایای همان پست سازمانی یا همتراز شغل و پست قبلی برخوردار می‌شوند. (اصلاحی)

حسب ماده۲۲ بنیاد شهید حسـب مورد به همسـر و والدین شاهد، جانبازان و آزادگان، که بنا به تشخیص کمیسیون پزشکی بنیاد دارای عائله تحت تکفل قانون محجور و معلول (ذهنی، جسمی، حرکتی) باشند، علاوه بر پرداختی‌های موضوع این قانون، در صورتی که نسبت به نگهداری فرد یا افراد یادشده در میان خانواده اقدام نمایند، حداقل به میزان یارانه موضوع قانون جامع حمایت از حقوق معلولان پرداخت می‌نماید.

بنیاد مکلف است به کلیه والدین شاهد به میزان معادل یک‌ونیم برابر حداقل حقوق کارکنان دولت مستمری پرداخت نماید.

بازنشستگی پیش از موعد برای اقارب ایثارگران

در بازنشستگی پیش از موعد، مستخدم در مقایسه با سایرین زودتر از موعد به بازنشستگی نائل می‌شود. این نوع بازنشستگی دلایل خاصی داشته و البته موافقان و مخالفان هم هر کدام استدلال‌های خود را در جهت تأیید یا رد آن دارند. در مورد ایثاگران و خانواده‌های آنان باید گفت به استناد ماده۲۴ همسران شاهد، همسران جانبازان پنجاه‌درصد (۵۰%) و بالاتر، شیمیایی و اعصاب و روان (متوفی یا در قید حیات) و همسران آزادگان با سابقه اسارت پنج سال و بالاتر که قبل از اسارت با آنان ازدواج نموده‌اند، در صورت شاغل بودن می‌توانند با پنج سال سنوات ارفاقی از امتیاز بازنشستگی پیش از موعد با دریافت حقوق و مزایای کامل بهره‌مند گردند.

همسران شاغل جانبازان زیر پنجاه‌درصد(۵۰%) و آزادگان با سنوات اسارت کمتر از پنج سال براساس آیین‌نامه‌ای که به پیشنهاد بنیاد به تصویب هیأت وزیران می‌رسد از یک تا پنج سال سنوات ارفاقی بازنشستگی بهره‌مند می‌گردند. کلیه همسران شاهد شاغل، همانند همسران جانبازان از کاهش ساعت کاری برخوردار می‌گردند. ضمن آن که رعایت شرط سنی مقرر در قوانین و مقررات بازنشستگی زودتر از موعد جانبازان الزامی ‌نمی‌باشد.

وفق ماده ۲۵ به همسران شاهد سرپرست خانواده و جانبازان پنجاه‌درصد (۵۰%) و بالاتر و آزادگان متوفی که فرزند یا فرزندانی را از آنان تحت تکفل قانونی داشته باشند معادل حداقل حقوق کارکنان دولت، حق سرپرستی پرداخت خواهد شد. افراد حضانت‌کننده از این فرزندان محروم از مادر نیز مشمول این ماده می‌باشند.

دولت موظف است به منظور حمایت از سلامت جانبازان پنجاه‌درصد (۵۰%) و بالاتر، جانبازان اعصاب و روان و شیمیایی و جانبازان دارای محدودیت جسمی ‌حرکتی به تشخیص کمیسیون پزشکی بنیاد و براساس شدت و نوع ضایعات ناشی از مجروحیت و میزان ساعت کاری که از جانبازان مراقبت می‌شود، نسبت به برقراری و پرداخت حق پرستاری و حق همیاری بر مبنای حداقل دستمزد ماهانه کارگران اقدام و اعتبار مورد نیاز را در لوایح بودجه سنواتی منظور نماید. (ماده ۲۶)

والدین، همسران و فرزندان شهدا که دارای بیماری‌های خاص و یا صعب‌العلاج یا محدودیت جسمی ‌حرکتی می‌باشند پس از تأیید کمیسیون پزشکی بنیاد، مشمول این ماده می‌شوند.(تبصره۱)

مدت خدمت داوطلبانه جانبازان، رزمندگان، آزادگان و شهدا در جبهه قبل از استخدام و اشتغال در صورت تمایل جزء سنوات قابل قبول از لحاظ بیمه و بازنشستگی به مأخذ مشاغل سخت و زیان‌آور (یک‌به‌یک و نیم) محسوب می‌گردد.

بهره‌مندی از یک مدرک تحصیلی بالاتر

کسانی که در دستکاه‌های دولتی شاغل هستند می‌دانند که مدرک تحصیلی می‌تواند در مزایای شغلی شاغلان موثر باشد. بر همین اساس بهره‌مندی از یک مدرک تحصیلی یالاتر یکی از امیتازاتی است که به ایثارگران و خانواده‌های آن داده می‌شود.

کلیه دستگاه‌های مشمول این قانون مکلفند نسبت به اعطای امتیازات دیپلم به شهدا و مفقودان زیردیپلم و احتساب مزایای یک مقطع تحصیلی بالاتر به کلیه شهدا و مفقودان دارای مدرک دیپلم و بالاتر همانند جانبازان و آزادگان اقدام و حقوق و مزایای آنان را مطابقت دهند. اگر بخواهیم در حال‌حاضر مصادیق قانونی برای ایثارگران را از حیث بهره‌مندی از یک مدرک تحصیلی بالاتر بیان کنیم، جدول زیر خالی از فایده نمی‌باشد.

 

همان‌گونه که در جدول ملاحظه می‌شود به موجب جزء۶ بند(ث) ماده۸۸ قانون برنامه ششم دولت مکلف شده دولت مکلف است طبق بودجه سنواتی به‌منظور حمایت و تجلیل از رشادت‌های رزمندگان هشت سال دفاع مقدس که حداقل شش‌ماه سابقه حضور در جبهه دارند و جانبازان زیر بیست‌وپنج درصد (۲۵%) جانبازی و آزادگان با کمتر از شش‌ماه سابقه اسارت و همسران و فرزندان آنان تسهیلات رفاهی، معیشتی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی به شرح زیر ارائه نماید. «بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر مطابق قوانین مربوطه و برای رزمندگان با حداقل شش‌ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در حقوق و مزایای اجتماعی».

البته باید گفت در اجرای این ماده اختلاف‌نظرهایی وجود داشت و دیوان‌عدالت اداری نیز آرایی در این زمینه صادر کرد و در نهایت هیأت عمومی‌این دیوان در تاریخ ۲۸/۱۱/۹۹ به شرح زیر مبادرت به صدور رأی نمود:

۱ـ از حیث زمان اجرای اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر در مورد رزمندگان دارای بیش از شش ماه خدمت داوطلبانه در دفاع مقدس:

الف ـ تعارض در آراء محرز است.

ب ـ با توجه به اینکه

 اولاً: براساس نظریه شورای‌نگهبان در تفسیر اصل ۷۳ قانون اساسی که طی شماره ۵۸۳/۲۱/۷۶ ـ ۱۰/۳/۱۳۷۶ اعلام شده: «۱ـ مقصود از تفسیر، بیان‌ مراد مقنّن‌ است‌ بنابراین‌ تضییق‌ و توسعه‌ قانون‌ در مواردی‌ که‌ رفع‌ ابهام‌ قانون‌ نیست‌، تفسیر، تلقی‌ نمی‌شود. ۲ـ تفسیر از زمان‌ بیان‌ مراد مقنّن‌ در کلیه‌ موارد لازم‌الاجراست‌. بنابراین‌ در مواردی‌ که‌ مربوط‌ به‌ گذشته‌ است‌ و مجریان‌ برداشت‌ دیگری‌ از قانون‌ داشته‌اند و آن‌ را به‌ مرحله‌ اجراء گذاشته‌اند تفسیر قانون‌ به‌ موارد مختومه‌ مذکور، تسرّی‌ نمی‌یابد.» و ثانیاً: براساس قانون تفسیر جزء۶ بند(ث) ماده۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی‌ایران مصوب ۲۱/۱۲/۱۳۹۷ (که در تاریخ ۲۲/۲/۱۳۹۸ لازم‌الاجراء شده) اعلام شده است منظور از مزایای اجتماعی مذکور در جزء۶ بند(ث) ماده۸۸ قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی‌ایران مزایای مالی و استخدامی ‌هم می‌باشد. ثالثاً: تا پیش از استفساریه مذکور دستگاه‌های اجرایی براساس برداشت از بند(ث) ماده۸۸ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران مصوب ۱۴/۱۲/۱۳۹۵ که مقرر شده بود: «دولت مکلف است طبق بودجه سنواتی به ‌منظور حمایت و تجلیل از رشادت‌های رزمندگان هشت سال دفاع مقدس که حداقل شش ماه سابقه حضور در جبهه دارند و جانبازان زیر بیست‌وپنج درصد (۲۵%) جانبازی و آزادگان با کمتر از شش ماه سابقه اسارت و همسران و فرزندان آنان تسهیلات رفاهی، معیشتی، بهداشتی، درمانی و فرهنگی به شرح زیر ارائه نماید: … ۶ ـ بهره‌مندی از امتیازات یک مقطع تحصیلی بالاتر مطابق قوانین مربوطه و برای رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در حقوق و مزایای اجتماعی.» و همچنین مکاتبات سازمان اداری و استخدامی‌ کشور که در این ارتباط اعلام کرده بود حقوق و مزایای اجتماعی منصرف از مزایای استخدامی‌است و براساس آن دستگاه‌های اجرایی از اعمال یک مقطع تحصیلی بالاتر در مورد رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در دفاع مقدس در امور استخدامی‌خودداری کرده بودند و این برداشت از قانون نیز به موجب دادنامه شماره ۲۲۱ـ ۲۵/۷/۱۳۹۷ دیوان‌عدالت اداری مغایر با قانون تشخیص داده نشده بود و این امر به لحاظ اداری، امری مختومه در دستگاه‌های اجرایی محسوب شده است، بنابراین از آنجا که مراد مقنن مبنی بر اینکه منظور از مزایای اجتماعی مذکور در جزء۶ بند(ث) ماده(۸۸) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ‌ایران، مزایای مالی و استخدامی‌را هم در برمی‌گیرد با استفساریه مذکور بیان شده است، لذا از زمان لازم‌الاجراء شدن قانون استفساریه در تاریخ ۲۲/۲/۱۳۹۸ قابلیت اجراء دارد و رأی شماره ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۵۴۷ ـ ۲۹/۸/۱۳۹۸ هیأت تخصصی استخدامی‌دیوان‌عدالت اداری و رأی وحدت رویه شماره ۷۷۳ تا ۷۸۲ـ ۲۸/۵/۱۳۹۹ هیأت عمومی‌دیوان‌عدالت اداری نیز مؤید این امر است و از این حیث آرای صادر شده مبنی بر رد شکایت صحیح و موافق مقررات است. این رأی به استناد بند۲ ماده۱۲ و ماده۸۹ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان‌عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ برای شعب دیوان‌عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.» ملاحظه می‌شود که به اعتقاد قضات دیوان‌عدالت اداری قابلیت اجراء از زمان لازم‌الاجرا شدن قانون استفساریه اعمال این مزایا قابلیت اجرایی پیدا کرده است.

حمایت در بخش اشتغال و کارآفرینی

به موجب ماده۲۹ خانواده شاهد، جانبازان، همسر و فرزندان جانبازان بیست‌وپنج درصد (۲۵%) و بالاتر، آزادگان و همسر و فرزندان آنان مشروط بر آن که فاقد شغل و درآمد بوده و واجد شرایط شغل مورد نظر باشند می‌توانند از خدمات این فصل برخوردار شوند.

رزمندگان و خواهر و برادر شاهد در اولویت ‌بعدی برای استفاده ازخدمات موضوع این فصل می‌باشند.

وزارت تعاون، کار و رفاه‌اجتماعی و سایر واحدهای ذی‌ربط اعم از دولتی و غیردولتی موظفند ضمن هماهنگی با بنیاد در راستای جذب نیروی انسانی مورد نیاز کارگاه‌های تابع قانون کار، مشمولان موضوع ماده(۲۹) این قانون را در اولویت قرار دهند.

به‌منظور تشویق کارفرمایان کارگاه‌ها به جذب مشمولان موضوع ماده(۲۹) این قانون، دولت موظف است کارفرمایانی را که با هماهنگی بنیاد پس از اخذ تعهدات لازم و انعقاد قراردادی که مبین تعهدات طرفین باشد اقدام به جذب نیرو در راستای تأمین نیروی انسانی مورد نیاز خود می‌نمایند، مشمول تخفیفات و تسهیلاتی به شرح ذیل قرار دهد:

الف ـ حق بیمه سهم کارفرما برای جانبازان و آزادگان، فرزندان شاهد، فرزندان جانبازان، فرزندان آزادگان، رزمندگان و فرزندان رزمندگان با حداقل شش‌ماه سابقه حضور در جبهه به میزان صددرصد (۱۰۰%) و سایر مشمولان موضوع ماده(۲۹) این قانون به میزان پنجاه‌درصد (۵۰%) حداقل به مدت پنج سال توسط بنیاد پرداخت می‌گردد. (اصلاحی)

ب ـ کاهش مالیات کافرمایان این گونه کارگاه‌ها از طریق احتساب یکصد و پنجاه‌درصد (۱۵۰%) حقوق پرداختی به ایثارگران جدیدالاستخدام به‌عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی به مدت پنج سال.

ج ـ کارفرمایانی که اقدام به جذب و استخدام افراد موضوع ماده(۲۹) این قانون حداقل به مدت پنج سال می‌نمایند تا مدت ۱۸ماه از هفتاد و پنج‌درصد (۷۵%) یارانه حداقل حقوق و دستمزد، موضوع ماده(۴۲) قانون کار بر حسب نوع شغلی که در اختیار آنان قرار خواهد گرفت بهره‌مند می‌شوند (ماده۳۱).

صندوق اشتغال و کارآفرینی ایثارگران

ایجاد صندوق اشتغال و کارآفرینی ایثارگران تکلیفی است که برای بنیاد شهید پیش‌بینی شده که باید اقدام نموده و اساسنامه آن را تدوین و به تصویب هیأت وزیران برساند. منابع مالی این صندوق به شرح زیر تأمین می‌گردد:

الف ـ بودجه عمومی‌دولت

ب ـ وجوه برگشتی از محل اقساط وام‌های اشتغال پرداختی به ایثارگران (وجوه اداره شده)

ج ـ سایر منابع بنیاد (منابع داخلی بنیاد)

خاطرنشان می‌سازد؛ در صورتی که در راستای دستیابی فرزندان شاهد، جانبازان بیست‌وپنج درصد (۲۵%) و بالاتر و آزادگان بیکار به مشاغل مناسب، نیاز به فراگیری دوره‌های آموزشی و مهارتی باشد، به منظور تأمین حداقل معاش آنان در طول دوره آموزش (حداکثر تا هجده ماه) کمک هزینه زندگی معدل هفتاد و پنج درصد (۷۵%) حداقل حقوق کارکنان دولت و برای یک‌بار توسط بنیاد پرداخت خواهد شد.

برای بهره‌مندی افراد واجد شرایط این فصل، ضمن هماهنگی دستگاه‌ها و مراکز ارائه‌دهنده امکانات فوق با بنیاد مشروط بر آن که قبلاً از تسهیلات این فصل استفاده نکرده باشند تا سی‌درصد (۳۰%) از امکانات مربوط به موارد ذیل به این امر اختصاص می‌یابد:

الف ـ واگذاری غرفه میادین و بازارچه‌های خود اشتغالی و دکه از طریق شوراهای اسلامی ‌و با هماهنگی شهرداری‌ها.

ب ـ سهمیه پذیرش دوره‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت آموزش‌‍‌های مهارتی، تخصصی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای به همراه تسهیلات رفاهی به ویژه خوابگاه.

ج ـ اجرای دوره‌های کارورزی خاص فارغ‌التحصیلان توسط دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط.

د ـ اعزام نیروی کار به خارج از کشور، توسط دستگاه‌های مشمول این قانون.

حمایت در بخش معیشت و رفاه

معیشت و رفاه دغدغه اصلی ایثارگران است و فصل ششم این قانون به این مهم اختصاص یافته است. وفق ماده۳۷ کسورات بازنشستگی سهم اسرا، آزادگان و جانبازان، فرزندان شهداء و رزمندگان با حداقل ۲۴ماه حضور در جبهه شاغل و حالت اشتغال در دستگاه‌های موضوع ماده(۲) این قانون به شرح تبصره‌های زیر حسب مورد تأمین و پرداخت می‌گردد.

 کلیه دستگاه‌های اجرایی موظفند از محل اعتبارات مصوب و در قالب تخصیص اعتبار ابلاغی نسبت به تأمین و پرداخت کسورات بازنشستگی سهم اسرا، آزادگان و جانبازان در دستگاه مربوط اقدام نمایند. شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت، نهادهای عمومی‌غیردولتی که از بودجه عمومی‌دولت استفاده می‌کنند و شرکت‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است، موظفند از محل هزینه عملیات جاری خود نسبت به پرداخت کسورات بازنشستگی سهم اسرا، آزادگان و جانبازان شاغل و حالت اشتغال در مؤسسات مربوط اقدام نمایند.

حقوق و مزایای پرسنل وظیفه و نیروهای داوطلب غیرشاغل در دستگاه‌های موضوع ماده(۲) این قانون که به صورت بسیج مردمی‌از سوی مراجع ذی‌صلاح نظیر نیروی مقاومت بسیج، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ارتش، کمیته امداد امام‌خمینی(ره)، جهادسازندگی، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه‌های علمیه و جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ‌ایران به جبهه اعزام و به دلیل حضور در جبهه و یا بر اثر ترور شهید، مفقودالاثر، جانباز از کارافتاده کلی و آزاده از کارافتاده کلی گردیده‌اند. طبق مقررات، هم‌طراز کادر نیروهای مسلح تعیین و توسط بنیاد پرداخت خواهد شد (ماده۳۸).

به موجب ماده ۴۰ حقوق بازنشستگی شهدا، جانبازان و آزادگان مشمول قانون حالت اشتغال، معادل آخرین حقوق و مزایای دریافتی تعیین و هر ساله متناسب با افزایش ضریب حقوق شاغلان اضافه و به شکل تبصره‌های زیر عمل می‌شود.

تبصره۱ـ حقوق بازنشستگی مشمولان قانون حالت اشتغال، اعم از اینکه در اجرای قانون مذکور و یا سایر قوانین و مقررات مربوط بازنشسته شده باشند مشابه کارکنان هم‌طراز (بازنشسته در سال تصویب این قانون) تطبیق و اعمال می‌گردد.

تبصره۲ـ حقوق بازنشستگی و وظیفه شهدا، جانبازان و آزادگان غیرمستخدم دولت توسط بنیاد و حقوق بازنشستگی و وظیفه جانبازان و آزادگان مستخدم دولت توسط صندوق بازنشستگی دستگاه ذی‌ربط پرداخت می‌گردد.

تبصره۳ـ مشمولان قانون حالت اشتغال هنگام نیل به بازنشستگی از کلیه امتیازات منظور شده برای شاغلات هم‌طراز (مانند پاداش پایان خدمت و…) برخوردار می‌گردند. دستگاه مجری حکم حقوق بازنشستگی مکلف به تأمین و پرداخت حقوق و امتیازات مذکور خواهد بود.

بهره‌مندی از خدمات حمل‌ونقل

 به استناد ماده۴۱ جانبازان بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و بالاتر، آزادگان و خانواده‌های شاهد و خانواده جانبازان هفتاددرصد (۷۰%) در صورت مسافرت داخلی از طریق هر یک از شرکت‌های دولتی یا خصوصی هواپیمایی، راه‌آهن و کشتیرانی با ارائه کارت ایثارگری و یا معرفی‌نامه بنیاد از پرداخت پنجاه‌درصد (۵۰%) هزینه بلیط مسافرت معاف می‌باشند.

در تبصره۱ این ماده مقرر شده کلیه مشمولان این ماده از پرداخت هزینه بلیط اتوبوس و مترو (داخل شهری) معاف می‌باشند. همچنین مشمولان این ماده در پروازهای خارجی با معرفی‌نامه بنیاد برای یک بار در سال از پنجاه‌درصد (۵۰%) تخفیف مستقیم بهای روز فروش بهره‌مند می‌باشند.

معافیت ایثارگران و فرزندان ذکور آنان و برادران شهدا از انجام خدمت وظیفه عمومی ‌طبق قانون نظام وظیفه عمومی ‌و اصلاحات آن و تدابیر فرمانده کل نیروهای مسلح خواهد بود (ماده۴۲).

دیگر مزایا عبارتند از: اختصاص سهمیه حج، ارائه خدمات تردد، تسهیلات تهیه خودرو مناسب، تأمین هزینه بیمه عمر چرا که به موجب مواد ۴۳ الی ۴۶ این قانون سازمان حج و زیارت موظف شده هر ساله پنج درصد (۵%) تا ۱۰درصد (۱۰%) از سهمیه حج تمتع را به جانبازان و آزادگان و همسران آنان، همسر و والدین شاهد که توسط بنیاد معرفی و برای اولین‌بار مشرف می‌شوند اختصاص دهد. وزارت کشور هم باید ضمن هماهنگی‌های لازم نسبت به ارائه خدمات ترددی از جمله آرم و کارت تردد و مجوز ورود به محدوده طرح ترافیک و مناطق مربوط را برای جانبازان بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و بالاتر، براساس معرفی‌نامه بنیاد به صورت رایگان فراهم نماید. به علاوه دولت مکلف است سالانه اعتبارو تسهیلات لازم را برای تهیه خودرو مناسب برای کلیه جانبازان پنجاه‌درصد (۵۰%) و بالاتر و آن تعداد از جانبازان بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) الی چهل‌ونه‌درصد (۴۹%) که به تشخیص کمیسیون پزشکی بنیاد از نظر جسمی‌محدودیت حرکتی دارند، پیش‌بینی نماید.

مضاف بر آن دولت مکلف شده نسبت به تأمین و پرداخت پنجاه‌درصد (۵۰%) هزینه بیمه عمر خانواده‌های شاهد، جانبازان و آزادگان که توسط هیچ‌یک از دستگاه‌های دولتی تحت پوشش بیمه مذکور نمی‌باشند، اقدام نماید و حتی همه ساله مبلغی را به منظور کمک به صندوق ذخیره ایثارگران که توسط بنیاد تشکیل خواهد شد در بودجه سالانه بنیاد پیش‌بینی نماید.

دیگر حمایت قانون پرداخت کمک هزینه فوت است زیرا حسب ماده ۴۷ بنیاد مکلف است پس از فوت هریک از ایثارگران غیر‌‌مستخدم دولت، کمک هزینه فوت همانند مشمولان قانون پرداخت پاداش پایان خدمت و بخشی از هزینه‌های ضروری به کارکنان دولت مصوب ۲۶/۲/۱۳۷۵ و اصلاحیه‌های بعدی آن، به خانواده‌ آنان مشروط بر ‌اینکه به موجب قوانین و مقررات دیگری دریافت ننموده باشند پرداخت نماید. هرچند دستگاه‌های اجرائی کشوری و لشکری و برای ایثارگران مستخدم خود، باید طبق قوانین و مقررات مربوط اقدام نمایند.

پرداخت هدیه ازدواج و تسهیلات بانکی

ماده۴۹ مقرر داشته دستگاه‌های اجرائی مشمول این قانون موظفند برای مساعدت در امر ازدواج خانواده شاهد، آزادگان، جانبازان و فرزندان آنان برای یک نوبت هدیه ازدواج موضوع مفاد قانون پرداخت پاداش پایان خدمت و بخشی از هزینه‌های ضروری به کارکنان دولت مصوب ۲۶/۲/۱۳۷۵ و اصلاحیه‌های بعدی آن را به میزان دو برابر پرداخت نمایند. پرداخت هدیه ازدواج به مشمولان این ماده که تحت پوشش دستگاه‌های اجرایی نیستند به عهده بنیاد است.

تسهیلات بانکی (وام) بابت مساعدت در امر ازدواج خانواده شاهد، جانبازان، آزادگان و فرزندان آنان نیز برای یک نوبت به میزان دو برابر ضوابط بانکی از سوی شورای‌پول و اعتبار به صورت قرض‌الحسنه تعیین شده است.

کلیه دستگاه‌های اجرایی مشمول این قانون موظف شده‌اند به شهدا و جانبازان بیست‌وپنج درصد (۲۵%) و بالاتر و آزادگان، همسران و فرزندان شهدا شاغل مبلغی معادل بیست‌وپنج درصد (۲۵%) حداقل حقوق کارکنان دولت را که هر سال توسط دولت تعیین می‌شود. به‌عنوان فوق‌العاده ایثارگری به‌طور ماهانه پرداخت نماید.

به افراد موضوع ماده مذکور که در استخدام دولت نیستند مبلغ یاد شده توسط بنیاد تأمین و پرداخت می‌گردد. باید توجه داشت که این فوق‌العاده ایثارگری به جانبازان و آزادگان از کار‌افتاده کلی که از حقوق حالت اشتغال مطابق مواد (۳۸) و (۳۹) این قانون برخوردار گردیده‌اند تعلق نخواهد گرفت.

حسب ماده۵۳ کلیه دستگاه‌های مشمول این قانون موظفند مرخصی استحقاقی و عملیاتی استفاده نشده شهدا و مفقودان را به‌ازای هر ماه طلب مرخصی آنان معادل یک ماه آخرین حقوق و مزایای دریافتی آنان محاسبه و از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط پرداخت نمایند. کارکنان شهید و جانباز و آزاده ازکارافتاده کلی همانند سایر کارکنان شاغل دستگاه‌ها، از کلیه تسهیلات اجتماعی، رفاهی، آموزشی و خدمات قابل ارائه به کارکنان دستگاه‌ها، نظیر دفترچه اتکا، علاوه بر تسهیلات بنیاد برخوردار خواهند شد (ماده۵۴)

گفتنی است؛ چنانچه جانبازان و آزادگان از کارافتاده کلی مشمول این قانون چنانچه قبل از سن بازنشستگی فوت نمایند، عائله تحت تکفل آنان از حقوق و مزایای حالت اشتغال تا سن بازنشستگی برخوردار خواهند شد.

حمایت قضایی از ایثارگران

حمایت قضایی از اقشار ضعیف و با کسانی که به دلیل مشکلات مالی قادر به اخذ وکیل و استفاده از خدمات حقوقی نیستند امری پسندیده است و این حق برای اشخاص غیر ایثارگر هم با لحاظ شرایط وجود دارد. به هر حال در قانون به این مقوله هم توجه شده و وزارت دادگستری با همکاری قوه‌قضاییه موظف شده‌اند نسبت به ارائه خدمات حمایت قضایی از خانواده شاهد، جانبازان بیست‌وپنج درصد (۲۵%) و بالاتر و آزادگان در مراجع قضایی جهت دفاع و استیفای حقوق آنان اقدام نماید. هزینه ارائه خدمات حمایت قضایی از محل اعتبارات مصوب بنیاد تأمین و پرداخت می‌گردد.

صدور پروانه سردفتری، وکالت و مجوز کارشناسی رسمی ‌دادگستری

وفق ماده۵۹ قوه‌قضاییه، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و کانون وکلای دادگستری موظفند بیست‌وپنج درصد (۲۵%) سهمیه صدور پروانه سر‌دفتری و وکالت و مجوز کارشناسان رسمی‌دادگستری را به خانواده شاهد، جانبازان بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و بالاتر و آزادگان با شش ماه سابقه اسارت و رزمندگان با شش ماه سابقه حضور در جبهه و در صورت واجد شرایط بودن اختصاص دهند.

به علاوه قوه‌قضاییه، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، کانون وکلای دادگستری، کانون کارشناسان رسمی، مرکز وکلاء و کارشناسان قوه‌قضاییه، مکلفند سی‌درصد(۳۰%) از سهمیه صدور دفاتر خدمات قضایی و الکترونیک، سردفتری، صدور پروانه وکالت، مجوز کارشناسان رسمی‌دادگستری را به فرزندان و همسران شهدا، جانبازان با حداقل ۱۰درصد (۱۰%)، آزادگان با داشتن حداقل سه‌ماه سابقه اسارت و رزمندگان با داشتن حداقل شش‌ماه حضور در جبهه و همسر و فرزندان جانبازان بیست‌وپنج‌درصد(۲۵%) و بالاتر و فرزندان و همسران آزادگان و فرزندان رزمندگان دارای حداقل دوازده‌ماه سابقه حضور داوطلبانه در جبهه، بدون رعایت شرط سنی در صورت واجد شرایط بودن اختصاص دهند.

اعاده به خدمت برای یکبار

 دستگاه‌های موضوع ماده(۲) این قانون مکلفند حسب درخواست جانبازان و آزادگان، همسران و فرزندان شهدا که قبل از تصویب این قانون در خدمت دستگاه بوده و قطع همکاری نموده‌اند صرفاً برای یک بار نسبت به اعاده به خدمت آنان اقدام نمایند. لازم به ذکر است افرادی که به موجب رأی صادره از مراجع قضایی یا هیأت‌های رسیدگی به تخلفات اداری و یا سایر مراجع قانونی مربوط به دلیل محکومیت از کار بر کنار شده‌اند مشمول این ماده نخواهند بود.

حمایت‌های امور فرهنگی، آموزشی، ورزشی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت

به موجب ماده۶۲ دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالی دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی‌و مراکز آموزش‌عالی غیر‌انتفاعی موظف گردیده‌اند با رعایت مقطع تحصیلی و نوع مؤسسه، نسبت به انتقال دانشجویان و پذیرفته‌شدگان، آزادگان، اسرا، جانبازان بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و بالاتر و همسر و فرزندان آنان و دانشجویان شاهد به دانشگاه یا مؤسسات آموزش‌عالی محل سکونت خانواده آنان و یا نزدیک‌ترین محل و همچنین تغییر رشته هم‌طراز در گروه آزمایشی مربوط برای یک بار اقدام نمایند.

شورای‌عالی ترویج و توسعه فرهنگ ایثار

با هدف توسعه، ترویج و نهادینه نمودن فرهنگ جهاد، ایثار و شهادت و زنده نگهداشتن یاد شهیدان و حفظ و تقویت شأن و جایگاه الگوهای عینی عرصه جهاد، ایثار و شهادت، وفق ماده ۶۳ شورای‌عالی ترویج و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت با شرح وظایف و ترکیب زیر تشکیل می‌شود.

الف ـ شرح وظایف:

۱ ـ سیاست‌گذاری در زمینه احیاء، حفظ، ترویج و نهادینه نمودن فرهنگ جهاد، ایثار و شهادت

۲ـ ساماندهی و هماهنگی در برنامه‌ریزی‌های کلان دستگاه‌ها و نهادهای متولی دولتی و غیر‌دولتی

۳ـ به‌کارگیری ظرفیت‌های جامعه و کشور برای تحقق اهداف شهیدان، جانبازان و آزادگان

۴ ـ ساماندهی نحوه تجلیل و تقدیر از ایثارگران و استفاده از توان و ظرفیت آنان در توسعه و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت

ب ـ ترکیب:

۱ـ رئیس‌جمهور به‌عنوان رئیس شورا

۲ـ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی

۳ـ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری

۴ـ وزیر آموزش و پرورش

۵ ـ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

۶ ـ وزیر کشور

۷ـ رئیس ستاد کل نیروهای مسلح

۸ ـ رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران

۹ـ نماینده ولی فقیه در بنیاد

۱۰ـ رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس

۱۱ـ رئیس سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی‌ایران

۱۲ـ رئیس سازمان تبلیغات اسلامی

۱۳ـ معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور

۱۴ـ یکی از مجتهدین به انتخاب شورای‌عالی حوزه علمیه قم

۱۵ـ رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد

۱۶ـ رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه‌جمعه سراسر کشور

۱۷ـ دو نفر از نمایندگان عضو کمیسیون اجتماعی با معرفی کمیسیون و انتخاب مجلس شورای‌اسلامی

دبیرخانه شورا در بنیاد مستقر می‌باشد و مسؤولیت پشتیبانی علمی، پژوهشی و خدماتی متناسب با وظایف و مسؤولیت شورا را برعهده خواهد داشت و دستگاه‌های اجرائی ذی‌ربط موظفند به منظور توسعه و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت از تشکل‌ها و سازمان‌های غیردولتی فرهنگی، هنری، پژوهشی و ورزشی که در حوزه ایثارگران فعالیت می‌نمایند، حمایت‌های مادی و معنوی به‌عمل آورند.

لازم به ذکر است؛ مصوبات این شورا با تأیید رئیس‌جمهور لازم‌الاجراء خواهد بود.

همچنین با توجه به ضرورت حفظ، جمع‌آوری و تمرکز کلیه اسناد و آثار شهدا و ایثارگران، دولت موظف است اقدامات لازم را در جهت حفظ و نگهداری اصل آثار و اسناد فرهنگی، هنری، تاریخی و علمی‌مکتوب و غیرمکتوب شهدا و ایثارگران دفاع مقدس و انقلاب اسلامی ‌با رعایت اصول طبقه‌بندی به‌عمل آورد. درصورت انتشار این آثار رعایت حقوق مادی و معنوی صاحبان آن الزامی‌است.

پرداخت شهریه و کمک هزینه‌های آموزشی و ارائه خدمات تحقیقاتی

موضوع دیگر پرداخت شهریه دانشگاه است. زیرا به موجب ماده۶۶ بنیاد موظف شده نسبت به تأمین و پرداخت صددرصد(۱۰۰%) هزینه شهریه کلیه دانشجویان شاهد (همسر و فرزندان شهدا)، جانباران بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و بالاتر و همسر و فرزندان آنها و آزادگان و همسر و فرزندان آنان را که در مؤسسات آموزش‌عالی غیرانتفاعی غیردولتی، پیام نور، شبانه‌ دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی‌و هر مؤسسه و دانشگاه آموزش‌عالی شهریه‌بگیر مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مشغول تحصیل می‌باشند، اقدام نماید.

به علاوه بنیاد موظف است نسبت به تأمین و پرداخت هزینه‌های خدمات آموزشی طرح شاهد در برنامه‌های آموزش عمومی‌و سایر برنامه‌های آموزش‌عالی از محل اعتباراتی که به همین منظور در قوانین بودجه سنواتی پیش‌بینی می‌شود اقدام نماید.

افزون بر آن بنیاد موظف است نسبت به پرداخت کمک هزینه تحصیلی به دانش‌آموزان و دانشجویان شامل همسر و فرزندان شاهد، جانبازان بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و بالاتر، آزادگان و خانواده‌های آنان اقدام نماید.

وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و کلیه دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی و دستگاه‌های اجرایی مشمول ماده(۲) این قانون موظفند در اعطای سهمیه‌های ورود به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالی، بورس‌های تحصیلی داخل و خارج از کشور، فرصت‌های مطالعاتی و دوره‌های دکترای تخصصی بیست‌درصد (۲۰%) از سهمیه را به همسر و فرزندان شاهد، جانبازان، آزادگان و همسر و فرزندان آزادگان و همسر و فرزندان جانبازان بالای بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) اختصاص دهند.

کسب حداقل هفتاددرصد(۷۰%) حد نصاب شرایط علمی‌و امتیاز پذیرفته‌شدگان برای رشته‌ها و مقاطع تحصیلی الزامی‌ می‌باشد. این میزان درخصوص رشته‌های پزشکی هشتاددرصد(۸۰%) حدنصاب شرایط علمی‌می‌باشد.

سهمیه ورود با پنج‌درصد (۵%) سهمیه اختصاصی برای جانبازان زیر بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و همسران و فرزندان جانبازان زیر بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و همسران و فرزندان رزمندگان، با حداقل شش‌ماه حضور داوطلبانه در جبهه به سی‌درصد (۳۰%) افزایش یافته است.

در صورتی‌که سهمیه بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) ایثارگران (مشمولین ماده (۷۰) قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران و اصلاح بعدی آن) تکمیل نگردد و پنج‌درصد(۵%) سهمیه اختصاصی جانبازان زیر بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و همسران و فرزندان جانبازان زیر بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) فرزندان و همسران رزمندگان با حداقل شش‌ماه حضور داوطلبانه در جبهه، پاسخگوی متقاضیان واجدالشرایط نباشد دولت مکلف است مانده ظرفیت خالی بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) ایثارگران را مازاد بر پنج‌درصد(۵%) مذکور به جانبازان زیر بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) و همسران و فرزندان جانبازان زیر بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%) فرزندان و همسران رزمندگان با حداقل شش‌ماه حضور داوطلبانه در جبهه که شرایط لازم را داشته باشند، اختصاص دهد.

تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی

حمایت از ارزش‌های ایثارگر صرف کافی نیست و گرامیداشت و تهیه فیلم و سریال و چاپ کتب مربوط به این ارزش‌ها نیز مورد توجه بوده است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی‌ ایران و دیگر دستگاه‌های اجرایی متولی امور فرهنگی کشور مشمول این قانون موظف شده‌اند نسبت به تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و هنری مرتبط با ایثار و شهادت اقدام و از هنرمندانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند به‌خصوص هنرمندان ایثارگر حمایت نمایند.

حمایت‌های ذیل نیز در ماده۷۱ پیش‌بینی شده است:

الف ـ تا پایان قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی‌ایران دانشگاه‌ها و مراکز و مؤسسات آموزشی و پژوهشی و وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مکلفند حداقل ده‌درصد (۱۰%) اعضای هیأت علمی‌مورد نیاز خود را از بین جامعه ایثارگران شامل رزمندگان با بیش از شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه، جانبازان بالای بیست‌وپنج‌درصد (۲۵%)، آزادگان بالای سه سال اسارت، فرزندان جانبازان بالای پنجاه‌درصد (۵۰%)، فرزندان شهدا و فرزندان آزادگان با بیش از سه سال اسارت که دارای مدرک دکترای تخصصی مورد تأیید وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می‌باشند، حسب مورد از طریق استخدام و یا موافقت با انتقال کارکنان دیگر دستگاه‌ها یا تبدیل وضعیت کارکنان غیرهیأت علمی‌تأمین و ابتدا آنان را به صورت عضو هیأت علمی‌رسمی‌قطعی با احتساب سوابق آموزشی، پژوهشی و اجرایی مرتبط و تأثیر آن در پایه و مرتبه علمی‌بدون الزام به رعایت شرط سنی و آزمون استخدام نمایند. مسؤولیت اجرای این حکم به طور مستقیم برعهده وزرا و رؤسای دستگاه‌های مذکور است، مقامات یادشده در این خصوص، خود مجاز به اتخاذ تصمیم می‌باشند. احکام و امتیازات این بند شامل اعضای هیأت علمی ‌فعلی دارای شرایط فوق نیز می‌شود.

ب ـ پس از برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه، دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی و مراکز آموزشی و پژوهشی وابسته به دستگاه‌ها و قوای سه‌گانه موظفند بیست‌درصد (۲۰%) از سهمیه هیأت علمی‌خود را براساس آیین‌نامه‌ای که توسط شورای‌عالی طرح و برنامه شاهد تهیه و به تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی خواهد رسید به ایثارگران اختصاص دهند.

با توجه به ضرورت حفظ نشاط و شادابی ایثارگران و خانواده‌های آنان، کلیه دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده(۲) این قانون که دارای امکانات تفریحی فرهنگی، هنری و ورزشی می‌باشند با در نظر داشتن اصل عزتمندی، برای استفاده ایثارگران و خانواده آنان پنجاه‌درصد (۵۰%) تخفیف در بهره‌مندی از این تسهیلات در نظر گیرند (ماده۷۲).

منابع مالی و نظارت

به موجب ماده۷۳ منابع مالی مورد نیاز با حفظ سهم سایر منابع بنیاد، در قالب مفاد لوایح بودجه سنواتی پیش‌بینی خواهد شد.

ضمن آن که به منظور شفاف‌سازی منابع مالی اختصاص یافته برای خدمات‌رسانی به ایثارگران، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور مکلف است نسبت به ایجاد فصل رفاه و تأمین‌اجتماعی ایثارگران و برنامه‌های ذیل آن متناسب با عناوین فصول این قانون در لوایح بودجه سنواتی اقدام نماید.

خاطرنشان می‌سازد به منظور نظارت بر حسن اجرای این قانون و آیین‌نامه اجرایی آن، رئیس بنیاد موظف است گزارش عملکرد هر سال را که براساس شاخص‌های هر برنامه و فعالیت تنظیم شده است حداکثر تا پایان آذرماه سال بعد به مقام معظم رهبری، رئیس‌جمهور و مجلس شورای اسلامی‌ ارائه نماید و در نهایت این که به موجب ماده۷۶ کلیه قوانین و مقررات مغایر با این قانون ملغی‌الاثر اعلام شده است.

ما در این مقاله در مقام انتقاد یا تحلیل این مقررات نبودیم، بلکه آنچه برای خوانندگان ارجمند بیان داشتیم بررسی این موضوع از دیدگاه قانونی و بیان احکام قانونی آن بود.